Aminokwasy egzogenne (
gr.
éksō - (na) zewnątrz[1];
ang.
IAA - indispensable amino acids ) –
aminokwasy
, których
organizm
nie może syntetyzować samodzielnie więc muszą być dostarczane w pożywieniu, w przeciwieństwie do
aminokwasów endogennych
.
Żywienie pokarmami ubogimi w aminokwasy niezbędne może doprowadzić do zaburzeń chorobowych.
U różnych organizmów różne aminokwasy można zaliczyć do jednej z tych dwu grup, aczkolwiek u większości
kręgowców
są to te same aminokwasy, co u
człowieka
. U roślin podziału takiego nie ma, gdyż wszystkie aminokwasy są przez nie wytwarzane wewnątrz organizmu. Dostępne w literaturze zestawienia aminokwasów endogennych różną się między sobą. Jedne uwzględniają tylko aminokwasy wchodzące w skład
białek
(
aminokwasy biogenne
), a inne również takie, które funkcjonują w ustroju jako samodzielne związki chemiczne biorące udział w rozmaitych procesach
metabolizmu
. Rozbieżności dotyczą też tego czy zaliczać do aminokwasów endogennych te, które mogą syntetyzowane wewnątrz organizmu, ale w wyniku przekształcenia aminokwasów egzogennych.
Aminokwasy egzogenne dla dorosłego człowieka, to:
Istnieją również aminokwasy warunkowo zbędne w pożywieniu (tzw. względnie egzogenne), które mogą być syntetyzowane wewnątrz ustroju z innych aminokwasów egzogennych, jednak przy nieodpowiedniej diecie lub innych zmianach metabolizmu, ich synteza wewnątrzustrojowa może być niewystarczająca, stąd wymagane może być ich przyjmowanie z zewnątrz. Należą do nich:
przy czym arginina i histydyna uważane są za aminokwasy egzogenne u dzieci, a ponadto histydyna jest egzogenna dla osób znacznie zwiększających białkową masę ciała, np. dla
kulturystów
. Te trzy również są biogenne. U innych ssaków, zestaw aminokwasów egzogennych może być w części odmienny, np. dla kotów niezbędnym aminokwasem jest
tauryna
.
Przypisy
Zobacz też
-
biochemia
- podstawowe zagadnienia z zakresu: , .
