Tego traktatu nie należy mylić z wcześniejszym traktatem brzeskim z 9 lutego pomiędzy Państwami Centralnymi a Ukraińską Republiką Ludową.

Dokument Traktatu Brzeskiego 1918

Przyjazd Lwa Trockiego na czele sowieckiej delegacji pokojowej - dworzec kolejowy w Brześciu

Podpisanie traktatu

Linia frontu w grudniu 1917 r i obszar okupowany przez państwa centralne po traktacie brzeskim

Traktat brzeski – traktat pokojowy podpisany w Brześciu 3 marca 1918 między Cesarstwem Niemieckim i Austro-Węgrami oraz ich sojusznikami Królestwem Bułgarii i imperium osmańskim , a Rosją bolszewicką .

Podpisanie pokoju i wycofanie się Rosji z wojny było jednym ze sztandarowych postulatów bolszewików przed rewolucją październikową . 21 listopada 1917 rząd RFSRR wystosował do ambasadorów i posłów państw biorących udział w wojnie notę wzywającą do wszczęcia rokowań pokojowych. Tylko Niemcy na notę odpowiedziały pozytywnie. 3 grudnia 1917 rozpoczęto pertraktacje zakończone podpisaniem 5 grudnia umowy Rosji Sowieckiej z Niemcami. 15 grudnia 1917 zawarto rozejm. Od 22 grudnia 1917 rozpoczęto rokowania pokojowe: Rosja miała oddać część terytorium i zapłacić kontrybucję. W związku z ciężką sytuacją w kraju rząd Rosji zgodził się przyjąć te warunki, chcąc zyskać czas na umocnienie władzy sowieckiej. Przewodniczący sowieckiej delegacji, Lew Trocki , zerwał rokowania i Niemcy 18 lutego 1918 rozpoczęli działania wojenne, zajmując część Ukrainy i zagrozili Piotrogrodowi . Po burzliwych obradach Komitetu Centralnego RKP(b) zwyciężyło stanowisko Lenina o konieczności zawarcia pokoju na wszelkich warunkach. Jednocześnie KC RKP(b) podjął tajną uchwałę upoważniającą do zerwania dowolnego porozumienia międzynarodowego przez władze Rosji Sowieckiej w interesie rewolucji proletariackiej. Delegacja sowiecka powróciła w konsekwencji do stołu obrad 1 marca , co zakończyło się przyjęciem pokoju na warunkach niemieckich. 3 marca 1918 w Brześciu Rosja zawarła separatystyczny pokój z państwami centralnymi : Cesarstwem Niemieckim i Cesarstwem Austro-Węgier .

Traktat stanowił wycofanie się Rosji z wojny i zerwanie sojuszu z Ententą . Władze Rosji sowieckiej zgodziły się ponadto na okupację przez armię niemiecką terenów na wschód od ustalonej traktatem linii granicznej. Oznaczało to utratę przez Rosję terenów Polski , Litwy , Łotwy , Estonii i Białorusi , Finlandii i Wysp Alandzkich , a na Zakaukaziu — Karsu , Ardahanu i Batumi ( tur. Batum). Rosja została zobowiązana do zdemobilizowania całej armii (również Armii Czerwonej ).

Zachodnia granica Rosji ustalona traktatem rozpoczynała się nad Zatoką Ryską w miejscowości Jespar. W miejscowości Ogre dochodziła do Dźwiny i podążała w górę jej biegu przez Dyneburg . W Drui kierowała się na południowy zachód przez Widze , Święciany (pozostałe po stronie zachodniej), Michaliszki , Słobódkę , Oszmianę i Zelwę do granicy proklamowanej Ukraińskiej Republiki Ludowej , która była odrębnym podmiotem traktatu^[1]..

W negocjacjach pokojowych obecna była także delegacja proklamowanej 25 stycznia 1918 roku Ukraińskiej Republiki Ludowej , z którą podpisano osobnym traktat, również w Brześciu .

Delegacja Królestwa Polskiego nie została dopuszczona do rozmów przez Państwa Centralne . Było to bezpośrednim powodem dymisji rządu Jana Kucharzewskiego , który zabiegał osobiście o udział w rokowaniach pokojowych.

Traktatem brzeskim Rosja zakończyła swój udział w I wojnie światowej . Konsekwencją traktatu brzeskiego była współpraca rządu bolszewików z cesarskimi Niemcami do końca I wojny światowej, co z kolei spowodowało wykluczenie delegacji rosyjskiej z obrad paryskiej konferencji pokojowej w roku 1919 .

Po upadku Cesarstwa Niemieckiego i Austro-Węgier, 13 listopada 1918 Rosja jednostronnie anulowała traktat, twierdząc, że został narzucony jej siłą. Pokój brzeski nie zawierał bezpośrednich uzgodnień w sprawie Polski , poprzez zrzeczenie się Rosji ziem na zachód od nowej linii granicznej (w tym Królestwa Polskiego) był natomiast pośrednim uznaniem Aktu 5 listopada z 1916.

Linki zewnętrzne

• Pełny tekst traktatu z załącznikami w języku angielskim (strona Yale University, Avalon Law Project
• Encyclopedia of Ukraine

Przypisy