4 marca jest 63. (w latach przestępnych 64.) dniem w kalendarzu gregoriańskim . Do końca roku pozostaje 302 dni.

Święta

• imieniny obchodzą: Adrian , Adrianna , Arkadia , Arkadiusz , Arkady , Gerard , Gerarda , Humbert , Jakubina , Kazimierz , Leonard , Lucjusz , Łucjusz , Nestor , Placyda i Witosław .
• Litwa – Kaziuki ( wileński jarmark odpustowy z okazji święta św. Kazimierza)
• wspomnienia i święta w Kościele katolickim obchodzą^[1][2],:
  • bł. Humbert III
  • św. Kazimierz Królewicz (święto katolickiego patrona Polski )

Wydarzenia w Polsce

• 1386 – Władysław II Jagiełło został koronowany na króla Polski.
• 1430 – Władysław II Jagiełło ustanowił przywilej jedlneński .
• 1513 – Zygmunt Stary nadał Pile prawa miejskie oparte na prawie magdeburskim .
• 1768 – konfederacja barska : zawiązanie i zaprzysiężenie związku zbrojnego konfederacji w Barze (założonej 29 lutego 1768 r.).
• 1846 – powstanie krakowskie : Jan Tyssowski wraz z oddziałem złożył broń na granicy pruskiej.
• 1846 – wydanie koncesji na budowę linii kolejowej ze Stargardu do Poznania , którą oddano do użytku w 1848 .
• 1863 – powstanie styczniowe : stoczono bitwę pod Pieskową Skałą .
• 1928 – odbyły się wybory parlamentarne .
• 1934 – założono Stronnictwo Wielkiej Polski .
• 1939 – w sztabie głównym zaczęto pracę nad planem wojny z Niemcami ( Plan Zachód ).
• 1945 :
  • rozpoczęła się bitwa o Kołobrzeg .
  • został wyzwolony Koszalin .
• 1951 :
  • premiera filmu Warszawska premiera .
  • została uruchomiona Szybka Kolej Miejska w Trójmieście .
• 1952 – 9 górników zginęło w wybuchu i pożarze w KWK Pstrowski w Zabrzu .
• 1953 – 5 górników zginęło w wybuchu metanu w KWK Bolesław Chrobry w Wałbrzychu .
• 1970 – Zdzisław Marchwicki , zwany wampirem z Zagłębia, zamordował w Siemianowicach Śląskich-Bytkowie swoją ostatnią ofiarę.
• 1979 – premiera serialu Rodzina Połnieckich .

Wydarzenia na świecie

Obrady Senatu Stanów Zjednoczonych na rycinie z 1868

•   852 – w dokumencie podpisanym przez księcia Trpimira I po raz pierwszy pojawiła się nazwa Chorwacja .
• 1152 – Fryderyk Barbarossa został koronowany na króla Niemiec .
• 1238 – w bitwie nad rzeką Sit armia mongolska pod wodzą Batu-chana pokonała wojska wielkiego księcia włodzimierskiego, Jerzego II .
• 1519 – Ferdynand Cortez wylądował na wybrzeżu Meksyku .
• 1665 – II wojna angielsko-holenderska : Anglia wypowiedziała wojnę Niderlandom .
• 1681 – król Karol II przyznał kwakrowi Williamowi Pennowi prawo do założenia nowej kolonii w okolicach przyszłej Filadelfii .
• 1789 :
  • odbyło się pierwsze posiedzenie Kongresu Stanów Zjednoczonych .
  • weszła w życie Konstytucja Stanów Zjednoczonych .
• 1791 – Vermont jako 14. stan dołączył do Unii .
• 1794 – została uchwalona 11. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych , dotycząca prawa występowania z powództwem wobec indywidualnych stanów.
• 1797 – John Adams został 2. prezydentem Stanów Zjednoczonych . Do 1933 roku 4 marca był dniem zaprzysiężenia kolejnych prezydentów.
• 1837 – Chicago otrzymało prawa miejskie.
• 1848 :
  • Karol Marks został wydalony z Belgii .
  • król Sardynii Karol Albert ogłosił statut fundamentalny, ustanawiając monarchię konstytucyjną .
• 1849 – cesarz Franciszek Józef I manifestem ołomunieckim włączył Węgry do ziem cesarstwa, przekreślając ich niezależność.
• 1890 – w Szkocji otwarto most kolejowy Forth Bridge .
• 1895 – wojna chińsko-japońska : zwycięstwo wojsk japońskich w bitwie pod Yingkou .
• 1918 :
  • rozpoczęła się pandemia grypy "hiszpanki" , która zabiła od 50 do 100 milionów ludzi.
  • ustanowiono najważniejsze i najstarsze fińskie odznaczenie Order Krzyża Wolności .
• 1921 – Kongres Stanów Zjednoczonych przyjął rezolucję o ustanowieniu Grobu Nieznanego Żołnierza na Narodowym Cmentarzu w Arlington .
• 1923 – zwycięstwo Armii Czerwonej nad białogwardzistami w bitwie pod Amgą .
• 1929 – w Meksyku została założona Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna .
• 1933 – prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt proklamował doktrynę dobrego sąsiedztwa.
• 1947 – podpisano francusko-brytyjski traktat z Dunkierki .
• 1949 – Andriej Wyszynski zastąpił Wiaczesława Mołotowa na stanowisku ministra spraw zagranicznych ZSRR .
• 1954 – Boston : Joseph Murray i John Merrill dokonali pierwszego udanego przeszczepienia nerki .
• 1960 – Hawana : 70 osób zginęło, a ponad 200 zostało rannych w wyniku eksplozji w porcie francuskiego statku La Coubre, przewożącego amunicję dla Kuby . Fidel Castro oskarżył USA o zorganizowanie zamachu.
• 1964 – Rada Bezpieczeństwa ONZ uchwaliła rezolucję o wysłaniu sił pokojowych na Cypr .
• 1966 – John Lennon powiedział w wywiadzie dla brytyjskiej gazety Evening Standard, że grupa The Beatles jest popularniejsza od Chrystusa .
• 1977 – silne trzęsienie ziemi nawiedziło Bukareszt .
• 1979 – papież Jan Paweł II wydał swoją pierwszą encyklikę Redemptor hominis .
• 1980 – Robert Mugabe został premierem Zimbabwe .
• 1988 – otwarto szklaną piramidę w Luwrze .
• 2001 :
  • 59 osób zginęło w północnej Portugalii po zawaleniu się mostu nad rzeką Duero .
  • Prawdziwa IRA dokonała zamachu bombowego na londyńską siedzibę BBC .
  • Szwajcarzy nie wyrazili zgody w referendum na wstąpienie kraju do UE .
  • zwodowano lotniskowiec USS Ronald Reagan .
• 2002 – Ibrahim Rugova został pierwszym prezydentem Kosowa .
• 2005 – porwana miesiąc wcześniej w Iraku włoska dziennikarka Giuliana Sgrena zostala uwolniona przez agentów włoskich służb specjalnych. W czasie jazdy na lotnisko w Bagdadzie samochód Włochów został ostrzelany przez amerykańskich żołnierzy. Zginął dowódca operacji, a 4 osoby zostały ranne.

Urodzili się

• 1188 – Blanka Kastylijska , królowa Francji, żona króla Ludwika VIII Lwa (zm. 1252)
• 1394 – Henryk Żeglarz , infant portugalski (zm. 1460 )
• 1678 – Antonio Vivaldi , włoski kompozytor (zm. 1741 )
• 1756 – Henry Raeburn , szkocki malarz (zm. 1823 )
• 1819 – Narcyza Żmichowska , polska pisarka, pedagog (zm. 1876 )
• 1822 – Jules Antoine Lissajous , francuski matematyk i fizyk (zm. 1880 )
• 1866 – Jan Zagleniczny , polski przemysłowiec i polityk (zm. 1931 )
• 1879 – Bernhard Kellermann , niemiecki pisarz (zm. 1951 )
• 1886 – Kazimierz Świtalski , polski polityk, premier Polski , marszałek Sejmu (zm. 1962 )
• 1892 – Nikołaj Kondratiew , radziecki ekonomista (zm. 1938 )
• 1893 – Cletus Andersson , szwedzki olimpijczyk (zm. 1971 )
• 1900 – Jan Zachwatowicz , polski architekt, historyk architektury (zm. 1983 )
• 1901 – Kazimierz Jarociński , działacz PTT przed wojną (zm. 1945 ).
• 1902 – Jerzy Wolff , polski malarz i eseista, ksiądz (zm. 1985 )
• 1903 – Luis Carrero Blanco , hiszpański polityk, admirał (zm. 1973 )
• 1903 – Wacław Taranczewski , polski malarz (zm. 1987 )
• 1903 – Adam Polewka , polski pisarz, felietonista (zm. 1956 )
• 1904 – Kazimierz Banach , polski działacz ruchu ludowego (zm. 1985 )
• 1904 – George Gamow , amerykański fizyk jądrowy i kosmolog ukraińskiego pochodzenia (zm. 1968 )
• 1906 – Karol Estreicher , polski historyk sztuki (zm. 1984 )
• 1915 – Pavel Bunčák, słowacki pisarz i tłumacz (zm. 2000 )
• 1916 – Giorgio Bassani, włoski pisarz (zm. 2000 )
• 1919 – Juan Carlos Muñoz , argentyński piłkarz, reprezentant Argentyny (zm. 2009 )
• 1920 – Henryk Syska , polski pisarz, badacz dziejów oraz kultury ludowej Kurpiowszczyzny , Mazowsza , Warmii i Mazur (zm. 2000 )
• 1921 – Charles Dempsey , nowozelandzki działacz sportowy, prezydent Konfederacji Piłkarskiej Oceanii (OFC) (zm. 2008 )
• 1921 – Jan Šmíd , czeski pisarz, dziennikarz, grafik (zm. 2002 )
• 1922 – Monika Warneńska , polska prozaik, reportażystka (zm. 2010 )
• 1923 – Jan Mietkowski , polski dziennikarz, minister kultury i sztuki (zm. 1978 )
• 1924 – Tomiichi Murayama , japoński polityk, premier
• 1925 – Kazimierz Dębicki , polski aktor (zm. 2007 )
• 1928 – Alan Sillitoe , angielski pisarz (zm. 2010 )
• 1931 – Kazimierz Bossy , polski kontradmirał (zm. 2002 )
• 1931 – Rogelio Domínguez , argentyński piłkarz, bramkarz, reprezentant Argentyny (zm. 2004 )
• 1931 – William Henry Keeler , amerykański duchowny katolicki, arcybiskup Baltimore , kardynał
• 1931 – Kazimierz Radowicz , polski pisarz
• 1932 – Ryszard Kapuściński , polski reportażysta, dziennikarz i publicysta (zm. 2007 )
• 1932 – Miriam Makeba , południowoafrykańska piosenkarka (zm. 2008 )
• 1934 – Barbara McNair , amerykańska piosenkarka i aktorka (zm. 2007 )
• 1935 – Bent Larsen , duński szachista, arcymistrz (zm. 2010 )
• 1935 – Kazimierz Paździor , polski bokser, mistrz olimpijski , mistrz Europy (zm. 2010 )
• 1936 – Jim Clark , brytyjski kierowca wyścigowy, mistrz świata Formuły 1 (zm. 1968 )
• 1936 – Stefan Pindelski, polski operator filmowy
• 1938 – Adam Daniel Rotfeld , polski polityk
• 1941 – Kazimierz Grześkowiak , polski satyryk, piosenkarz, kompozytor, współtwórca kabaretu Silna Grupa pod Wezwaniem (zm. 1999 )
• 1941 – Hubert Wagner , polski siatkarz, trener siatkówki, selekcjoner reprezentacji Polski (zm. 2002 )
• 1941 – Adrian Lyne , angielski reżyser i producent filmowy
• 1942 – Kazimierz Ratoń , polski poeta (zm. 1982 )
• 1947 – Jan Garbarek , norweski saksofonista jazzowy pochodzenia polskiego
• 1948 – James Ellroy , amerykański pisarz
• 1951 – Chris Rea , brytyjski muzyk i wokalista
• 1951 – Kenny Dalglish , szkocki piłkarz i trener piłkarski
• 1952 – Jaan Eslon , szwedzki szachista, mistrz międzynarodowy (zm. 2000 )
• 1952 – Ronn Moss , amerykański aktor telewizyjny, wokalista
• 1953 – Paweł Janas , polski piłkarz, trener piłkarski , selekcjoner reprezentacji Polski
• 1954 – Wanda Dybalska , polska dziennikarka, reporterka, autorka książek (zm. 2007 )
• 1954 – François Fillon , francuski polityk, premier od 2007
• 1955 – Dominique Pinon, francuski aktor
• 1961 – Steven Weber , amerykański aktor
• 1963 – Jacek Kruczkowski, polski operator filmowy
• 1963 – Jason Newsted , amerykański gitarzysta basowy ( Metallica )
• 1964 – Jacek Dewódzki , polski wokalista zespołu Dżem
• 1965 – Jurij Łonczakow , rosyjski kosmonauta
• 1968 – Mounir Bouamrane , polski montażysta dźwięku i obrazu pochodzenia algierskiego (zm. 2004 )
• 1970 – Caroline Vis , holenderska tenisistka
• 1971 – Nick Stabile , amerykański aktor
• 1972 – Dorota Gawryluk , polska dziennikarka telewizyjna
• 1974 – Karol Kučera , słowacki tenisista
• 1977 – Ana Guevara , meksykańska lekkoatletka
• 1978 – Jan Holoubek , polski operator filmowy
• 1979 – Andre Nascimento , brazylijski siatkarz, reprezentant Brazylii
• 1980 – Omar Bravo , meksykański piłkarz
• 1981 – Miha Rihtar , słoweński skoczek narciarski
• 1982 – Piotr Bajtlik , polski aktor
• 1985 – Mathieu Montcourt , francuski tenisista (zm. 2009 )
• 1986 – Tom De Mul , belgijski piłkarz
• 1990 – Andrea Bowen , amerykańska aktorka
• 1991 – Diandra Newlin , amerykańska aktorka, piosenkarka i modelka

Zmarli

•   561 – Pelagiusz I , papież (ur. ?)
• 1172 – Stefan III , król Węgier (ur. 1147 )
• 1193 – Saladyn , wódz i polityk muzułmański pochodzenia kurdyjskiego (ur. 1137 lub 1138 )
• 1238 – Jerzy II , wielki książę włodzimierski (ur. 1189 )
• 1238 – Joanna , królowa szkocka , żona Aleksandra II (ur. 1210 )
• 1314 – Jakub Świnka , polski duchowny katolicki, arcybiskup gnieźnieński (ur. ?)
• 1484 – Kazimierz Jagiellończyk , święty, polski królewicz, patron Litwy i Korony, syn króla Kazimierza IV Jagiellończyka (ur. 1458 )
• 1496 – Zygmunt Habsburg , arcyksiążę Austrii Przedniej, hrabia Tyrolu (ur. 1427 )
• 1832 – Jean-François Champollion , francuski lingwista , archeolog i egiptolog (ur. 1790 )
• 1852 – Nikołaj Gogol , rosyjski pisarz (ur. 1809 )
• 1910 – Knut Johan Ångström , szwedzki geofizyk (ur. 1857 )
• 1916 – Franz Marc , niemiecki malarz i grafik (ur. 1880 )
• 1925 – Maurycy Moszkowski , polski pianista i kompozytor (ur. 1854 )
• 1941 – Bruno Stanisław Gruszka , polski działacz ruchu ludowego (ur. 1881 )
• 1941 – Ludwig Quidde , niemiecki historyk i polityk, działacz ruchu pacyfistycznego (ur. 1858 )
• 1942 – zostali rozstrzelani przez Niemców pod Berezweczem :
  • Mieczysław Bohatkiewicz , błogosławiony , polski duchowny katolicki , męczennik (ur. 1904 )
  • Władysław Maćkowiak , błogosławiony , polski duchowny katolicki , męczennik (ur. 1910 )
  • Stanisław Pyrtek , błogosławiony , polski duchowny katolicki , męczennik (ur. 1913 )
• 1943 – Julian Krzewiński , polski aktor, pisarz,, autor librett operetkowych i piosenek (ur. 1882 )
• 1948 – Antonin Artaud , francuski poeta, aktor (ur. 1896 )
• 1952 – Charles Scott Sherrington , angielski neurofizjolog (ur. 1857 )
• 1967 – Włodzimierz Szymanowicz, polski poeta (ur. 1946 )
• 1970 – Jadwiga Kucianka , polska filolog, badacz Śląska (ur. 1924 )
• 1976 – Walter Schottky , niemiecki fizyk (ur. 1886 )
• 1977 – Alexandru Ivasiuc , rumuński pisarz (ur. 1933 )
• 1977 – Lutz Schwerin von Krosigk , niemiecki polityk, działacz nazistowski , minister finansów III Rzeszy , kanclerz Niemiec (ur. 1887 )
• 1982 – Tadeusz Gede , polski elektryk, polityk, wicepremier (ur. 1911 )
• 1984 – Stanisław Broszkiewicz , polski prozaik, publicysta (ur. 1926 )
• 1986 – Ding Ling , chińska pisarka (ur. 1904 )
• 1987 – Georges Arnaud, francuski pisarz (ur. 1917 )
• 1994 – John Candy , kanadyjski aktor, reżyser filmowy (ur. 1950 )
• 1998 – Adam Bień , polski prawnik, polityk, zastępca Delegata Rządu na Kraj (ur. 1899 )
• 2000 – Władysław Daniłowski , polski kompozytor, założyciel Chóru Dana (ur. 1902 )
• 2002 – Tadeusz Szlagor , polski siatkarz, trener siatkówki, działacz sportowy, selekcjoner reprezentacji Polski , prezes PZPS (ur. 1929 )
• 2003 – Fedora Barbieri , włoska śpiewaczka operowa (mezzosopran) (ur. 1920 )
• 2003 – Sébastien Japrisot, francuski pisarz (ur. 1931 )
• 2004 – Walter Gómez , urugwajski piłkarz (ur. 1927 )
• 2004 – Jeremi Przybora , polski satyryk i reżyser, współtwórca Kabaretu Starszych Panów (ur. 1915 )
• 2005 – Jurij Krawczenko , ukraiński polityk (ur. 1951 )
• 2007 – Tadeusz Nalepa , polski muzyk, gitarzysta bluesowy zespołu Breakout (ur. 1943 )
• 2007 – Andrzej Śliwiński , polski pierwszy wojewoda pilski, Honorowy Obywatel Miasta Piły (ur. 1926 )
• 2008 – Gary Gygax , amerykański autor gier fabularnych (ur. 1938 )
• 2009 – Józef Łabudek , polski działacz państwowy, wicewojewoda katowicki , wojewoda bielski (ur. 1929 )
• 2010 – Władysław Ardzinba , abchaski polityk, prezydent Abchazji (ur. 1945 )

Przypisy