Ruch drogowy, ruch uliczny - ruch pojazdów oraz pieszych po drogach .

Przepisy regulujące zasady tego ruchu to kodeks drogowy .

Zasady ruchu drogowego

Zasady ruchu drogowego dotyczą wszystkich jego uczestników.

Podstawowe zasady ruchu drogowego zostały określone w Konwencji wiedeńskiej o ruchu drogowym w 1968. Nie wszystkie kraje ją ratyfikowały, a nawet wśród jej sygnatariuszy zdarzają się odstępstwa. W Polsce najważniejszym aktem prawnym jest ustawa "Prawo o ruchu drogowym" z dnia 20 czerwca 1997 r. z późniejszymi zmianami^[1].

Podstawową zasadą jest, że każdy uczestnik ruchu ma obowiązek uniknięcia kolizji z innym pojazdem, pieszym itp. niezależnie od tego, czy tamci postąpili zgodnie z zasadami ruchu czy nie.

Przy wykonywaniu niebezpiecznych manewrów (m.in. wyprzedzając lub zmieniając kierunek jazdy) i w niebezpiecznych miejscach (m.in. skrzyżowanie, przejście dla pieszych) polski kodeks drogowy wymaga zachowania szczególnej ostrożności. O takich miejscach informują także znaki drogowe ostrzegawcze.

Ruch lewo- i prawostronny

Aby pojazdy jadące w przeciwnych kierunkach nie blokowały sobie drogi, wprowadzono obowiązek jazdy możliwie blisko jej lewej krawędzi (ruch lewostronny) lub prawej (ruch prawostronny). Ruch prawostronny dotyczy ok. 66% ludności świata i 72% długości dróg.

Klasyfikacja uczestników ruchu i pojazdów

Zgodnie z polską definicją kodeksową, uczestnik ruchu to pieszy, kierujący oraz każda inna osoba przebywająca w pojeździe lub na pojeździe na drodze. Uczestnik ruchu ma obowiązek stosować się do zasad ruchu drogowego.

Pieszy to osoba znajdująca się poza pojazdem na drodze i nie wykonująca na niej robót lub czynności przewidzianych odrębnymi przepisami. Za pieszego uważa się również osobę prowadzącą, ciągnącą lub pchającą rower , motorower , motocykl , wózek dziecięcy , podręczny lub inwalidzki , osobę poruszającą się w wózku inwalidzkim, a także osobę w wieku do 10 lat kierującą rowerem pod opieką osoby dorosłej.

Pojazdy wyposażone w silnik można podzielić na:

• motorowery ;
• pojazdy szynowe ;
• pojazdy silnikowe - wszystkie inne pojazdy wyposażone w silnik z wyjątkiem motoroweru i pojazdów szynowych;

Pojazdy silnikowe dzielą się na:

• pojazdy samochodowe - pojazdy silnikowe, których konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h, z wyłączeniem ciągników rolniczych i motorowerów.
• ciągniki rolnicze ;
• pojazdy wolnobieżne - pojazdy silnikowe, których konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 25 km/h, z wyłączeniem ciągników rolniczych;

Wśród pojazdów samochodowych można wyróżnić:

• samochody osobowe służące konstrukcyjnie do przewozu co najwyżej 9 osób;
• autobusy służące konstrukcyjnie do przewozu co najmniej 10 osób;
• pojazdy ciężarowe służące konstrukcyjnie do przewozu ładunków;
• ciągniki samochodowe służące wyłącznie do ciągnięcia przyczep;
• motocykle ;
• taksówki osobowe służące do przewozu co najwyżej 9 osób za opłatą ustaloną taksometrem;
• taksówki bagażowe służące do przewozu ładunków o masie nieprzekraczającej 2,5 t za opłatą ustaloną taksometrem.

Ograniczenie prędkości

Im większa prędkość, tym trudniej uniknąć kolizji i tym większe są straty przy niej. Z tego względu prawie wszystkie kraje na świecie wprowadziły ograniczenie prędkości. Aby przestrzegać poszanowania limitu, organy kontroli stosują urządzenia takie jak wideorejestrator czy fotoradar .

Dopuszczalne prędkości w Polsce^[2]:

Ponadto:

• Autobus spełniający dodatkowe warunki techniczne (m.in. hamulce wyposażone w system ABS , wbudowany tachograf , zwalniacz i ogranicznik prędkości, homologowane siedzenia, zabezpieczenia bagażu i odpowiedni stan ogumienia ) może poruszać się na autostradzie i drodze ekspresowej z prędkością 100 km/h;
• Ciągnik rolniczy może poruszać się z prędkością maksymalnie 30 km/h;
• Motocykl i motorower przewożący dziecko w wieku do 7 lat nie może przekraczać prędkości 40 km/h;
• Samochód ciężarowy przewożący osoby poza kabiną kierowcy nie może przekraczać prędkości 50 km/h;
• Ciągnik rolniczy przewożący drużynę robotniczą w przyczepie nie może przekraczać 20km/h;
• Dopuszczalna prędkość może zostać zmniejszona za pomocą znaków drogowych;
• Dopuszczalna prędkość może zostać zwiększona za pomocą znaków drogowych na obszarze zabudowanym.

Informacja o dopuszczalnych prędkościach - Niemcy

Informacja o dopuszczalnych prędkościach - Polska

Informacja o dopuszczalnych prędkościach - Szwecja

Znak B-33 "ograniczenie prędkości"

Przecinanie się kierunków ruchu

Dwaj uczestnicy ruchu nie mogą jechać jednocześnie jeśli ich tory jazdy się przecinają. Zasady pierwszeństwa decydują o tym, kto może kontynuować jazdę, a kto musi czekać.

Ustąpienie pierwszeństwa to powstrzymanie się od ruchu, jeżeli ruch mógłby zmusić innego kierującego do zmiany kierunku lub pasa ruchu albo istotnej zmiany prędkości, a pieszego - do zatrzymania się, zwolnienia lub przyspieszenia kroku.

Znak	Miejsce	Obowiązki kierującego
	skrzyżowanie dróg równorzędnych[4]	ustąpić pierwszeństwa pojazdowi nadjeżdżającemu z prawej strony
,	skrzyżowanie	ustąpić pierwszeństwa pojazdom na drodze z pierwszeństwem; przy znaku STOP obowiązkowo się zatrzymać
	zwężony odcinek jezdni	ustąpić pierwszeństwa pojazdowi z naprzeciwka
	przejście dla pieszych	ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na przejściu
	przejazd dla rowerzystów	ustąpić pierwszeństwa rowerzyście znajdującemu się na przejeździe
,	przejazd kolejowy	ustąpić pierwszeństwa nadjeżdżającemu pojazdowi szynowemu[5]
,	przystanek autobusowy , trolejbusowy	na obszarze zabudowanym umożliwić włączenie się do ruchu wyjeżdżającemu autobusowi lub trolejbusowi
	przystanek tramwajowy	jeżeli przystanek nie jest wyposażony w wysepkę dla pasażerów , a wjeżdża na niego tramwaj lub stoi za nim, zatrzymać się i umożliwić pieszym dojście do tramwaju lub na chodnik
Podczas wykonywania manewrów
Manewr		Obowiązki kierującego
cofanie		ustąpić pierwszeństwa wszystkim innym uczestnikom ruchu
włączanie się do ruchu
zmiana pasa ruchu		ustąpić pierwszeństwa pojazdom już jadącym na tym pasie i wjeżdżającym na ten pas z prawej strony
zmiana kierunku jazdy		ustąpić pierwszeństwa pieszym przechodzącym przez drogę poprzeczną; skręcając w lewo[6] ustąpić pojazdom z naprzeciwka

Nietypowe przecięcie - jezdnia z drogą kołowania ( port lotniczy Londyn-Heathrow )

Sygnalizacja świetlna na Lions' Gate Bridge . Środkowy pas ruchu może służyć do jazdy w przeciwnym kierunku.

Najczęstszym miejscem przecięcia się kierunków ruchu jest skrzyżowanie, które polski kodeks drogowy definiuje jako "przecięcie się w jednym poziomie dróg mających jezdnię , ich połączenie lub rozwidlenie, łącznie z powierzchniami utworzonymi przez takie przecięcia, połączenia lub rozwidlenia; określenie to nie dotyczy przecięcia, połączenia lub rozwidlenia drogi twardej z drogą gruntową lub stanowiącą dojazd do obiektu znajdującego się przy drodze."

Szczególnym przypadkiem skrzyżowania jest skrzyżowanie o ruchu okrężnym ( rondo ).

Na ruchliwych skrzyżowaniach stosuje się sygnalizację świetlną która daje każdemu strumieniowi ruchu określoną ilość czasu na przejazd. Ruchem może kierować też osoba uprawniona do tego.

Wyjątkiem od zasad pierwszeństwa są pojazdy uprzywilejowane . Każdy uczestnik ruchu ma obowiązek ułatwić im przejazd, w szczególności poprzez natychmiastowe usunięcie się z drogi. Kierujący pojazdem uprzywilejowanym nie musi stosować się do przepisów ruchu drogowego, znaków i sygnałów świetlnych; obowiązują go jednak polecenia dawane przez osoby kierujące ruchem.

Zobacz też: węzeł drogowy

Wymijanie, omijanie, wyprzedzanie

Przemieszczanie się obok:

• nie poruszającego się uczestnika ruchu lub przeszkody nazywa się omijaniem;
• uczestnika ruchu poruszającego się w przeciwnym kierunku nazywa się wymijaniem;
• uczestnika ruchu poruszającego się w tym samym kierunku nazywa się wyprzedzaniem.

Na ogół wyprzedzanie pojazdu odbywa się z lewej strony. Wyjątkiem jest wyprzedzanie pojazdu skręcającego w lewo, które może się odbyć z jego prawej strony, wyprzedzanie pojazdu szynowego oraz wyprzedzanie na drodze z wyznaczonymi pasami ruchu.

Zabrania się omijania:

• pojazdu który jechał w tym samym kierunku i zatrzymał się aby ustąpić pieszemu
• pojazdu czekającego przed przejazdem kolejowym

Zabrania się wyprzedzania:

• przy dojeździe do wierzchołka wzniesienia
• na zakrętach oznaczonych odpowiednimi znakami
• na skrzyżowaniach (z wyjątkiem ronda)
• na przejściach dla pieszych i bezpośrednio przed nimi
• pojazdu uprzywilejowanego na terenie zabudowanym
• na przejazdach dla rowerów
• na przejazdach kolejowych, bezpośrednio przed i za nimi

Obowiązki wyprzedzanego:

• nie może zwiększać prędkości w czasie manewru wyprzedzania, jak i bezpośrednio po nim
• ciągnik lub pojazd bez silnika w razie potrzeby powinien się zatrzymać lub zjechać na pobocze

Zatrzymanie i postój

Zatrzymanie pojazdu to unieruchomienie go wynikające z przepisów ruchu drogowego lub trwające do 1 min .

Postój to unieruchomienie pojazdu niewynikające z przepisów ruchu drogowego i trwające ponad 1 min.

Strefa zamieszkania

początek strefy zamieszkania

koniec strefy zamieszkania

Strefa zamieszkania to strefa, w której pieszy może się poruszać swobodnie po całej udostępnionej do użytku publicznego przestrzeni i ma pierwszeństwo przed pojazdami (kierujący musi ustąpić pieszemu w każdym wypadku). Pojazdy muszą jechać z prędkością nie większą niż 20 km/h i parkować tylko w miejscach wyznaczonych. Wyjazd ze strefy zamieszkania na drogę publiczną podlega regułom włączania się do ruchu. Dziecko w wieku do 7 lat może korzystać z drogi na terenie strefy również bez opieki dorosłych.

Uprawnienia

Dokumentem stwierdzającym uprawnienie do kierowania pojazdem jest:

• prawo jazdy odpowiedniej kategorii dla pojazdu silnikowego,
• pozwolenie do kierowania tramwajem ,
• karta rowerowa lub karta motorowerowa dla roweru lub motoroweru - jeżeli kierujący nie ma 18 lat.

Ponadto wymaga się ukończenia odpowiedniego kursu od osób takich jak:

• kierowca zawodowy;
• kierujący przewożący materiały niebezpieczne ( ADR );
• taksówkarz ;
• kierujący wózkiem widłowym;
• instruktor nauki jazdy lub egzaminator.

Zobacz też

• transport samochodowy

Przypisy