Philippe Pétain (Henri Philippe Pétain; ur.
24 kwietnia
1856
w
Cauchy-à-la-Tour
, zm.
23 lipca
1951
w Port-Joinville na wyspie
Île d'Yeu
) –
marszałek Francji
, polityk francuski, szef
rządu Vichy
.
Ukończył
akademię wojskową
w
Saint-Cyr
. W chwili wybuchu
I wojny światowej
był
pułkownikiem
.
W czasie I wojny światowej w roku
1914
dowodził jako generał brygady
korpusem
pod
Arras
.
Odznaczył się w
bitwie nad Marną
(
5
-
9 września
1914
roku), gdzie dowodził
dywizją
.
W roku
1915
objął dowództwo Francuskiej Armii Północnej i Południowo-Wschodniej. Podczas
I wojny światowej
wsławił się bohaterską obroną
Verdun
, trwającą od lutego do grudnia
1916
roku, zwłaszcza odbiciem
fortu
Vaux
, za co został oficerem Wielkiej Legii Honorowej i dowódcą grupy środkowej. Od tego momentu rozpoczęła się rozwijać jego błyskawiczna kariera.
15 maja
1917
, po nieudanym natarciu
generała R.G. Nivelle'a
nad
Aisne
został Wodzem Naczelnym armii francuskiej. W lipcu
1917
autor ofensywnych działań armii francuskiej w lesie Houthulst. W październiku
1917
podejmuje udany atak na pozycje niemieckie wokół fortu
Malmaison
. Sprawował dowództwo na froncie zachodnim do zakończenia wojny.
Po
I wojnie światowej
został wykładowcą w wyższej szkole wojskowej w Ecole Superieure de Guerre. Od tego czasu pełnił urząd marszałka Francji. W
1920
roku został przewodniczącym Rady Wojennej. W 1925 został odznaczony estońskim
Krzyżem Wolności
I klasy. W latach
1925
-
1926
tłumił powstanie przeciw Francuzom w
Maroku
. Od
1926
do
1931
był wiceprzewodniczącym Najwyższej Rady Wojennej i głównym inspektorem armii. Od roku
1934
sprawował funkcję ministra wojny. Jego defensywna koncepcja obrony w znacznej mierze przyczyniła się do stworzenia
linii Maginota
.
Philippe Pétain podczas I wojny światowej
2 marca
1939
został mianowany ambasadorem Francji w
Madrycie
,
20 marca
złożył listy uwierzytelniające gen.
Francisco Franco
w
Burgos
. Nominacja Petaina była uznaniem przez rząd Francji militarnego rezultatu
hiszpańskiej wojny domowej
.
Na początku września 1939 Petain próbował bezskutecznie ostrzec rząd RP o istniejących planach
internowania
go w
Rumunii
zainicjowanych przez grupę polityków francuskich (
Leon Noël
)
Podczas
II wojny światowej
najpierw wicepremier w rządzie
Paula Reynaud
(od
17 maja
1940
), następnie premier Francji (od
16 czerwca
1940
).
22 czerwca
1940
roku zawarł separatystyczne
zawieszenie broni
z Niemcami.
10 lipca
1940
Zgromadzenie Narodowe (połączone izby francuskiego parlamentu) z pominięciem Prezydenta Republiki
Alberta Lebrun
uchwaliło przekazanie nadzwyczajnych pełnomocnictw premierowi Petain . Na podstawie tych pełnomocnictw Petain ogłosił się Szefem Państwa Francuskiego. Siedzibą centralnej administracji Francji zostało uzdrowisko
Vichy
(
rząd Vichy
). Był szefem tego rządu do
1944
roku, choć de facto od końca
1942
roku (niemiecka okupacja terytorium Vichy po
inwazji aliantów w Afryce Północnej
) był już tylko marionetką w ręku Niemców.
Podczas wojny prowadził politykę
kolaboracji
z okupantem, nie wciągając jednak kraju bezpośrednio do działań wojennych. Po
inwazji aliantów
w Normandii zgłosił w sierpniu 1944 wysłannikowi generała de Gaulle gotowość przekazania władzy. Został przez Niemców
internowany
i wywieziony do Niemiec. Odmówił wykonywania obowiązków głowy państwa, pozostając w
areszcie domowym
.
W kwietniu
1945
powrócił dobrowolnie ze
Szwajcarii
do wolnej już Francji, gdzie został
zdegradowany
, a następnie skazany na śmierć przez
rozstrzelanie
. Z powodu podeszłego wieku Pétaina (89 lat) i jego zasług dla Francji w I wojnie światowej generał
Charles de Gaulle
ostatecznie zamienił mu karę na dożywotnie więzienie na wyspie
Île d'Yeu
, u zachodniego wybrzeża Francji.
Znaczenie rządów marszałka Petaina
Za rządów Pétaina zlikwidowano wszystkie wolności polityczne, a antyklerykalizm Republiki zamieniono na system przychylny Kościołowi. W miejsce Republiki Francuskiej powstało Państwo Francuskie. Zmieniono znacznie system wartości, zamiast wolność, równość i braterstwo – praca, rodzina i ojczyzna. Zmieniono też hymn francuski – Marsyliankę na słowa gotowości Maréchal, nous voilà! – które w tłumaczeniu oznaczają Oto jesteśmy marszałku.