Brno
Brno
Kościół augustianów w Starym Brnie Brno (
niem.
Brünn,
łac.
Bruna, dawna nazwa polska Berno[1]) –
miasto statutarne
na
Morawach
w
Republice Czeskiej
, położone w południowo-wschodniej części kraju u zbiegu rzek
Svratki
i
Svitavy
. Drugie co do wielkości
miasto
Republiki Czeskiej, największe miasto
Moraw
, stolica
kraju południowomorawskiego
i okręgu terytorialnego
kraj południowomorawski
. Miasto jest bardzo ważnym ośrodkiem kulturalnym (teatry, filharmonia, międzynarodowe festiwale muzyczne), naukowym (6 uczelni, w tym Uniwersytet Masaryka, i Uniwersytet Techniczny) i turystycznym. Co zaskakujące, mimo iż Brno nie jest stolicą
Czech
, mają w nim siedzibę centralne, najważniejsze instytucje wymiaru sprawiedliwości:
sąd konstytucyjny
, Sąd Najwyższy i
ombudsman
Republiki Czeskiej
. Brno jest historyczną stolicą
Moraw
. Polska ma w tym mieście
konsula honorowego
Petra Mrkývkę. HistoriaPoczątki miasta sięgają epoki brązu i żelaza. Najprawdopodobniej już między V a VII wiekiem powstała w obszarze dzisiejszego miasta warownia słowiańska, mająca charakter ośrodka administracyjnego. Natomiast
gród
, który rozwinął się we współczesne miasto został założony przez księcia
Brzetysława I
między rokiem 1021 a 1034 na wzgórzu Petrov. Powstał wtedy nieistniejący już dziś (zburzony w końcu 19. stulecia) kościół pw. św. Mikołaja. Pierwsza pisemna wzmianka o ośrodku została zamieszczona w
1091
r. w kronice
Kosmasa
. W
1243
r. król czeski
Wacław I
nadaje miastu prawa miejskie i przywilej miasta królewskiego. Kilkadziesiąt lat później król Przemysł Ottokar II tworzy tu zamek, który daje początek późniejszej twierdzy Špilberg i stanowi podstawę systemu umocnień miejskich Brna. Od roku
1349
miasto jest siedzibą
margrabiów
morawskich. W
1376
r. miasto otrzymuje
sołectwo
. W latach
1428
i
1430
bezskutecznie oblegają je
husyci
. W
1641
r. zostaje tu na trwałe przeniesiona z
Ołomuńca
stolica
Moraw
i w ciągu kolejnych lat
wojny trzydziestoletniej
(
1643
i
1645
r.) miasto dzięki umiejętnościom komendanta Louisa Raduit de Souches z sukcesem odpiera ataki wojsk szwedzkich pod dowództwem generała
Lennarta Torstenssona
. Konsekwentnie umacniane, w
1742
r. jest bez powodzenia oblegane przez wojska pruskie. Dopiero w
1805
r. miasto poddało się po raz pierwszy wojskom napoleońskim. Po wygranej bitwie pod
Austerlitz
cesarz
Napoleon I
nakazał zniszczyć częściowo fortyfikacje miejskie. W połowie XIX wieku pierścień murów miejskich rozebrano, a teren wokół twierdzy splantowano. W efekcie tych działań do dnia dzisiejszego zachowała się tylko jedna brama miejska z siedmiu, które niegdyś istniały. Niemniej jednak Špilberg nadal pełnił funkcje publiczne - jako ciężkie więzienie (w tym polityczne) aż do 1853 roku. W
XVIII wieku
rozwinął się Brnie przemysł tkacki, który pozwolił miastu zdystansować w rozwoju konkurencyjny ośrodek Moraw -
Ołomuniec
. Od tej pory trwał tu intensywny rozwój przemysłowy z zastosowaniem pionierskich w obszarze monarchii
habsburskiej
wynalazków (1814 r. - pierwsza maszyna parowa). W
1839
r. dociera z Wiednia sieć kolejowa, w
1846
roku Brno zyskuje oświetlenie gazowe, w
1847
roku połączenie telegraficzne z Wiedniem, a w
1869
na ulice miasta wyjeżdza
pierwszy tramwaj konny (od 1900 tramwaje elektryczne)
. Rozwój miasta na taką skalę pozwala mu uzyskać opinię morawskiego
Manchesteru
. W latach
1849
-
1918
Brno zostało stolicą margrabstwa Moraw - kraju koronnego w austriackiej części Monarchii Austro-Węgierskiej. O przemysłowym obliczu współczesnego Brna przesądza jednak przemysł zbrojeniowy i maszynowy, który rozwija się wraz z fabryką broni Zbrojovka od uzyskania przez
Czechosłowację
niepodległości w
1918
roku. W dwudziestoleciu międzywojennym fabryki broni Brna i
Pilzna
czynią z Czechosłowacji potentata światowego w tej dziedzinie. W
1939
r. miasto dzieli los całego kraju i jest włączone w obszar
Protektoratu Czech i Moraw
. Ze względu na militarny wysiłek
III Rzeszy
miasto ma niebagatelne znaczenie i wbrew obiegowym opiniom, że Czechy nie zaznały działań wojennych - miasto i lotnisko były dwukrotnie (25 sierpnia 1944 r. i 20 listopada 1944 r.) bombardowane w ramach strategicznych operacji amerykańskiej 15 Floty powietrznej. Bombardowania przyniosły zniszczenia, które szczęśliwie ominęły najważniejsze zabytki. Brno zostało wyzwolone spod okupacji hitlerowskiej przez
Armię Czerwoną
26 kwietnia
1945
r. Wkrótce potem nastąpiły masowe deportacje mieszkających tu Niemców wraz z konfiskatą ich majątku. Po wojnie i odbudowie zniszczeń przemysłowy rozwój miasta trwał dalej, połączony z rozbudową infrastruktury oraz sieci szkół technicznych i wyższych. 22 listopada
1990
r. wszedł w życie podział miasta na 29 dzielnic katastralnych. Obecnie Brno jest
powiatem miejskim
oraz siedzibą
powiatu ziemskiego Brno
. Od 1 stycznia
2003
roku przestały istnieć urzędy powiatowe, powiaty jednak nadal zostały jednostką
podziału administracyjnego Czech
. Podział na powiaty zachowały np. sądy, policja i niektóre inne urzędy państwowe. Został on również zachowany dla celów
statystycznych
.
27 września
2009
Brno odwiedził
Benedykt XVI
. Była to pierwsza w historii wizyta papieża w tym mieście. Zabytki- Stare Miasto z 2 rynkami - Zelný Trh i náměstí Svobody
-
stary ratusz
-
zamek i twierdza Špilberk
-
katedra św. Piotra i Pawła
; oryginalnie
romańska
świątynia zbudowana na szczycie wzgórza Petrov, następnie przebudowana w stylu
gotyckim
. Obecna forma to efekt przebudowy z przełomu XIX i XX stulecia, gdy nadano budynkowi
neogotycki
styl i ukończono wieże. Do zwiedzania przeznaczone jest
barokowe
wnętrze katedry, wieże ze skarbcem i krypta z ekspozycją dotyczącą historii katedry. Z wież rozciąga się wspaniały widok na stare miasto. Sylwetka świątyni, znakomicie rozpoznawalna m.in. dzięki umieszczeniu jej na na monecie 10-koronowej, jest jednym z symboli miasta.
- kamienice i pałace, głównie w staromiejskiej części miasta, z nich najsłynniejsze to Kleinův palác z lat (1847-48) i Dům u Čtyř mamlasů (1901-02), oba przy náměstí Svobody, poza tym też budynki zajmowane obecnie przez administrację miejską i uniwersytet.
- bazylika pw. Wniebowzięcia NMP i klasztor
augustianów
(do
1783
roku
cysterek
) - klasztor ufundowany w
1323
roku przez królową czeską i polską
Ryksę Elżbietę
, żonę króla
Wacława II
, córkę króla
Przemysła II
. Kościół stał się miejscem wiecznego spoczynku fundatorki i jej kochanka Henryka z Lipy. W klasztorze działał pionier genetyki, będący równocześnie miejscowym opatem
Gregor Mendel
. W 1987 roku
Jan Paweł II
nadał świątyni rangę
bazyliki mniejszej
. Bazylika jest najbardziej wysuniętą na południe europejską budowlą
gotycką
wzniesioną z cegły.
- kościoły z
XIII
-
XVI wieku
: św. Jakuba, Dominikanów i Jezuitów
- klasztor Minorytów z
XVII wieku
- dawny klasztor
premonstratensów
Zábrdowice,
królewskiej
fundacji
Przemysła Ottokara I
z
1209
, na prawym brzegu Svitavy ( obecnie szpital wojskowy, ul. Zábrdovická).
Cesarz
Józef II Habsburg
twórca
józefinizmu
, w latach
1780
-
1790
zlikwidował klasztor i zamienił na szpital wojskowy.
-
willa Tugendhatów
- znajduje się niedaleko od centrum, zbudowana według projektu znanego architekta
L. Miesa van der Rohe
w latach 1928-1930. Budowla ta stanowi wiodący przykład
modernizmu
z tego okresu. W roku
2002
willa Tugendhatów została wpisana na
listę światowego dziedzictwa
UNESCO
.
-
barokowe
posągi i fontanny
GospodarkaWażny ośrodek przemysłowy: m.in. maszynowy (ciągniki
Zetor
), wełniany, poligraficzny. W przeszłości duże znaczenie miał przemysł zbrojeniowy (słynna
Zbrojovka
). Ośrodek handlowy (międzynarodowe targi przemysłowe od 1928 roku). Wielki węzeł komunikacyjny - kolejowy, drogowy - autostrady: D1 do
Pragi
, D2-D5 do
Bratysławy
oraz D30 do
Ołomuńca
, uzupełniające sieć drogi szybkiego ruchu - na południe w stronę
Mikulova
i na północ w kierunku
Tišnova
, lotniczy - położony w południowo-wschodnich obrzeżach miasta międzynarodowy port lotniczy Brno-Tuřany (otworzony w 1958 roku), który w tym momencie (2007) oferuje połączenia lotnicze z
Pragą
,
Londynem
,
Moskwą
i
Barceloną
. KomunikacjaTransport miejski obsługuje Dopravní podnik města Brna (Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Miasta Brna), który jest częścią Zintegrowanego Systemu Komunikacyjnego Kraju Południowomorawskiego (IDS - JMK). Obecnie sieć DPMB składa się z 13 linii tramwajowych, 11 linii trolejbusowych i 40 linii autobusowych (także 11 linii nocnych) oraz transportu promowego na Jeziorze Brneńskim. Tramwaje
Historia transportu tramwajowego w Brnie sięga roku 1869, gdy na ulice miasta wyjechał pierwszy
tramwaj konny
w
Czechach
. Piętnaście lat później transport ten został zastąpiony
tramwajami parowymi
. W 1900 roku sieć zelektryfikowano. Największy rozkwit tramwaje w Brnie przeżywały w okresie 20-lecia międzywojennego. Po
II wojnie światowej
nastąpiła stagnacja w rozwoju tego rodzaju transportu. Sytuacja poprawiła się dopiero w latach 70. i 80-ubiegłego wieku, gdy wybudowano trasy szybkich tramwajów wiodących na osiedla położone na obrzeżach miasta (Líšeň, Nový Lískovec, Bystrc). Najnowsza inwestycja to rozszerzenie sieci na osiedle Líšeň w 2004 roku. W listopadzie 2006 roku po 7 latach przerwy tramwaje wróciły do serca miasta - na Náměstí svobody. TrolejbusyPierwsze trolejbusy pojawiły się na brneńskich ulicach w
1949
roku. Początkowo niezbyt rozległa sieć była nawet w latach 60. zagrożona likwidacją. W następnym dziesięcioleciu nastąpił jednak gwałtowny rozwój miejskiej komunikacji trolejbusowej - przedłużono głównie trasy prowadzące na mniejsze osiedla (Žabovřesky, Vinohrady, Kohoutovice). Obecnie brneńska sieć trolejbusowa jest największą w
Republice Czeskiej
. AutobusyTransport autobusowy w mieście został wprowadzony już w
1930
roku. Początkowo pełnił funkcję dopełnienia sieci tramwajowej. Zdecydowany rozwój sieci nastąpił w czasach socjalistycznych, kiedy autobusy uznano za priorytetowy środek transportu miejskiego. Transport autobusowy został skierowany do ścisłego centrum, jak i na szybko powstające, rozległe osiedla mieszkaniowe. Obecnie prowadzona jest polityka zmniejszania liczby linii autobusowych na rzecz sieci elektrycznej (tramwaje i trolejbusy), głównie ze względów ekologicznych - w połowie lat 90. starówka została wyłączona z ruchu autobusowego. Transport promowyOd roku
1946
miejski przewoźnik obsługuje transport promowy na Jeziorze Brneńskim. KolejBrno to bardzo istotny w skali kraju węzeł kolejowy. Już sama wielkość budynku
Dworca Głównego
może o tym przekonywać. Z łatwością można stąd dojechać w każdy punkt
Czech
. Pociągi ekspresowe zapewniają bezpośrednie i szybkie połączenia miasta z
Pragą
,
Wiedniem
,
Budapesztem
i
Bratysławą
. Niestety nie ma stąd bezpośrednich pociągów do
Warszawy
. Stacje kolejowe:
Brno-Horní Heršpice
,
Brno-Královo Pole
,
Brno-Černovice
,
Brno-Židenice
. Struktura powierzchniWedług danych z
31 grudnia
2003
powiat grodzki ma obszar 230,19
km²
, w tym: - użytki rolne - 35,22%, w tym 67,39%
gruntów ornych
- inne - 64,78%, w tym 42,76%
lasów
- liczba gospodarstw rolnych: 262
Podział administracyjnyPodział administracyjny Brna Powiat miejski Brno dzieli się obecnie na 29 dzielnic: - Bohunice (Bohunice)
- Bosonohy (Bosonohy)
- Bystrc (Bystrc)
- Černovice (Černovice)
- Chrlice (Chrlice)
- Ivanovice (Ivanovice)
- Jehnice (Jehnice)
- Brno-jih (Brno-Południe; Komárov, Dolní Heršpice, Horní Heršpice, Přízřenice, Trnitá (część))
- Jundrov (Jundrov (część), Pisárky (część))
- Kníničky (Kníničky)
- Kohoutovice (Kohoutovice, Pisárky (część), Jundrov (część))
- Komín (Komín)
- Královo Pole (Černá Pole (część), Královo Pole, Ponava, Sadová)
- Líšeň (Líšeň)
- Maloměřice i Obřany (Maloměřice (część), Obřany)
- Medlánky (Medlánky)
- Nový Lískovec (Nový Lískovec)
- Ořešín (Ořešín)
- Řečkovice i Mokrá Hora (Mokrá Hora, Řečkovice)
- Brno-sever (Brno-Północ; Černá Pole (część), Husovice, Lesná, Soběšice, Zábrdovice (część))
- Slatina (Slatina)
- Starý Lískovec (Starý Lískovec)
- Brno-střed (Brno-Centrum; miasto Brno, Pisárky (część), Stare Brno, Stránice, Štýřice, Veveří,
- Trnitá (część), Zábrdovice (część))
- Tuřany (Brněnské Ivanovice, Dvorska, Holásky, Tuřany)
- Útěchov (Útěchov koło Brna)
- Vinohrady (Židenice (część), Maloměřice (część))
- Žabovřesky (Žabovřesky)
- Žebětín (Žebětín)
- Židenice (Zábrdovice (część), Židenice (część))
Klimat[] Średnia roczna temperatura: +9.4° C, bezwzględna maksymalna temperatura: +36.2° C, absolutne minimum temperatury: -26,4° C, średnia temperatura latem (czerwiec-sierpień): +17.8° C, średnia temperatura zimą (grudzień-luty): -1,0° C, średnia roczna opadów: 505 mm, średnia liczba dni w roku opadów: 150, najcieplejszy miesiąca: lipiec, najzimniejszy miesiące: styczeń, typowy wiatr: północno-zachodnim. DemografiaDane z
31 grudnia
2005
: Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
---|
populacja | 366 757 | 192 471 52,47% | 174 286 47,53% | średni wiek | 41,5 | 43,3 | 39,7 |
- gęstość zaludnienia: 1606,78 mieszk./km² (2003)
- przyrost naturalny: - 0,3‰
ZatrudnienieMieszkańcy ze stałym zatrudnieniem | 165 680 | Średnia pensja miesięczna | 18 244
koron
brutto | Bezrobotni | 19 773 | Stopa bezrobocia | 9,21% |
SzkolnictwoWydział Prawa Uniwersytetu Masaryka W Brnie działają: Rodzaj szkoły | Liczba szkół |
---|
Przedszkola | 142 | Szkoły podstawowe | 74 | Gimnazja | 21 | Szkoły średnie techniczne | 38 | Szkoły średnie ogólnokształcące | 12 | Szkoły wyższe | 11 |
Służba zdrowiaLekarze | 2752 | Szpitale | 12 | Specjalistyczne ośrodki terapeutyczne | 3 | Gabinety dentystyczne | 268 | Apteki | 100 |
Sport-
1. FC Brno
- sportowy klub piłkarski I ligi (dawniej Zbrojovka Brno)
- Automotodrom Brno (znany pod nazwą Masarykuv okruh - Tor
Masaryka
) - wybudowany w 1987 roku tor motocyklowy położony na południowo-zachodnich obrzeżach miasta, ściągający mnóstwo osób zainteresowanych sportami motocyklowymi. Odbywają się tu liczne imprezy motocyklowe - najpopularniejsze to MotoGP.
Znane osoby związane z Brnem Miasta partnerskie-
Dallas
,
USA
-
Kowno
,
Litwa
-
Leeds
,
Anglia
-
Lipsk
,
Niemcy
-
Poznań
,
Polska
-
Rennes
,
Francja
-
Sankt Pölten
,
Austria
-
Stuttgart
,
Niemcy
-
Utrecht
,
Holandia
-
Wiedeń
,
Austria
-
Woroneż
,
Rosja
-
Odense
,
Dania
-
Płowdiw
,
Bułgaria
Przypisy- ↑ Zob. np. Historja Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, pod redakcją Stanisława Kutrzeby, Kraków 1933.
Źródła- Krausová - Żur Izabela, Czechy, Kraków 2007
- materiały informacyjne Informacji Turystycznej Brna
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Brno":
Odense
...
Brno
Na mapach:
49°12'N 16°36'E / 49.2, 16.6
BrnoHerbFlaga
Herb Brna
Flaga BrnaŚródmieście. Widok ze SzpilberkuŚródmieście. Widok ze Szpilberku
Państwo
Czechy
Kraj
południowomorawski
Burmistrz
Roman Onderka
Powierzchnia
230
km²
Położenie49° ...
1884
...
Václav Havel
1999 (ukázky:
,
; recenze Kierana Williamse
)Eda Kriseová: Václav Havel : životopis, Brno : Atlantis, 1991, Martin C. Putna: Spiritualita Václava Havla. České a americké ...
1900
...
Gregor Mendel
...
Wojna polsko-bolszewicka
...
1869
...
Trolejbus
...
Tramwaj
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Brno":
Czechy i Słowacja (plansza 9)
Warto odwiedzić miasto Kutna Hora, które jest pozostałością po średniowiecznym wielkim mieście, Brno czy Czeskie Budziejowice.
Turystów przyciągają także liczne uzdrowiska i kąpieliska, np. Karlove ...
Czechy i Słowacja (plansza 6)
przemysł: maszynowy, środków transportu, hutniczy, włókienniczy oraz spożywczy. Głównymi ośrodkami przemysłu są: Praga, Brno, Ostrawa, Pilzno i Mlada Bolesław.
W całej Europie znane i cenione są wyroby ...
Czechy i Słowacja (plansza 5)
także główny ośrodek przemysłowy, naukowy i kulturalny. Pozostałe duże miasta to np. Brno, Ostrawa, Pilzno, Liberec, Ołomuniec.
...
|