Wydarzenia w Polsce

• 28 stycznia – PPS ogłosiła strajk powszechny, co stało się początkiem rewolucji w Królestwie Polskim .
• 24 lutego – rewolucja 1905 : w Warszawie miała miejsce pierwsza akcja zbrojna bojowców PPS .
• 26 lutego – w Królestwie Polskim rozpoczęła się fala strajków solidarnościowych z robotnikami rosyjskimi .
• 22 marca – założono Muzeum w Gliwicach .
• 26 marca – zamach bombowy bojowca PPS Stefana Aleksandra Okrzei na cyrkuł carskiej policji w Warszawie .
• 1 maja
  • na terenie zaboru rosyjskiego zniesiono zakaz nabywania ziemi przez Polaków na Ziemiach Zabranych. Władze dopuściły w szkołach prywatnych nauczanie języka polskiego i litewskiego.
  • w Królestwie Polskim w trakcie demonstracji 1-majowych doszło do starć pomiędzy robotnikami a oddziałami rosyjskimi.
• 22 - 24 czerwca – w Łodzi strajk włókniarzy przeobraził się w dwudniowe starcia, w efekcie których zginęło i zostało rannych około dwóch tysięcy osób.
• 7 lipca – prezydentem Lwowa został Michał Michalski.
• 19 lipca – utworzona została Straż Ogniowa Ochotnicza w Sławkowie .
• 24 sierpnia – otwarto linię kolejową Strzyłki Topolnica- Sianki (dł. 54,41 km), należącą do Austriackich Kolei Państwowych.
• 26 października – w Królestwie Polskim wybuchł strajk powszechny. W 45 miejscowościach uczestniczyło w nim około 800 tys. osób.
• 28 października – zawieszono bezterminowo działalność Uniwersytetu Warszawskiego .
• 31 października – w Sosnowcu proklamowano Republikę Zagłębiowską .
• 10 listopada – wprowadzono stan wojenny ukazem cara Mikołaja II Romanowa na całym terytorium Królestwa Polskiego .
• 12 listopada
  • proklamowanie Republiki Sławkowskiej .
  • pierwsze zawody lekkoatletyczne we Lwowie (100 m: J.Bizoń 13,0 s.; 400 m: M.Kawecki 1:01,0 s.)
• 27 grudnia – w Ostrowcu proklamowano Republikę Ostrowiecką .
• 28 grudnia – w Królestwie Polskim rozpoczął się strajk powszechny przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego.
• Podczas rewolucji w Rosji doszło do podziału Polskiej Partii Socjalistycznej na PPS Frakcja Rewolucyjna ( Józef Piłsudski ), której celem była przede wszystkim walka o niepodległość oraz PPS Lewica ( Maria Koszutska ), której celem była przede wszystkim walka o prawa robotników.
• W wydarzeniach rewolucyjnych 1905 roku na ziemiach polskich wzięli czynny udział anarchiści.
• Henryk Sienkiewicz otrzymał nagrodę Nobla za całokształt pracy artystycznej.
• Strajk generalny w Krakowie i w Podgórzu pod hasłami walki o reformę prawa wyborczego .
• Zawody międzyklubowe we Lwowie (K.Sołtyński, bieg na 1 milę - 5:20,0 s.)

Wydarzenia na świecie

• 2 stycznia
  • w czasie toczącej się wojny rosyjsko-japońskiej Rosjanie skapitulowali w Port Artur ( Lüshun ) w Chinach. Wydarzenie zaskoczyło opinię światową.
  • amerykański astronom Charles Dillon Perrine odkrył księżyc Jowisza Elarę .
• 22 stycznia – rewolucja w Rosji roku 1905 : krwawa niedziela w Petersburgu zapoczątkowała rewolucję 1905 . Wojsko na rozkaz cara otworzyło ogień do demonstrantów.
• 26 stycznia – w kopalni Premier Mine pod Pretorią w Republice Południowej Afryki został znaleziony największy i najczystszy ze znanych diamentów – Cullinan .
• Styczeń – rewolucja w Rosji roku 1905: strajki do końca stycznia podjęło ponad 400 tys. robotników, szybko zaczęły protestować także centra przemysłowe w Królestwie Polskim i na Wybrzeżu Bałtyckim .
• 11 lutego – papież Pius X opublikował encyklikę Vehementer Nos.
• 19 lutego - 10 marca – zwycięska dla wojsk japońskich bitwa pod Mukdenem ( Shenyangiem ) w Mandżurii ) z wojskami rosyjskimi.
• 23 lutego – amerykański adwokat Paul P. Harris założył w Chicago organizację międzynarodową Rotary International .
• 24 lutego – zakończono drążenie najdłuższego wówczas kolejowego tunelu simplońskiego w Szwajcarii .
• 3 marca – rewolucja w Rosji roku 1905: car Mikołaj II Romanow zgodził się na powstanie parlamentu w Rosji – Dumy Państwowej .
• 4 marca – prezydent USA Theodore Roosevelt rozpoczął urzędowanie.
• 14 marca – założono angielski klub piłkarski Chelsea F.C.
• 17 marca – Albert Einstein opublikował pracę pod tytułem "O wytwarzaniu i transformacji światła", która wyjaśnia zjawisko fotoelektryczne używając pojęcia cząstek, nazwanych później fotonami .
• 31 marca – cesarz Niemiec Wilhelm II Hohenzollern domagał się uznania równości interesów kolonialnych Francji i Niemiec w Maroku , czym wywołał pierwszy kryzys marokański.
• Marzec – rewolucja w Rosji roku 1905: zamknięto wszystkie wyższe uczelnie w Rosji.
• 3 kwietnia – w Buenos Aires został założony klub sportowy Boca Juniors .
• 4 kwietnia – trzęsienie ziemi w Indiach w pobliżu miasta Kangara spowodowało śmierć ok. 20 tys. osób.
• 9 kwietnia – Juventus F.C. zdobył swoje pierwsze Mistrzostwo Włoch.
• 3 maja – założono niemiecki klub piłkarski Arminia Bielefeld .
• 13 maja – w Paryżu zadebiutowała Mata Hari .
• 15 maja – na powierzchni 0,4 km², która później stała się śródmieściem metropolii, założono miasto Las Vegas w USA.
• 27 - 28 maja – flota rosyjska została całkowicie rozbita pod Cuszimą (wojna rosyjsko-japońska 1904-1905).
• 7 czerwca – norweski parlament zadeklarował rozwiązanie unii państwowej ze Szwecją – Norwegia stała się niezależnym państwem.
• 9 czerwca – założono londyński klub piłkarski Charlton Athletic F.C.
• 15 czerwca – księżniczka angielska Margaret Connaught wyszła za mąż za księcia szwedzkiego Gustawa .
• 27 czerwca – rewolucja w Rosji roku 1905: doszło do buntu załogi na pancerniku rosyjskiej floty czarnomorskiej Potiomkin .
• 30 czerwca – Albert Einstein opublikował szczególną teorię względności , zawierającą równanie E=mc².
• 6 lipca – Alfred Deakin został premierem Australii .
• 13 lipca – w Norwegii odbyło się referendum potwierdzające rozwiązanie unii państwowej ze Szwecją.
• 19 lipca – car Mikołaj II wydał ukaz zwołania Dumy , do której miały być przeprowadzone czterostopniowe wybory z zastosowaniem cenzusu majątkowego.
• 29 lipca – podpisano tajne memorandum pomiędzy USA i Japonią, potwierdzające japońską strefę wpływów w Korei i amerykańską na Filipinach (porozumienie William H. Taft -Katsura Tarō).
• 1 września – ustanowiono dwie kanadyjskie prowincje - Albertę i Saskatchewan - z podziału terytoriów północno-zachodnich .
• 5 września – w Portsmouth w USA podpisano pokój pomiędzy Japonią a Rosją , kończący wojnę rosyjsko-japońską.
• 27 września – Albert Einstein opublikował pracę o równoważności masy i energii .
• 2 października – położenie stępki pod pancernik brytyjski HMS Dreadnought , o przełomowej i rewolucyjnej konstrukcji, spowodowało wyścig zbrojeń – pancernik został ukończony już po 14 miesiącach w grudniu 1906 .
• 5 października – trzeci samolot braci Wright o nazwie Wright Flyer III , pilotowany przez Wilbura, odbył lot o długości 39 minut, pokonując 24 1/2 mili (39,43 km ). Był to pierwszy samolot, który utrzymał się w powietrzu ponad pół godziny.
• 14 października – założono klub piłkarski Sevilla FC .
• 16 października – rewolucja w Rosji roku 1905: rosyjska armia otworzyła ogień w czasie manifestacji w Estonii , zabijając 94 osoby i raniąc przeszło 200.
• 20 października – założono turecki klub piłkarski Galatasaray SK .
• 26 października – Szwecja wyraziła zgodę na rozwiązanie unii państwowej z Norwegią.
• 30 października – rewolucja w Rosji roku 1905: car Mikołaj II Romanow został zmuszony do ogłoszenia manifestu zapowiadającego przyznanie swobód obywatelskich, amnestię, prawo wyborcze dla wszystkich warstw społecznych i powołanie Dumy jako władzy ustawodawczej.
• październik – rewolucja w Rosji roku 1905: strajki w Rosji objęły ponad 2 mln osób we wszystkich ważniejszych guberniach .
• 9 listopada – w prowincji Alberta w Kanadzie przeprowadzono pierwsze powszechne wybory.
• 18 listopada – książę Danii , Christian Frederik Carl Georg Valdemar Axel, został pierwszym królem Norwegii po rozwiązaniu unii z Szwecją, jako Haakon VII Norweski .
• 28 listopada – Arthur Griffith , irlandzki przywódca narodowy i polityk, założył organizację i partię Sinn Féin w Dublinie , której celem była całkowita niezależność Irlandii .
• 9 grudnia – Émile Combes przedstawił w parlamencie francuskim ustawę o rozdzieleniu Kościoła od państwa .
• 11 grudnia – w argentyńskim mieście Rivadavia odnotowano temperaturę +48,9 °C (najwyższa temperatura w Ameryce Południowej).

Urodzili się

• 2 stycznia – Michael Tippett, sir, angielski kompozytor (zm. 1998 )
• 13 stycznia – Jan Stachniuk , polski filozof, zadrużanin (zm 1963 )
• 21 stycznia – Wanda Wasilewska , polska i radziecka działaczka komunistyczna (zm. 1964 )
• 23 stycznia – Konstanty Ildefons Gałczyński , polski poeta (zm. 1953 )
• 30 stycznia – Jerzy Koszutski , polski muzyk, sportowiec (zm. 1960 )
• 1 lutego – Emilio Segrè , amerykański fizyk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (zm. 1989 )
• 2 lutego – Ayn Rand , amerykańska pisarka i filozof rosyjskiego pochodzenia, twórczyni filozofii obiektywizmu (zm. 1982 )
• 6 lutego – Władysław Gomułka , polski działacz komunistyczny, I sekretarz KC PZPR (zm. 1982 )
• 7 lutego – Ulf von Euler , szwedzki fizjolog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny (zm. 1983 )
• 23 lutego – Derrick Henry Lehmer , amerykański matematyk (zm. 1991 )
• 4 marca – Helena Iwańciów , polska działaczka harcerstwa i pedagog (zm. 2003 )
• 4 kwietnia – Nripen Chakraborty , indyjski polityk (zm. 2004 )
• 18 kwietnia – George H. Hitchings , amerykański biochemik i farmakolog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny (zm. 1998 )
• 23 kwietnia – Nathan Homer Knorr , były amerykański prezes Strażnicy – Towarzystwa Biblijnego i Traktatowego Świadków Jehowy (zm. 1977 )
• 16 maja – Henry Fonda , amerykański aktor (zm. 1982 )
• 18 maja – Władysław Hańcza , polski aktor (zm. 1977 )
• 24 maja – Michaił Szołochow , rosyjski pisarz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (zm. 1984 )
• 16 czerwca – Wiktor Ostrowski , polski podróżnik, fotografik, taternik, alpinista, autor książek reportażowych (zm. 1992 )
• 21 czerwca – Jean-Paul Sartre , francuski pisarz i filozof, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (zm. 1980 )
• 12 lipca - Jan Windsor , książę Wielkiej Brytanii. (zm. 1919 )
• 29 lipca – Dag Hammarskjöld , szwedzki polityk, sekretarz generalny ONZ , laureat Pokojowej Nagrody Nobla (zm. 1961 )
• 16 sierpnia – Marian Rejewski , polski matematyk, kryptolog (zm. 1980 )
• 25 sierpnia – Faustyna Kowalska , święta, polska zakonnica, mistyczka (zm. 1938 )
• 18 września – Greta Garbo , szwedzka aktorka (zm. 1990 )
• 24 września
  • Howard Hughes , amerykański miliarder, pilot i konstruktor lotniczy oraz producent filmowy (zm. 1976 )
  • Severo Ochoa , hiszpański biochemik, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny (zm. 1993 )
  • Michael Powell , brytyjski reżyser filmowy (zm. 1990 )
• 6 października – Helen Wills Moody , amerykańska tenisistka , mistrzyni olimpijska , mistrzyni US Open , Wimbledonu i French Open (zm. 1998 )
• 11 października – Jadwiga Chojnacka , polska aktorka (zm. 1992 )
• 22 października – Joseph Kosma , kompozytor francuski, pochodzenia węgierskiego.(zm. 1969 )
• 11 listopada – Bellarmino Bagatti , włoski franciszkanin, archeolog (zm. 1990 )
• 15 listopada – Leopold Buczkowski , polski pisarz (zm. 1989 )
• 17 listopada – Adam Ważyk , polski poeta i prozaik (zm. 1982 )
• 29 listopada – Marcel Lefebvre , francuski duchowny katolicki, arcybiskup, schizmatyk , ekskomunikowany (zm. 1991 )
• 2 grudnia – Moses Asch , założyciel Folkways Records , (zm. 1986 )
• 17 grudnia – Simo Häyhä , fiński strzelec wyborowy , najskuteczniejszy snajper w historii wojskowości (zm. 2002 )
• 19 grudnia - Irving Kahn , amerykański finansista i inwestor żydowskiego pochodzenia
• 25 grudnia – Lewis Allen , angielski reżyser (zm. 2000 )
• 31 grudnia – Tadeusz Breza , polski prozaik i eseista (zm. 1970 )

Zmarli

• 14 stycznia – Maksymilian Jackowski , polski działacz społeczny i gospodarczy w Wielkopolsce (ur. 1815 )
• 19 stycznia – Wacław Pawliszak , polski malarz, rysownik i ilustrator (ur. 1866 )
• 15 lutego – Lewis Wallace , pisarz amerykański (ur. 1827 )
• 24 marca – Jules Verne , pisarz francuski (ur. 1828 )
• 7 kwietnia – Maria Assunta Pallota , włoska misjonarka, błogosławiona katolicka (ur. 1878 )
• 15 maja – Adrian Mikołaj Głębocki , artysta malarz, rysownik, litograf, pedagog (ur. 1833 )
• 8 września – Marcin Kasprzak , działacz ruchu robotniczego (ur. 1860 )
• 6 października – Ferdinand von Richthofen , niemiecki geolog i geograf (ur. 1833 )
• Jakub Jodko Narkiewicz , lekarz, artysta i badacz elektromagnetyzmu, jako pierwszy dokonał fotografii aureoli, fotografia kirlianowska (ur. 1847 )

Zdarzenia astronomiczne

• 30 sierpnia – całkowite zaćmienie Słońca

Nagrody Nobla

• z fizyki – Philipp Lenard
• z chemii – Adolf von Baeyer
• z medycyny – Robert Koch
• z literatury – Henryk Sienkiewicz
• nagroda pokojowa – Bertha von Suttner

Zobacz też

• 1905 w filmie
• 1905 w muzyce
• 1905 w literaturze

Święta ruchome

• Tłusty czwartek : 2 marca
• Ostatki : 7 marca
• Popielec : 8 marca
• Niedziela Palmowa : 16 kwietnia
• Wielki Czwartek : 20 kwietnia
• Wielki Piątek : 21 kwietnia
• Wielka Sobota : 22 kwietnia
• Wielkanoc : 23 kwietnia
• Poniedziałek Wielkanocny : 24 kwietnia
• Wniebowstąpienie : 1 czerwca
• Zesłanie Ducha Świętego : 11 czerwca
• Boże Ciało : 22 czerwca