Wyspy Kanaryjskie (
hiszp.
Islas Canarias, oficjalna nazwa jednostki administracyjnej Comunidad Autónoma de Canarias) – archipelag górzystych wysp pochodzenia wulkanicznego położonych na
Oceanie Atlantyckim
na północny zachód od wybrzeży
Afryki
. Wyspy te należą do
Hiszpanii
i tworzą dwie prowincje:
Santa Cruz de Tenerife
i
Las Palmas de Gran Canaria
.
- Powierzchnia ogółem: 7293
km²
- Liczba mieszkańców: 2 mln 075 tys., z czego na Teneryfie 806 tys. mieszkańców, Gran Canarii 730 tys, Lanzarote – 97 tys, El Hiero 10 tys.
- Archipelag składa się z siedmiu wysp głównych:
Teneryfa
,
Fuerteventura
,
Gran Canaria
,
Lanzarote
,
El Hierro
,
La Palma
i
La Gomera
oraz sześciu mniejszych:
Alegranza
,
Graciosa
,
Montaña Clara
,
Lobos
,
Roque del Este
i
Roque del Oeste
. Większość mniejszych wysp jest niezamieszkana, lub zamieszkana tylko okresowo.
Najważniejsze miasta to:
Las Palmas de Gran Canaria
(377 600 mieszkańców, stan z roku
2003
),
Santa Cruz de Tenerife
(222.417 mieszkańców, 2009) oraz
San Cristóbal de La Laguna
, znajduje się na Teneryfie (150.66 mieszkańców).
Historia
W
starożytności
Wyspy Kanaryjskie były znane jako Wyspy Szczęśliwe i jak się uważa były odwiedzane przez
Greków
i
Rzymian
. Na początku XIV w. zostały ponownie odkryte przez Europejczyków. Były wówczas zamieszkane przez lud
Guanczów
, pokrewny Berberom, który został później prawie całkowicie wytępiony w wielu krwawych bataliach i częściowo zasymilowany.
W XIV i XV w. miało miejsce wiele wypraw
genueńskich
, francuskich, kastylijskich i portugalskich o podłożu handlowym, eksploatacyjnym i ewangelizacyjnym.
W pierwszym okresie kolonizacji właścicielami wysp byli możnowładcy. Okres ten nazwany został Epoka Pańska (La Época Señorial). W tym czasie niepodbite pozostawały wyspy Gran Canaria, Teneryfa i La Palma. Możnowładcy nie potrafili sobie jednak poradzić z utrzymaniem władzy na zajętych wyspach i dalszym ich podbojem, w czym wydatnie przeszkadzali im Portugalczycy chcący odbić wyspy. W roku 1477 prawo do wysp i ich dalszego podboju zostało wykupione przez hiszpańskich Królów Katolickich (Isabel i Fernando). Od tego momentu rozpoczęła się epoka królewska (La Época Realenga).
Całkowity podbój wysp trwał prawie sto lat i zakończył się w 1496 roku. Ostatnią podbitą wyspą była
Teneryfa
, na której walki były najkrwawsze i której lud najzacieklej bronił swej ziemi. Pierwszą dużą bitwę pod Acentejo (1494) konkwistadorzy przegrali. Bitwa ta została nazwana "Rzeź pod Acentejo". W rok później konkwistadorzy powrócili w znacznie większej liczbie, wygrywając kolejną bitwę w tym samym miejscu, a bitwa ta otrzymała nazwę "Victoria de Acentejo".
Podbite ziemie zostały rozdzielone pośród kolonizatorów. Podział nie był jednak równy, ziemie otrzymał kler, szlachta i klasa średnia. Prosty lud pracował jako siła najemna lub wziął ziemie w dzierżawę.
W XVII i XVIII wieku wyspy przeszły kryzys ekonomiczny, przez co znaczna część ludności zdecydowała się na emigrację do Buenos Aires, Puerto Rico, Trinidad, Uruguay, Montevideo i Tejas (obecnie wielu z nich powraca).
W roku 1822 stolicą prowincji zostało miasto
Santa Cruz de Tenerife
. Nie spodobało się to jednak władzom
Gran Canarii
, która przedsięwzięła wiele kroków, aby umocnić pozycję swojej wyspy. Między innymi utworzono na niej Konsulat Francji oraz organizacje militarne niezależne od Teneryfy. W końcu w roku 1927 dokonany został podział administracyjny na dwie niezależne prowincje.
18 lipca 1936 roku
Generał Franco
wprowadził na wyspach stan wojenny. Rozpoczęła się
hiszpańska Wojna Domowa
, która trwała do roku 1939 i zakończyła się triumfem oddziałów Franco, którego dyktatura w Hiszpanii trwała aż do jego śmierci w 1975 roku. Wtedy to władzę w Hiszpanii objął
Król Juan Carlos
i w szybkim tempie zaczęła się rozwijać demokracja.
10 sierpnia 1982 został zaaprobowany Statut Autonomii Kanaryjskiej i na wyspach ustanowiono Kanaryjską Wspólnotę Autonomiczną. Od tego czasu mają one lokalny parlament, rząd i wymiar sprawiedliwości, których siedziby dzielone są pomiędzy miastami Santa Cruz de Tenerife i Las Palmas de Gran Canaria.
Wyspy Kanaryjskie z satelity
Klimat
Klimat wysp jest oceaniczno-subtropikalny, z umiarkowanymi temperaturami, rzadkimi i nieregularnymi opadami, zależnymi od wyspy i jej strefy. W niektórych strefach wyspy
La Palma
opady należą do wysokich (na dużych wysokościach). W przypadku wysp wschodnich
Fuerteventura
i
Lanzarote
klimat należy do bardzo suchych. Średnie temperatury wynoszą 18 °C zimą i 24° latem. Średnioroczna suma opadów wynosi 250 milimetrów. Temperatura wody w oceanie waha się od 18 °C zimą do 22 °C latem.
Gospodarka
Główną gałęzią gospodarki jest turystyka. Istotną rolę odgrywa też rolnictwo, z Wysp eksportuje się m.in. banany i pomidory. Stosuje się specjalne ulgi dla inwestorów oraz niskie stawki podatków pośrednich (IGIC – w wysokości 5% podatek obrotowy). Niskimi podatkami akcyzowymi objęte są paliwa, alkohol i wyroby tytoniowe (aktualnie lipiec 2007) cena benzyny bezołowiowej na Wyspach wynosi 0,85€, podczas gdy w Polsce oscyluje wokół 4,5 zł).
Ciekawostki
Nazwa wysp pochodzi od łacińskiego słowa canis (pies), ponieważ na wyspach grasowały duże stada dzikich psów (co opisywał już
Pliniusz
). Nazwa ptaka "
kanarek
" pochodzi właśnie od nazwy archipelagu, nie zaś na odwrót.
Mieszkańcy wyspy określają siebie jako Kanaryjczycy (Canario), choć między sobą rozróżniają jeszcze drobniejsze "nacje": Grancanarios – mieszkańcy Gran Canarii, Tinerfeños – to mieszkańcy Teneryfy, Conejeros – Lanzarote, Majoreros – Fuerteventury, Gomeros – Gomery, Palmeros – La Palmy, Herroños – Hierro.
Linki zewnętrzne
