Kultura azylska - schyłkowopaleolityczna kultura zachodniej
Europy
. Rozwijała się ok. 11 800-10 000 lat temu na podłożu
kultur magdaleńskich
, obejmując swoim zasięgiem
Francję
i część
Hiszpanii
. Jej nazwa pochodzi od jaskini
Mas-d'Azil
w północnych
Pirenejach
(Francja).
W przeciwieństwie do kultur magdaleńskich, wyspecjalizowanych w polowaniach na
renifery
, ludność kultury azylskiej polowała na zwierzęta leśne (
jelenie
,
sarny
,
dziki
). Zanikła też sztuka realistyczna, zastąpiona przez geometryczne znaki-symbole, malowane czerwoną ochrą lub ryte na kamiennych
otoczakach
. Do przewodnich zabytków kultury azylskiej należą: ostrza wiórowe z zagiętym tylcem, krótkie drapacze, głównie odłupkowe, oraz płaskie harpuny jedno- i dwurzędowe z poroża jelenia. Podobnego typu narzędzia kamienne upowszechniły się w znacznej części Europy, ogarniając także tereny zajęte poprzednio przez ludność kultury epigraweckiej. W tym kontekście
archeolodzy
używają terminu tzw. azylizacji Europy (w Polsce jest to tzw. prąd tarnowiański - od przemysłu tarnowskiego z terenu Wielkopolski), będącej wynikiem intensywnych kontaktów między obszarami zachodniej i śródziemnomorskiej Europy z terenami basenu naddunajskiego,
Bałkanów
i
Krymu
.
Termin kultura azylska ma szereg odpowiedników regionalnych, np. laborien i valorgien w południowej Francji. Zaliczono do nich także romanelien w południowych
Włoszech
(od jaskini Romanelli), który obecnie uważany jest za końcowy etap kultury epigraweckiej, z silnym oddziaływaniem wpływów kultury azylskiej (m.in. z typowo azylskimi otoczakami, pokrytymi rytami geometrycznymi).