< |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | - | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | ||||||||| >

Lata 1800-1809 Lata 1810-1819 Lata 20. Lata 30. Lata 40. Lata 50. Lata 60. Lata 70. Lata 80. Lata 90.

1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900

XIX wiek w metodologii historii

Według periodyzacji stosowanej w pracach historycznych XIX wiek niekoniecznie rozpoczął się w 1801 roku. Ze względu na przemiany w różnych dziedzinach życia za datę graniczną uznaje się częściej 1789 rok (początek rewolucji we Francji , zaś w odniesieniu do Polski 1795 ( III rozbiór Polski ). Za koniec XIX wieku w pracach naukowych najczęściej uznaje się 1914 lub 1918 rok^[1].

Wydarzenia historyczne

• 1801
  • 9 lutego - zawarto traktat pokojowy w Lunéville
  • Królestwo Wielkiej Brytanii i Królestwo Irlandii połączono w Zjednoczone Królestwo
• 1805
  • zawiązanie koalicji antyfrancuskiej
  • zawarto traktat pokojowy w Preszburgu
• 1806
  • 26 marca - Napoleon oficjalnie uznał prawo Andory do niepodległości
  • 12 lipca - utworzenie Związku Reńskiego
  • 14 października - klęska Prus w bitwach pod Jeną i Auerstedt
• 1807 - zawarto traktat pokojowy w Tylży
• 1811 - pierwsze miasto przekroczyło 1 mln mieszkańców ( Londyn miał 1 009 546 osób)
• 1812 - wybuch wojny francusko-rosyjskiej
• 1815
  • marzec - ucieczka Napoleona z wyspy Elby
  • 9 czerwca - kongres wiedeński (podpisanie aktu końcowego)
  • wrzesień - zawarto Święte Przymierze
• 20 czerwca 1819 - pierwszy rejs statku parowego przez Atlantyk
• 1826 - pierwsze zdjęcie wykonane przez Josepha-Nicéphorea Niépce
• 29 listopada 1830 - powstanie listopadowe
• 25 lutego 1837 - pierwszy silnik elektryczny (Amerykanin, Th. Davenport)
• 1861
  • 17 marca - zjednoczenie Włoch
  • 12 kwietnia - wybuch wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych
• 1862 - podczas wojny secesyjnej doszło do pierwszej bitwy między opancerzonymi okrętami (pojedynek "Virginii" z "Monitorem")
• 22 stycznia 1863 - powstanie styczniowe
• 28 września 1864 - utworzenie Międzynarodowego Stowarzyszenia Robotników ; I Międzynarodówka
• 1871
  • 18 stycznia - zjednoczenie Niemiec
  • 18 marca - Komuna Paryska
• 10 marca 1876 - pierwszy telefon (A.G.Bell, Edynburg )
• 24 kwietnia 1877 - wybuch X wojny rosyjsko-tureckiej
• 1886 - Benz Patent-Motorwagen Nummer 1 pierwszym automobilem
• 1888 - Roundhay Garden Scene pierwszym filmem świata

Władcy brytyjscy w XIX wieku

#	Imię		Urodzony	Zmarł	Czas rządów	Rodzice
60	Jerzy III		4 czerwca 1738 Londyn	29 stycznia 1820 Windsor	1760-1820	Fryderyk Ludwik (1707-1751), książę Walii Augusta von Sachsen-Gotha (1719-1772), c. Fryderyka II, księcia Sachsen-Gotha-Altenburg
61	Jerzy IV		12 sierpnia 1762 St. James's Palace	26 czerwca 1830 Windsor	1820-1830	Jerzy III (1738-1820), król Wielkiej Brytanii Charlotta (1744-1818), c. Karola Ludwika Fryderyka, księcia Mecklemburg-Strelitz-Mirow
62	Wilhelm IV		21 sierpnia 1765 Buckingham	20 czerwca 1837 Windsor	1830-1837	Jerzy III (1738-1820), król Wielkiej Brytanii Karolina (1744-1818), c. Karola Ludwika Fryderyka, księcia Mecklemburg-Strelitz-Mirow
63	Wiktoria		24 maja 1819 Kensington	22 stycznia 1901 wyspa Wight	1837-1901	Edward August (1767-1820), książę Kentu Wiktoria (1786-1861), c. Franciszka Fryderyka, księcia Sachsen-Coburg-Saalfeld

Władcy Francji w XIX wieku

#	Imię		Urodzony	Zmarł	Czas rządów	Rodzice
51	Napoleon I		15 sierpnia 1769 Ajaccio	5 maja 1821 Wyspa św. Heleny	1804-1814	Carlo Buonaparte (1746-1785) Maria Letizia Ramolino (1750-1836), c. Giovanniego Geronimo Ramolino
52	Ludwik XVIII		17 listopada 1755 Wersal	16 września 1824 Paryż	1814-1815	Ludwik de Bourbon (1729-1765), delfin Maria Józefa Wettin (1731-1767), c. Augusta III, króla Polski
53	Napoleon I		15 sierpnia 1769 Ajaccio	5 maja 1821 Wyspa św. Heleny	1815	Carlo Buonaparte (1746-1785) Maria Letizia Ramolino (1750-1836), c. Giovanniego Geronimo Ramolino
54	Ludwik XVIII		17 listopada 1755 Wersal	16 września 1824 Paryż	1815-1824	Ludwik de Bourbon (1729-1765), delfin Maria Józefa Wettin (1731-1767), c. Augusta III, króla Polski
55	Karol X Burbon		9 października 1757 Wersal	6 listopada 1836 Gorizia	1824-1830	Ludwik de Bourbon (1729-1765), delfin Maria Józefa Wettin (1731-1767), c. Augusta III, króla Polski
56	Ludwik Filip I		6 października 1773 Paryż	26 sierpnia 1850 Claremont	1830-1848	Filip Égalité (1747-1793), książę Orleanu Ludwika Maria Adelajda de Bourbon-Penthievre (1753-1821), c. Ludwika Jana Marii, księcia Penthievre
57	Napoleon III		20 kwietnia 1808 Paryż	9 stycznia 1873 Chislehurst	1852-1870	Ludwik Bonaparte (1778-1846), król Holandii Hortensja de Beauharnais (1783-1837), c. wicehrabiego Aleksandra de Beauharnais

Prezydenci USA w XIX wieku

Ważniejsze postacie XIX wieku

A

John Acton

• John Acton - angielski pisarz polityczny.

B

Otto von Bismarck

• Michał Bakunin - anarchista rosyjski.
• Frederic Bastiat - pisarz polityczny
• Ludwig van Beethoven - kompozytor niemiecki.
• Vincenzo Bellini
• Otto von Bismarck - I kanclerz Rzeszy Niemieckiej.
• Georges Bizet
• Simón Bolívar - wenezuelski rewolucjonista.
• Johannes Brahms - kompozytor niemiecki.
• Aaron Burr - polityk amerykański.
• Frances Hodgson Burnett - angielska powieściopisarka

C

• Fryderyk Chopin
• Augustin Louis Cauchy
• Georg Cantor
• Pierre de Coubertin
• Pafnutij Czebyszew

D

Karol Dickens

• Charles Darwin - biolog brytyjski, twórca teorii ewolucji.
• Jefferson Davis - prezydent Stanów Konfederacji.
• Richard Dedekind
• Karol Dickens - pisarz brytyjski.
• Benjamin Disraeli - brytyjski polityk
• Gaetano Donizetti - włoski kompozytor.

E

• Thomas Alva Edison
• Fryderyk Engels

F

• Michael Faraday

G

William Ewart Gladstone

• Évariste Galois ( 1811 - 1832 ) - francuski matematyk
• Carl Friedrich Gauss
• William Ewart Gladstone - brytyjski polityk - liberał.
• Johann Wolfgang Goethe - pisarz niemiecki.
• Ulysses Grant - generał wojsk Unii podczas Wojny Secesyjnej , osiemnasty prezydent Stanów Zjednoczonych

H

• Karl Ludwig von Haller - szwajcarski konserwatywny myśliciel polityczny.
• Georg Wilhelm Friedrich Hegel - filozof niemiecki.
• Theodor Herzl - założyciel syjonizmu .
• David Hilbert
• Wiktor Hugo

I

J

K

• Robert Koch
• Ernst Eduard Kummer

L

• Robert E. Lee - generał wojsk Konfederacji podczas Wojny Secesyjnej
• Aleksander Lesser
• Abraham Lincoln
• Joseph Lister

Ł

• Nikołaj Łobaczewski

M

Klemens Lothar von Metternich

• Karol Marks - niemiecki filozof i socjolog
• Henri Meilhac
• Klemens von Metternich - kanclerz Austrii
• Giacomo Meyerbeer
• Adam Mickiewicz - poeta polski
• Édouard Manet - malarz francuski
• Claude Monet - malarz francuski
• Stanisław Moniuszko

N

Florence Nightingale

• Napoleon Bonaparte - cesarz Francuzów
• Florence Nightingale - twórczyni nowoczesnego pielęgniarstwa
• Friedrich Nietzsche - filozof niemiecki
• Alfred Nobel – wynalazca dynamitu

O

• Jacques Offenbach

P

• Emmeline Pankhurst - brytyjska sufrażystka
• Ludwik Pasteur - francuski lekarz i odkrywca
• Edgar Allan Poe - pisarz i poeta amerykański
• Pierre Joseph Proudhon - socjalista francuski
• Bolesław Prus - właśc. Aleksander Głowacki pisarz polski

R

• Gioacchino Rossini - włoski kompozytor
• Georg Friedrich Bernhard Riemann

S

Herbert Spencer

• Eugène Scribe
• George Bernard Shaw - brytyjski dramaturg.
• Friedrich Schleiermacher - filozof i teolog niemiecki.
• Arthur Schopenhauer - filozof niemiecki.
• Franz Schubert - kompozytor austriacki.
• Hermann Schwarz
• Henryk Sienkiewicz - polski pisarz.
• Juliusz Słowacki ( 1809 - 1849 ) - polski pisarz romantyzmu
• Herbert Spencer - brytyjski liberał, filozof i myśliciel polityczny.
• George Stephenson - brytyjski konstruktor maszyn parowych

T

Alexis de Tocqueville

• Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord francuski biskup i polityk.
• Nikola Tesla serbski wynalazca, poeta i malarz. Twórca koncepcji generowania i wykorzystania prądu przemiennego.
• Alexis de Tocqueville - francuski autor polityczny. liberał.
• Romuald Traugutt - oficer rosyjski , potem powstaniec polski.
• Mark Twain - pisarz amerykański.
• Richard Trevithick - angielski wynalazca.

V

• Giuseppe Verdi
• Juliusz Verne - francuski pisarz, ojciec literatury Science fiction

W

Oscar Wilde

• Richard Wagner - kompozytor niemiecki.
• Alfred Russel Wallace
• Herbert George Wells - pisarz brytyjski (science fiction)
• Aleksander Wielopolski - polski polityk konserwatysta.
• Wiktoria (królowa)
• Oscar Wilde - dramaturg brytyjski (irlandzki).

Z

• Ludwik Zamenhof

Przypisy

Zobacz też

• konflikty zbrojne XIX wieku
• rewolucja przemysłowa
• Belle époque
• Australia w XIX wieku
• kolonializm
• epoka wiktoriańska
• esperanto
• nacjonalizm
• panslawizm
• pangermanizm
• panhellenizm
• Skonfederowane Stany Ameryki
• socjalizm
• syjonizm
• Rasizm
• impresjonizm
• fantastyka naukowa
• neokantyzm
• pozytywizm
• wynalazki wieku XIX
• steampunk