Ugedej

Ugedej (ur. 1185 - zm. 11 grudnia 1241 ) – trzeci syn Czyngis-chana , władca imperium mongolskiego od 1229.

Za życia ojca był jednym z dowódców armii mongolskiej, dowodził kampanią na terenie dzisiejszego Uzbekistanu i zdobył Urgencz . Został wybrany drugim Wielkim Chanem mongolskim na kurułtaju w 1229 roku. Został wyznaczony na to stanowisko przez ojca prawdopodobnie w 1219. Był kompromisowym kandydatem wobec kłótni dwóch starszych braci Dżocziego i Czagataja. Był niewątpliwie najbardziej zrównoważonym, rozumnym i inteligentnym ze wszystkich braci, choć daleko mu było do energii ojca. O jego skromności świadczy fakt, iż długo wzbraniał się przed przyjęciem godności wielkiego chana.

Władał państwem obejmującym m.in. Mongolię i północne Chiny . Założył stolicę w Karakorum , ściągając z całego imperium rzemieślników i artystów. Stała siedziba umożliwiła wielkiemu chanowi stworzenie odpowiedniej kancelarii państwowej, w której mieściły się biura obsługiwane przez ludzi władających najważniejszymi wówczas językami i pismami: chińskim, tybetańskim, perskim i ujgurskim. Zorganizowanie administracji państwowej zapewniło ludności poszanowanie prawa, spokój i bezpieczeństwo. Opierał sie na licznych doradcach, z których najważniejszym był chiński minister na dworze chana - Yelü Chucai . Wielką zasługą Ugedeja było stworzenie na głównych szlakach komunikacyjnych imperium systemu regularnej służby kuriersko-pocztowej ze stacjami wymiany koni i obsługi, oraz rozległy system pomocy dla ubogich poddanych. Przeprowadził wielki program budowy studni na obszarach stepowych i półpustynnych, co stało się błogosławieństwem dla wielu okolic. Przypuszczalnie za jego rządów powstała większa część pierwszej mongolskiej kroniki historycznej " Tajna historia Mongołów ".

Ugedej nie zajmował się jedynie sprawami wewnętrznymi. Za jego panowania Mongołowie podbili w 1234 cesarstwo północnochińskie Dżurdżenów , oraz Iran . Zorganizowali wielką wyprawę na Zachód, która dała początek wieloletniej kampanii wojennej w Europie . Efektem było podbicie i podporządkowanie prawie całej Rusi , a także atak na Polskę ( Bitwa pod Legnicą ) i Węgry w 1241 roku. Kampanię przerwała niespodziewana śmierć w Karakorum wielkiego chana w momencie, gdy czołówki mongolskich zwiadowców podchodziły już pod Wiedeń .

Bibliografia

• Tajna historia Mongołów . Anonimowa kronika mongolska z XIII wieku. Przełożył z mongolskiego wstępem i komentarzami opatrzył Stanisław Kałużyński, Warszawa 2005
• Lew Gumilow - Śladami cywilizacji Wielkiego Stepu, Warszawa 2004
• Lew Gumilow - Od Rusi do Rosji, Warszawa 2004
• Stanisław Kałużyński - Imperium Mongolskie, Warszawa 1970 .
• Stanisław Kałużyński - Dawni Mongołowie, Warszawa 1983
• Baabar - Dzieje Mongolii, Warszawa 2005
• Ludwik Bazylow - Historia Mongolii, Warszawa 1981

Zobacz też

• Batu-chan