Yijing (inne warianty pisowni I Cing, I Ching I Ging, I Jing, Yi Ching, Yi King, przybliżona wymowa: I-dźing), Księga Przemian jest jednym z najstarszych chińskich tekstów klasycznych, reprezentujących rdzennie chińską kosmologię i filozofię . Jest księgą kanoniczną taoizmu i konfucjanizmu .

Księga była i jest używana do wróżb, które w starożytnych Chinach pełniły wyjątkową rolę m.in. przy sprawowaniu władzy, organizowaniu ceremonii, wypraw wojennych itd. W tym charakterze była używana przez władców dynastii Zhou , dlatego nazywa się ją także Zhouyi - Przemiany Zhou.

Układ Księgi Przemian

Księga składa się z 64 rozdziałów, w każdym znajduje się wykładnia symbolicznego znaku określanego jako heksagram , jest to figura złożona z sześciu linii poziomych. Linia może być ciągła (twarda) albo po środku przerwana (miękka). W sposób oczywisty te linie są to elementy binarne, czyli bity , ponieważ przyjmują tylko dwie wartości. Układ takich sześciu linii daje 64 różnych symboli (2 do potęgi 6 = 64). Każdy z tych 64 heksagramów symbolizuje pewien proces, a więc przemianę.

Heksagramy i trygramy

Każdy heksagram składa się z dwóch części, dolnej i górnej zwanych trygramami (chiń. gua). Ponieważ zaledwie osiem trygramów ( Bagua ) wystarczy do zbudowania 64 heksagramów, taoizm religijny przypisywał Bagua wielkie znaczenie. Z kolei linie przerywane i ciągłe symbolizowały odpowiednio dwa podstawowe pierwiastki chińskiej kosmologii - yin i yang .

W tym kodzie widziano więc uniwersalny, zamknięty i pełny wzorzec przemian w przyrodzie, alchemii, metafizyce, a nawet polityce itd. Na jego pierwszym poziomie była zasada Dao oraz życiodajna energia Qi , która miała dwie strony Yin i Yang . Rozmaite kombinacje tych sił w pierwszym przybliżeniu ukazywane były przez Bagua, a w drugim - przez 64 heksagramy Yijing. Słuszność tej interpretacji miał potwierdzać słynny cytat z Daodejing z ok. V w p.n.e.: "Dao rodzi jeden, jeden rodzi dwa, dwa rodzi trzy, trzy rodzi nieskończoność" (ciąg: Dao-Qi-Yin/Yang-Trygramy-Heksagramy).

Historia

Według legendy, zasady Yijing wywodzą się z czasów półlegendarnej dynastii Xia od mitycznego władcy Fuxi , który opisał trygramy. Analiza filologiczna wskazuje jednak, że tekst powstał około XI w. p.n.e. Za sprawą ewolucji języka, jego znaczenie szybko przestało być zrozumiałe i do księgi zaczęto pisać glosy. Największe, tzw. Dziesięć Skrzydeł dodano w czasach dynastii Han (około 200 p.n.e. za panowania cesarza Wudi .

W XX wieku Księga przemian wielokrotnie była tłumaczona na język polski, ale ze względu na jej niejasny styl oraz wieloznaczny charakter klasycznego języka chińskiego każde takie tłumaczenie jest nieuchronnie spłaszczeniem jej treści.

Wróżenie

W chińskich świątyniach taoistycznych i u wróżbitów można wylosować jeden z 64 patyczków, które wskazują na jeden z rozdziałów Księgi Przemian. Kapłan lub wróż wyciąga karteczkę z jego tekstem i za drobną opłatą dokonuje odczytania (żeby zrozumieć tekst księgi nie wystarczy umieć czytać po chińsku) oraz interpretacji w odniesieniu do intencji osoby, który szuka u wyroczni porady. Pełna wróżba wymaga losowania ośmiu heksagramów.

W Chinach i poza nimi można kupić proste poradniki, które pozwalają powróżyć samemu. Stosuje się wówczas losowanie przy pomocy monet.

Literatura

• I Ging, in der Übersetzung von Richard Wilhelm ,
• Chu-San D. Bölter: Yi Jing, Das Buch der Wandlung,
• I Cing, w przekładzie Richarda Wilhelma (retranslacja na język polski),
• Zhou Chuncai: Księga przemian, komiks,

Przykładowe opracowania

• S. J. Marshall The Mandate of Heaven: Hidden History in the I Ching
• Richard Rutts Zhouyi: The Book of Changes.

Nawiązania

• Yijing pojawia się w powieści Philipa K. Dicka Człowiek z Wysokiego Zamku (1962), będącej historią alternatywną , w której Trzecia Rzesza i Japonia wygrały II wojnę światową . Bohaterowie korzystają z księgi, podejmując w oparciu o nią ważne decyzje, co ma być wpływem kulturowym zwycięskiej Japonii. Posługując się chińską księgą występujący w powieści pisarz nazwiskiem Abendsen pisze książkę Utyje szarańcza, która przedstawia wersję historii bliższą, choć nadal różną od naszej rzeczywistości (zwycięstwo aliantów po trwającej dłużej wojnie, Franklin Delano Roosevelt nie startuje po raz trzeci na prezydenta).
• W innej powieści Dicka , "Labiryncie śmierci", odpowiedzi udzielane bohaterom przez lina są wzięte z Yijing
• W Mrocznych materiach Philipa Pullmana Yijing pojawia się jako alternatywa dla Aletheiometru (czytnika prawdy) w naszym świecie. W obu przypadkach odpowiedź zapewniać miał Pył , cząsteczka posiadającą samoświadomość.
• W Cyklu Barokowym Neala Stephensona Gottfried Leibniz używa I Ching do szyfrowania korespondencji.

Zobacz też

• Konfucjanizm
• yin i yang
• Bagua
• Heksagramy Yijing

Linki zewnętrzne

• I Ching