5 grudnia jest 339. (w latach przestępnych 340.) dniem w kalendarzu gregoriańskim . Do końca roku pozostaje 26 dni.

Święta

• imieniny : Anastazy , Bartłomiej , Dalmacjusz , Dalmacy , Feliks , Gerald , Geraldyna , Jan , Juliusz , Kryspin , Kryspina , Krystyna , Mikołaj , Pelin , Pelina , Pęcisława i Sabbas .
• Haiti – Święto Odkrycia Haiti
• Tajlandia – Urodziny Króla, Dzień Ojca.
• ONZ – Międzynarodowy Dzień Wolontariusza^[1]
• Wspomnienia i święta Kościoła katolickiego ^[2][3],
  • św. Jan Almond ( † 1612 , męczennik )
  • bł. Filip Rinaldi
  • św. Kryspina
  • św. Krystian
  • św. Nicetiusz z Trier ( † 561 )
  • św. Sabas
  • św. Sigiramnus ( † 655 , biskup z Tours )

Wydarzenia w Polsce

• 1830 – generał Józef Chłopicki został ogłoszony dyktatorem powstania listopadowego .
• 1848 – wladze pruskie zlikwidowały autonomiczne Wielkie Księstwo Poznańskie .
• 1862 – uruchomiono linię kolejową Kutno - Włocławek - Bydgoszcz Bielawy o długości 154,1 km.
• 1863 – Powstanie Styczniowe : zwycięstwo powstańców pod dowództwem pułkownika Karola Kality w bitwie pod Mierzwinem .
• 1906 – siostra Feliksa Kozłowska , założycielka mariawityzmu , została ekskomunikowana jako pierwsza kobieta w historii chrześcijaństwa .
• 1915 – powstało Polskie Stronnictwo Ludowe "Wyzwolenie" .
• 1929 – został powołany Centrolew .
• 1948 – oddano do użytku teatr w Grudziądzu .
• 1948 – w dodatkowym meczu o mistrzostwo Polski w piłce nożnej Cracovia pokonała Wisłę Kraków 3:1.
• 1953 – pułkownik Józef Światło poprosił o azyl w Berlinie Zachodnim .
• 1967 – w audycji telewizyjnej Po szóstej zadebiutowała Grupa Skifflowa No To Co .
• 1975 – oddano do użytku Dworzec Centralny w Warszawie .
• 1975 – 59 intelektualistów wysłało list do władz przeciwko zmianom w konstytucji PRL .
• 1982 – ukazał się pierwszy numer tygodnika Wprost .
• 1986 – premiera filmu animowanego Bolek i Lolek na Dzikim Zachodzie .
• 1992 – powstała pierwsza ogólnopolska telewizja prywatna Polsat .
• 1996 – Sejm przyjął ustawę o zawodzie lekarza .
• 1999 – powstała platforma telewizyjna Cyfrowy Polsat .
• 2001 – Wyższa Szkoła Morska w Gdyni została przekształcona w Akademię Morską w Gdyni .
• 2005 – przestały obowiązywać międzystrefowe numery kierunkowe .
• 2008 – Gdańsk : rozpoczęły się obchody jubileuszu 25. lecia przyznania Lechowi Wałęsie Pokojowej Nagrody Nobla .

Wydarzenia na świecie

Bitwa pod Lutynią ( 1757 ) na obrazie Carla Röchlinga

• 1360 – Francja : wszedł do obiegu frank francuski .
• 1484 – papież Innocenty VIII wydał potępiającą czary bullę Summis desiderantes affectibus .
• 1492 – Krzysztof Kolumb dotarł do Haiti .
• 1560 – Karol IX został królem Francji .
• 1590 – Grzegorz XIV został wybrany papieżem.
• 1757 – wojna siedmioletnia : Fryderyk II pokonał pod Lutynią (Leuthen) wojska austriackie i zmusił je do ewakuacji ze Śląska .
• 1766 – Londyn : został założony dom aukcyjny Christie's .
• 1792 – George Washington został po raz drugi wybrany prezydentem USA .
• 1798 – miała miejsce bitwa pod Hasselt .
• 1813 – wojska Simona Bolivara pokonały Hiszpanów w bitwie pod Araure .
• 1865 – wojna Chile i Peru z Hiszpanią : Chile i Peru zawarły antyhiszpański sojusz.
• 1905 – Henry Campbell-Bannerman został premierem Wielkiej Brytanii .
• 1933 – zniesiono prohibicję w Stanach Zjednoczonych .
• 1934 – Włosi dokonali prowokacji na granicy z Etiopią w oazie Ueluel, czym doprowadzili do tzw. kryzysu abisyńskiego .
• 1936 – została rozwiązana Zakaukaska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka .
• 1941 – II wojna światowa : Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Finlandii , Węgrom i Rumunii .
• 1945 – u wybrzeży Florydy zaginęła eskadra pięciu amerykańskich samolotów torpedowo-bojowych Grumman TBF Avenger . Zdarzenie to wywołało powstawanie teorii dotyczących Trójkąta Bermudzkiego .
• 1952 – nad Londynem utworzył się wielki smog , który spowodował śmierć 12 tys. osób.
• 1957 – został zwodowany radziecki lodołamacz atomowy NS Lenin .
• 1965 – papież Paweł VI beatyfikował ojca Charbela Makhloufa , maronickiego zakonnika.
• 1965 – zostało ogłoszone orędzie 42 biskupów niemieckich jako odpowiedź na orędzie polskich biskupów .
• 1974 – na antenie BBC wyemitowano ostatni odcinek Latającego Cyrku Monty Pythona .
• 1990 – Salman Rushdie został skazany na karę śmierci.
• 1993 – burmistrz Wiednia Helmut Zilk został ciężko ranny w wyniku wybuchu listu-pułapki.
• 2000 – został wystrzelony izraelski satelita szpiegowski Eros A .
• 2003 – Rosja :
  • otwarto najdłuższy w kraju kolejowy Tunel Północnomujski .
  • w wyniku wybuchu bomby w pociągu na stacji Jessentuki w Kraju Stawropolskim zginęły 44 osoby, a 150 zostało rannych.
• 2005 – w Wielkiej Brytanii wszedł w życie Civil Partnership Act i zarejestrowano pierwszy związek osób tej samej płci.
• 2006 – Fidżi : doszło do wojskowego zamachu stanu .
• 2006 – w berlińskim ogrodzie zoologicznym urodził się niedźwiedź polarny Knut .
• 2009 – blisko 150 osób zginęło w pożarze klubu nocnego w Permie (Rosja) .

Urodzili się

• 1377 – Jianwen , cesarz Chin (zm. 1402 )
• 1389 – Zbigniew Oleśnicki , polski duchowny katolicki , kardynał , biskup krakowski (zm. 1455 )
• 1443 – Juliusz II , papież (zm. 1513 )
• 1782 – Martin Van Buren , amerykański prawnik , polityk , sekretarz stanu , wiceprezydent i prezydent USA (zm. 1862 )
• 1820 – Afanasij Fet , rosyjski poeta (zm. 1892 )
• 1830 – Christina Rossetti , angielska poetka pochodzenia włoskiego (zm. 1894 )
• 1836 – Walery Antoni Wróblewski , polski generał , uczestnik powstania styczniowego i Komuny Paryskiej (zm. 1908 )
• 1839 – George Custer , amerykański dowódca wojskowy , generał (zm. 1876 )
• 1867 – Józef Piłsudski , polski polityk , marszałek Polski , Naczelnik Państwa , minister spraw wojskowych , premier Polski (zm. 1935 )
• 1870 – Vítězslav Novák , czeski kompozytor (zm. 1949 )
• 1872 – Wincenty Styczyński , polski lekarz , polityk , działacz społeczny na Górnym Śląsku (zm. 1922 )
• 1879 – Clyde Cessna, amerykański producent samolotów (zm. 1954 )
• 1886 – Rose Wilder Lane , amerykańska pisarka , dziennikarka (zm. 1968 )
• 1889 – Damia, francuska aktorka, piosenkarka (zm. 1978 )
• 1890 – Fritz Lang , austriacki reżyser filmowy (zm. 1976 )
• 1892 – Julian Kulski , polski polityk , prezydent Warszawy (zm. 1976 )
• 1892 – Ferdinand Schörner , niemiecki dowódca wojskowy , feldmarszałek III Rzeszy (zm. 1973 )
• 1896 – Carl Ferdinand Cori , amerykański biochemik pochodzenia czeskiego, laureat Nagrody Nobla (zm. 1984 )
• 1896 – Stuart Heisler, amerykański reżyser filmowy (zm. 1979 )
• 1897 – Nunnally Johnson, amerykański reżyser filmowy (zm. 1977 )
• 1899 – Sonny Boy Williamson II , amerykański muzyk bluesowy (zm. 1965 )
• 1899 – Bolesław Woytowicz , polski pianista , kompozytor , pedagog (zm. 1980 )
• 1901 – Walt Disney , amerykański producent filmowy (zm. 1966 )
• 1901 – Werner Heisenberg , niemiecki fizyk , laureat Nagrody Nobla (zm. 1976 )
• 1903 – Johannes Heesters , holenderski aktor, piosenkarz
• 1903 – Cecil Frank Powell , angielski fizyk , laureat Nagrody Nobla (zm. 1969 )
• 1904 – Pierre Chenal, francuski reżyser filmowy (zm. 1990 )
• 1906 – Otto Preminger , amerykański reżyser filmowy pochodzenia austriackiego (zm. 1986 )
• 1907 – Alina Centkiewicz , polska pisarka (zm. 1993 )
• 1910 – Abraham Polonsky, amerykański reżyser filmowy (zm. 1999 )
• 1911 – Władysław Szpilman , polski kompozytor , pianista , dyrygent (zm. 2000 )
• 1912 – Keisuke Kinoshita, japoński reżyser filmowy (zm. 1998 )
• 1913 – Wanda Karczewska , polska pisarka (zm. 1995 )
• 1914 – Stanisław Dygat , polski pisarz (zm. 1978 )
• 1914 – Hans Hellmut Kirst , niemiecki pisarz (zm. 1989 )
• 1916 – Hilary Koprowski , polski biolog , wirusolog , profesor Thomas Jefferson University
• 1921 – Marian Łącz , polski aktor, piłkarz , reprezentant Polski (zm. 1984 )
• 1922 – Marian Michniewicz , polski biolog , fizjolog roślin (zm. 2008 )
• 1923 – Władimir Tiendriakow, rosyjski pisarz (zm. 1984 )
• 1925 – Anastasio Somoza Debayle , nikaraguański polityk , prezydent Nikaragui (zm. 1980 )
• 1925 – Anna Świderkówna , polska filolog klasyczny , papirolog , biblistka , profesor Uniwersytetu Warszawskiego (zm. 2008 )
• 1926 – Emil Kiszka , polski lekkoatleta , sprinter , uczestnik Igrzysk Olimpijskich (zm. 2007 )
• 1927 – Rama IX , król Tajlandii
• 1928 – Barbara Krafftówna , polska aktorka
• 1929 – Stanisław Bareja , polski reżyser filmowy (zm. 1987 )
• 1929 – Andrzej Falkiewicz , polski pisarz , eseista , krytyk teatralny (zm. 2010 )
• 1930 – Ginter Gawlik , polski piłkarz , reprezentant Polski (zm. 2005 )
• 1930 – Władysław Loranc , polski dziennikarz , polityk , przewodniczący Radiokomitetu , minister-kierownik Urzędu do Spraw Wyznań
• 1931 – Ramolo Guerrieri, włoski reżyser filmowy
• 1932 – Sheldon Lee Glashow , amerykański fizyk , laureat Nagrody Nobla
• 1932 – Nadira, indyjska aktorka (zm. 2006 )
• 1932 – Little Richard , amerykański piosenkarz , pianista
• 1934 – Art Davis , amerykański basista jazzowy (zm. 2007 )
• 1934 – Joan Didion , amerykańska dziennikarka , pisarka
• 1936 – James Lee Burke , amerykański pisarz
• 1936 – Remigiusz Napiórkowski , polski pisarz
• 1937 – Ryszard Czerwiński, polski fotografik
• 1938 – Alois Brandstetter, austriacki pisarz
• 1938 – J.J. Cale , amerykański wokalista
• 1938 – Jacek Waltoś , polski malarz , grafik , rzeźbiarz
• 1945 – Adam Jamróz , polski prawnik , profesor i rektor Uniwersytetu w Białymstoku , senator RP , sędzia Trybunału Konstytucyjnego
• 1945 – Mosze Kacaw , izraelski polityk , prezydent Izraela
• 1946 – José Carreras , hiszpański śpiewak operowy ( tenor )
• 1946 – Mikołaj Grabowski , polski aktor, reżyser teatralny
• 1946 – Zdzisław Kamiński , polski ekonomista , dziennikarz , popularyzator nauki (zm. 1989 )
• 1946 – Tadeusz Sławek , polski poeta , literaturoznawca , tłumacz
• 1947 – Żugderdemidijn Gurragczaa , mongolski kosmonauta
• 1948 – Andrzej Łuczak , polski szachista , mistrz międzynarodowy
• 1956 – Krystian Zimerman , polski pianista , dyrygent , laureat Konkursu Chopinowskiego
• 1962 – José Cura , argentyński śpiewak operowy ( tenor )
• 1962 – Antonín Kasper , czeski żużlowiec (zm. 2006 )
• 1963 – Eddie Edwards , brytyjski skoczek narciarski
• 1963 – Sławomir Matusz , polski poeta , krytyk literacki , dziennikarz
• 1965 – Johnny Rzeznik , amerykański muzyk zespołu Goo Goo Dolls
• 1966 – Patricia Kaas , francuska piosenkarka
• 1968 – Margaret Cho , amerykańska aktorka komediowa
• 1972 – Boris Kudlička , słowacki scenograf
• 1973 – Krystyna Dąbrowska , polska szachistka , arcymistrzyni
• 1973 – Patricio Borghetti , argentyński aktor, piosenkarz i model
• 1975 – Ronnie O'Sullivan , angielski snookerzysta , mistrz świata
• 1977 – Paddy Kelly , amerykański wokalista pochodzenia irlandzkiego zespołu The Kelly Family
• 1982 – Keri Hilson , amerykańska piosenkarka
• 1982 – Ján Mucha , słowacki piłkarz , bramkarz , reprezentant Słowacji
• 1983 – Monika Niedek , polska wokalistka zespołu Queens
• 1990 – Diego Dellasega , włoski skoczek narciarski

Zmarli

• 1355 – Jan III, książę Brabancji (ur. 1300 )
• 1560 – Franciszek II Walezjusz , król Francji (ur. 1544 )
• 1624 – Gaspard Bauhin , szwajcarski lekarz , anatom , botanik (ur. 1560 )
• 1770 – James Stirling , szkocki matematyk (ur. 1692 )
• 1791 – Wolfgang Amadeusz Mozart , austriacki kompozytor (ur. 1756 )
• 1860 – Friedrich Christoph Dahlmann , niemiecki historyk , polityk (ur. 1785 )
• 1870 – Aleksander Dumas (ojciec) , francuski pisarz (ur. 1802 )
• 1891 – Piotr II , cesarz Brazylii (ur. 1825 )
• 1894 – Pizi , wódz Dakotów (ur. 1840 )
• 1913 – Jan Sten , polski chemik , pisarz, krytyk literacki , tłumacz , profesor Uniwersytetu Warszawskiego (ur. 1871 )
• 1925 – Władysław Reymont , polski pisarz, laureat Nagrody Nobla (ur. 1867 )
• 1926 – Claude Monet , francuski malarz (ur. 1840 )
• 1940 – Wiesław Chrzanowski , polski inżynier , profesor i rektor Politechniki Warszawskiej , minister przemysłu i handlu (ur. 1880 )
• 1944 – Julian Grobelny , polski działacz socjalistyczny , przewodniczący Żegoty (ur. 1893 )
• 1947 – William Thomas , amerykański socjolog (ur. 1863 )
• 1950 – Aurobindo Ghose , indyjski filozof (ur. 1872 )
• 1951 – Abanindranath Tagore , indyjski malarz , grafik (ur. 1871 )
• 1963 – Huseyn Shaheed Suhrawardy, pakistański polityk , premier Pakistanu (ur. 1892 )
• 1964 – Bogusław Sujkowski , polski pisarz (ur. 1900 )
• 1965 – Joseph Erlanger , amerykański fizjolog , laureat Nagrody Nobla (ur. 1874 )
• 1968 – Ruben Simonow, rosyjski aktor (ur. 1899 )
• 1969 – Claudius Dornier, niemiecki konstruktor samolotów , pionier lotnictwa (ur. 1884 )
• 1973 – Robert Watson-Watt, szkocki inżynier , wynalazca radaru (ur. 1892 )
• 1974 – Pietro Germi , włoski reżyser filmowy , aktor (ur. 1914 )
• 1977 – Roland Kirk, amerykański muzyk jazzowy (ur. 1936 )
• 1977 – Aleksander Wasilewski , radziecki dowódca wojskowy , marszałek ZSRR (ur. 1895 )
• 1979 – Józef Chałasiński , polski socjolog , profesor i rektor Uniwersytetu Łódzkiego (ur. 1904 )
• 1981 – Charles Barton, amerykański reżyser filmowy (ur. 1902 )
• 1982 – Kazimierz Kluz , polski duchowny katolicki , biskup gdański (ur. 1925 )
• 1983 – Robert Aldrich , amerykański reżyser filmowy (ur. 1918 )
• 1984 – Stanisław Zawadzki , polski dowódca wojskowy , generał , polityk , minister pracy i opieki społecznej (ur. 1900 )
• 1985 – Aleksja González-Barros y González , Służebnica Boża , hiszpańska nastolatka (ur. 1971 )
• 1988 – Teodor Parnicki , polski pisarz (ur. 1908 )
• 1993 – Witold Jarosiński , polski pedagog , polityk , minister oświatay (ur. 1909 )
• 1999 – Andrzej Kolikowski , polski gangster (ur. 1954 )
• 2004 – Robert Dhery, francuski reżyser filmowy (ur. 1927 )
• 2005 – John Alvheim , norweski polityk (ur. 1930 )
• 2005 – Liu Binyan , chiński pisarz , dziennikarz (ur. 1925 )
• 2005 – Milo Dor , austriacki pisarz pochodzenia serbskiego (ur. 1923 )
• 2006 – Cezary Leżeński , polski pisarz , dziennikarz (ur. 1930 )
• 2007 – Iosif Dan , rumuński polityk (ur. 1950 )
• 2007 – Władysław Grzędzielski , polski dziennikarz , publicysta , dyplomata (ur. 1920 )
• 2007 – Karlheinz Stockhausen , niemiecki kompozytor (ur. 1928 )
• 2008 – Aleksy II , rosyjski duchowny prawosławny , patriarcha Moskwy i Wszechrusi (ur. 1929 )
• 2008 – Constantin Ticu Dumitrescu , rumuński polityk (ur. 1928 )
• 2008 – Nina Foch , amerykańska aktorka (ur. 1924 )
• 2009 – Otto Graf Lambsdorff , niemiecki polityk , minister gospodarki i technologii (ur. 1926 )
• 2009 – Kálmán Markovits , węgierski piłkarz wodny , trzykrotny medalista olimpijski (ur. 1931 )

Przypisy