Richard Strauss (Emil Orlik), 1916

Richard Strauss (ur. 11 czerwca 1864 w Monachium , zm. 8 września 1949 w Garmisch-Partenkirchen ) - niemiecki kompozytor muzyki późnego romantyzmu , dyrygent .

Życiorys

Strauss był synem waltornisty Franza Straussa. W młodości otrzymał od ojca staranne, choć konserwatywne wykształcenie muzyczne i bardzo wcześnie zaczął komponować. W 1882 wstąpił na uniwersytet monachijski, jednak po roku porzucił studia i wyjechał do Berlina. W 1885 został asystentem dyrygenta Hansa von Bülowa , aby po roku zająć jego miejsce. Jego pierwsze kompozycje utrzymane są w stylu Schumanna i Mendelssohna . Pod wpływem skrzypka Aleksandra Rittera zainteresował się Wagnerem .

Nowe zainteresowanie zaowocowało poematem symfonicznym Don Juan, który jest uważany za pierwszy dojrzały utwór Straussa. Premiera w roku 1889 podzieliła publiczność, jednak kompozytor skomentował to w następujący sposób: "Teraz pocieszam się myślą, że jestem na drodze, którą chciałem obrać, w pełni świadomy, że nie było artysty, którego ludzie nie nazwaliby szalonym". W późniejszych latach przyszły kolejne poematy symfoniczne: Tod und Verklärung (Śmierć i wyzwolenie, 1888-89), Till Eulenspigels lustige Streiche (Figle Dyla Sowizdrzała, 1894-95), Also sprach Zarathustra (Tako rzecze Zaratustra, 1896), Don Kichot (1897) i Ein Heldenleben (Życie bohatera, 1897-98).

Pod koniec XIX wieku Strauss zwrócił się ku operze. Pierwsze dwie próby - Gutram z 1894 i Feuersnot z 1901 okazały się porażkami, lecz na Salome z 1905 publiczność reagowała równie gorąco i skrajnie jak na Don Juana. Niekonwencjonalny temat dzieła, jak również wprowadzenie do muzyki dysonansów i rozbudowanej chromatyki zapewniły operze bardzo duże zainteresowanie. W Nowym Jorku publiczność protestowała z powodu zejścia dzieła ze sceny już po jednym przedstawieniu w Metropolitan Opera .

Strauss był kapelmistrzem orkiestr w Meiningen , Monachium, Berlinie i w Wiedniu . Jego muzyka pozostała pod wpływem Wagnera .

Do jego najbardziej znanych dzieł należą:

• Elektra (opera) - opera 1909
• Kawaler srebrnej róży - opera 1911
• Ariadna na Naxos - opera 1912
• Macbet - poemat symfoniczny
• Dyl Sowizdrzał - poemat symfoniczny
• Tako rzecze Zaratustra - poemat symfoniczny (wykorzystany w filmie Kubricka Odyseja 2001)
• Die Frau ohne Schatten - opera
• Salome - opera do tekstu Oscara Wilde'a
• Capriccio - opera (1942) tekst Clemens Krauss
• Arabella - opera
• Intermezzo - opera
• Daphne - opera
• Die Schweigsame Frau - opera do tekstu Stefana Zweig'a
• Alpensinfonie -poemat symfoniczny obrazujący dzień spędzony w Alpach

Ciekawostki

W 1907 roku w Paryżu Strauss był na przedstawieniu opery Peleas i Melizanda Claude Debussyego . Relacjonuje Romain Rolland : „[Strauss] słucha z najwyższą uwagą. [...] Jednakże nic nie rozumie. Po pierwszym akcie mówi do mnie: <Czy to wciąż w ten sposób?> - Tak! - <Nic więcej?... W tym nic nie ma... Nie ma muzyki... To nie ma ciągu... nie trzyma się. Żadnej frazy muzycznej. Żadnego rozwinięcia.> [...] Próbuję wyjaśnić Straussowi powściągliwość tej sztuki, pełnej niuansów i półcieni, ten impresjonizm subtelny i poetycki dzięki małym barwnym plamkom kładzionym obok siebie. [...] Znakomity artysta niemiecki dnia dzisiejszego daleki jest od tego, aby przypuszczać, że wielkość może być w doskonałej harmonii, równowadze, dobrym smaku.”^[1]

Richard Strauss był także autorem patetycznego hymnu igrzysk olimpijskich, odbywających się w 1936 roku w Berlinie, w Niemczech hitlerowskich. Istnieją kontrowersyjne opinie na temat jego współpracy z rządem nazistowskim. Arturo Toscanini powiedział kiedyś o Straussie: "Przed Straussem-kompozytorem zdejmuję kapelusz; przed Straussem-człowiekiem zakładam go z powrotem".

Przypisy