Wojna siedmiotygodniowa
Bitwa pod Sadową (Königgrätz)
Data	16 czerwca – 23 sierpnia 1866
Miejsce	Niemcy , Czechy , Włochy , Morze Adriatyckie
Przyczyna	spór o przewodnictwo w Związku Niemieckim , konflikt o Szlezwik i Holsztyn
Wynik	zwycięstwo wojsk prusko-włoskich
Strony konfliktu Królestwo Prus Królestwo Włoch oraz kilka innych państw-członków Związku Niemieckiego Cesarstwo Austriackie Królestwo Saksonii Królestwo Hanoweru Królestwo Bawarii oraz kilka innych państw-członków Związku Niemieckiego Dowódcy Helmuth von Moltke Albrecht von Roon Ludwig von Benedek Siły 417 000 Prusaków 243 000 Włochów 44 000 żołnierzy z krajów niemieckich 507 000 Austriaków i ich sojuszników Straty ok. 37 000 zabitych i rannych żołnierzy pruskich i ich sojuszników ok. 20 000 zabitych i rannych

Wojna siedmiotygodniowa − konflikt zbrojny pomiędzy Królestwem Prus , Królestwem Włoch i kilkoma państwami-członkami Związku Niemieckiego , a Cesarstwem Austriackim , Saksonią , Królestwem Hanoweru , Królestwem Bawarii oraz kilkoma państwami-członkami Związku Niemieckiego w dniach 16 czerwca do 23 sierpnia 1866 roku.

Podłoże

Między Prusami a Austrią od dawna trwała rywalizacja o przewodnictwo w Związku Niemieckim . Od władców obu państw oczekiwano, że przeprowadzą polityczną unifikację Niemiec i przekształcą Związek w federacyjne państwo ogólnoniemieckie. O ile większość władców niemieckich i arystokracja feudalna tradycyjnie popierały Habsburgów , depozytariuszy tradycji Świętego Cesarstwa Rzymskiego , o tyle niemiecka burżuazja i wielu intelektualistów wiązała swe nadzieje z Hohenzollernami i rządem pruskim, bardziej dynamicznym od austriackiego. Od 1834 roku większość państw niemieckich łączył także Niemiecki Związek Celny , zorganizowany przez Prusy, który zapewniał sprawniejszą współpracę gospodarczą i stanowił pruską przeciwwagę dla wpływów austriackich. Od 1862 roku funkcje premiera Królestwa Prus pełnił Otto von Bismarck , otwarcie kontestujący dominację austriacką i konsekwentnie dążący do zjednoczenia Niemiec pod przewodnictwem pruskim. Po wojnie z Danią , w której Austria zyskała oddalone od jej granic Księstwo Holsztynu (a Prusy Księstwo Szlezwiku ), wykorzystał zatarg prusko-austriacki o nie i w roku 1866 rozpoczął działania wojenne (choć pierwszy krok należał do Austrii, bo na jej żądanie Bundestag powołując się na artykuł 19. Aktu Związkowego Kongresu Wiedeńskiego o "ochronie wewnętrznego bezpieczeństwa Niemiec i zagrożonych praw jego członków" uchwalił 11 kwietnia 1866 mobilizację związkowych sił zbrojnych, oczywiście poza oddziałami pruskimi). Z uwagi na ten akt formalnie i w znacznym stopniu faktycznie była to wojna prusko-niemiecka, jednakże jej główną treścią była rywalizacja pomiędzy dwiema głównymi potęgami, stąd tradycyjna nazwa konfliktu w historiografii. Wcześniej, dzięki odpowiednim układom i działaniom dyplomacji, Bismarck zapewnił sobie neutralność Rosji i Francji oraz wsparcie Włoch , którym obiecał pomoc w uzyskaniu należącej do Austriaków Wenecji .

Działania wojenne

Wojnę rozpoczęły działania pruskie przeciwko kontyngentom wojskowym kolejnych państw Związku Niemieckiego . Na początku czerwca 1866 roku wojska pruskie wkroczyły do administrowanego przez Austrię Holsztyna. W następnej kolejności na froncie południowym wojska sprzymierzonych z Prusami świeżo zjednoczonych Włoch doznały porażki w bitwie pod Custozą 24 czerwca . Główne i decydujące działania prowadzone były jednak przez armie pruskie w Czechach. Do decydującej bitwy doszło 3 lipca pod Sadową w pobliżu Hradec Králové (znana też jako bitwa pod Königgrätz – Prusacy nacierali spod wsi Sadova przez nurt Bystrzycy , Austriacy oparli swoje ugrupowanie o linię następnej rzeki – Łaby i stojącą nad nią fortecę Königgrätz ) w należących wówczas do Austrii Czechach . Wojska austriackie pod wodzą generała Ludwiga von Benedeka zostały rozbite przez Prusaków. W schyłkowej fazie konfliktu doszło jeszcze 20 lipca do morskiej bitwy pod Lissą , w której flota austriacka zwyciężyła flotę włoską. Nie miało to jednak większego znaczenia, bo 24 lipca cesarz Franciszek Józef skapitulował.

Zakończenie wojny

Wojna zakończyła się pokojem w Pradze podpisanym 23 sierpnia 1866 , na mocy którego Prusy przejęły Holsztyn wraz z ostatecznym włączeniem Szlezwiku, który od 1864 roku znajdował się pod administracją pruską. Ponadto, Prusy anektowały niektóre państwa niemieckie, które wystąpiły przeciwko nim. Były to: Królestwo Hanoweru , Księstwo Nassau , Elektorat Hesji i Wolne Miasto Frankfurt . W wyniku tych zmian granic terytorium państwa pruskiego stanowiło teraz zwartą, geograficzną całość. Wbrew sugestiom króla Wilhelma I i pruskiej generalicji Bismarck zrezygnował z odbierania Austrii terytoriów takich jak Czechy lub Austria właściwa i z ewentualnej aneksji Saksonii. Uznał, że w przyszłości Austria może stać się sojusznikiem zjednoczonych pod pruskim przewodnictwem Niemiec. Ponadto, dzięki staraniom Bismarcka sojusznicze Włochy uzyskały Wenecję . Najważniejszym skutkiem wojny było jednak wycofanie się Austrii z polityki niemieckiej (rozwiązanie Związku Niemieckiego i utworzenie Związku Północnoniemieckiego ), co umożliwiło zjednoczenie Niemiec pod przewodnictwem Prus.

Szczegółowe kalendarium bitew:

• bitwa pod Custozą ( 24 czerwca 1866 )
• bitwa pod Podolem ( 26 czerwca 1866 )
• bitwa pod Vysokovem ( 27 czerwca 1866 )
• bitwa pod Trautenau ( 27 czerwca 1866 )
• bitwa pod Langensalza ( 27 czerwca 1866 )
• bitwa pod Münchengrätz ( 28 czerwca 1866 )
• bitwa pod Burkersdorfem ( 28 czerwca 1866 )
• bitwa pod Skalicami ( 28 czerwca 1866 )
• Bitwa pod Jičínem ( 29 czerwca 1866 )
• bitwa pod Sadovą ( 3 lipca 1866 )
• bitwa pod Lissą ( 20 lipca 1866 )

Zobacz też

• Pomnik nachodzki w Poznaniu

Bibliografia

• Dzieszyński R., Sadowa 1866, Bellona, Warszawa 2007.
• Toporek M., Historia powszechna,MOW, Kraków 1992.