Dążenie do zjednoczenia
Małopolsce zagrażali także, lecz ze wschodu,
Litwini, zaś bardzo poważnym problemem w
XIII w. okazali się nadciągający z południa
Tatarzy (
Mongołowie), których
plemiona zostały połączone przez lokalnego wodza –
Czyngis-chana (do 1206 r.
Temudżyn). Jednak po jego śmierci wielkie
imperium rozpadło się na cztery części, a
Batu-chan, rządzący zachodnią, kontynuując podboje,
zdobył Ruś i skierował się na Węgry. Wówczas to
część jego armii zaatakowała Polskę, żeby nie udzieliła pomocy Węgrom. W 1241 r. doszło do
bitwy pod Legnicą, gdzie dowodzone przez
księcia Henryka Pobożnego wojska polskie zostały pokonane. Był on jednym z książąt
Śląska, którego władcy starali się jednoczyć sąsiednie
dzielnice, lecz jego śmierć przerwała ten proces.