Aleksiej Aleksiejewicz Brusiłow,
ros.
Алексей Алексеевич Брусилов (ur.
19 sierpnia
1853
w
Tbilisi
(w tym czasie Tyflis), zm.
17 marca
1926
w
Moskwie
) – rosyjski generał kawalerii.
Urodził się w rodzinie oficerskiej. Ojciec był generałem. Jego matka Maria Luiza Niestojemska (Мария-Луиза Антоновна Нестоемская), córka Antoniego Niestojemskiego, była Polką. Ukończył Korpus Paziów i rozpoczął służbę w armii od roku
1872
. Uczestniczył w
wojnie rosyjsko-tureckiej
w
1877
-
1878
na
Kaukazie
. Następnie od
1879
do
1906
wykładowca, później komendant w Oficerskiej Szkole Kawalerii. Od 1906 dowódca dywizji kawalerii, po tym od stycznia 1909 dowódca 14 Korpusu Kawalerii. W l.
1912
-
1913
pełnił funkcję zastępcy dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego. 6 grudnia 1912 mianowany generałem majorem. Od 15 sierpnia 1913 dowódca 12 Korpusu Kawalerii w
Lublinie
. Od początku mobilizacji 19 lipca
1914
dowódca Grupy Proskurowskiej, która 28 czerwca została przemianowana w 8 Armii.
Od początku
I wojny światowej
dowodził skutecznie 8 Armią w czasie walk w
Galicji
. W marcu
1916
dowódca
Frontu Południowo-Zachodniego
. Zaplanował i przeprowadził w lipcu
1916
udaną ofensywę na
Wołyniu
(tzw.
ofensywa Brusiłowa
). Do końca roku jeszcze dwukrotnie podejmował działania zaczepne, jednak nie odniósł tak znaczącego sukcesu jak za pierwszym razem. Od 4 czerwca do 1 sierpnia
1917
najwyższy naczelny dowódca
Armii rosyjskiej. Pod naciskiem Kiereńskiego podpisał rozkaz o wprowadzeniu kary śmierci na froncie za działalność rewolucyjną. W czasie
rewolucji lutowej
1917
wywierał nacisk na
Mikołaja II
i poparł abdykację cara. W lipcu podjął kolejną ofensywę, zwaną też
ofensywą Kiereńskiego
, która ze względu na niskie morale wojsk i słabe wyposażenie szybko się załamała. Po niepowodzeniu operacji 19 lipca 1917 zdjęty ze stanowiska, wyznaczony jako doradca specjalny
Rządu Tymczasowego
. Po
rewolucji październikowej 1917
w stanie spoczynku. Odrzucił prośbę sił białogwardzistów o przyłączeniu się do kontrrewolucji i przyjęciu dowództwa "wojsk białych".
Od
1919
w Armii Czerwonej. 2 maja
1920
na mocy rozkazu rządu sowieckiego wyznaczony przewodniczącym Rady Specjalnej przy Naczelnym Dowódcy. W skład Rady weszło kilkunastu generałów armii carskiej. 30 maja Rada, na czele z Brusiłowem, wsparła swoim autorytetem apel do byłych oficerów carskich, aby wstępowali w szeregi
Armii Czerwonej
do walki z wojskami polskimi w
wojnie polsko bolszewickiej
. W l. 1920 - 1923 w komisariacie obrony Armii Czerwonej. Zatem w latach
1923
-
1924
inspektor kawalerii. Od 1924 doradca ds. specjalnych w Rewolucyjnej Radzie Wojskowej ZSRR.
Wydał Moi wospominanija (1929).