4 listopada jest 308. (w latach przestępnych 309.) dniem w kalendarzu gregoriańskim . Do końca roku pozostaje 57 dni.

Święta

• imieniny obchodzą: Agrykola , Amancjusz , Dżesika , Emeryk , Emeryka , Franciszka , Helena , Karol , Karol Boromeusz , Modesta , Mojżesz , Mszczujwoj , Mścisława , Mściwoj , Olgierd , Perpetua , Sędomir , Sędzimir i Witalis .
• Dominika – Dzień na Rzecz Wspólnoty
• Mariany Północne – Dzień Obywatelstwa
• Panama – Dzień Flagi
• Rosja – Dzień Jedności Narodowej
• Tonga – Święto Konstytucji
• wspomnienia i święta w Kościele katolickim ^[1][2], obchodzą:
  • św. Emeryk (Imre), królewicz (również 5 listopada )
  • św. Karol Boromeusz (biskup)
  • św.Agrykola i św.Witalis (zm. 304 ; męczennicy )
  • św.Modesta z Trewiru (zm. ok. 659 , dziewica )

Wydarzenia w Polsce

• 1501 – wojna litewsko-moskiewska : klęska armii litewskiej pod Mścisławiem .
• 1661 – wojna polsko-rosyjska : wygrana wojsk polsko-litewskich podczas bitwy pod Kuszlikami .
• 1790 – założono Cmentarz Powązkowski w Warszawie .
• 1794 – wojska Suworowa i Fersena wkroczyły do Warszawy. Rozpoczął się szturm na Pragę i rzeź ludności .
• 1807 – Kalisz : otwarto cmentarz miejski .
• 1844 – we Lwowie otwarto Akademię Techniczną, od 28 czerwca 1920 Politechnikę Lwowską .
• 1861 – otwarto linię kolejową Wiedeń -Lwów.
• 1918 – przejęta od zaborców wojskowa stacja radiotelegraficzna w Krakowie nadała pierwsze radiogramy w języku polskim.
• 1923 – wprowadzono stan wyjątkowy w związku z wystąpieniami robotniczymi.
• 1950 – powstał Komitet Intelektualistów i Działaczy Katolickich .
• 1956 – zainaugurował działalność Wrocławski Teatr Pantomimy .
• 1965 – rozpoczęła działalność Filharmonia Częstochowska .
• 1977 – powstał Instytut Sportu w Warszawie.
• 1981 – doszło do spotkania Glemp - Jaruzelski - Wałęsa .
• 1983 – Katowice : odsłonięto Pomnik Harcerzy Września .
• 1995 – do polskiej procedury karnej wprowadzono instytucję świadka incognito .
• 2000 – w TVP2 wyemitowano premierowy odcinek serialu M jak Miłość .

Wydarzenia na świecie

Howard Carter bada sarkofag Tutenchamona – 1922

• 1501 – Katarzyna Aragońska , późniejsza żona Henryka VIII , spotkała się z Arturem Tudorem , którego żoną została kilka dni później.
• 1520 – Chrystian II został koronowany na króla Szwecji .
• 1576 – wojna osiemdziesięcioletnia : rzeź mieszkańców protestanckiej Antwerpii , dokonana przez katolickie wojska hiszpańskie ( hiszpańska furia ).
• 1597 – irlandzka wojna dziewięcioletnia : bitwa pod Carrickfergus .
• 1677 – przyszła królowa angielska Maria II Stuart została żoną Wilhelma III Orańskiego .
• 1737 – otwarto Teatro San Carlo w Neapolu .
• 1791 – wojny z Indianami : konfederacja plemion indiańskich pokonała siły USA w bitwie nad Wabash River .
• 1825 – ukończono budowę kanału Erie w porcie w Nowym Jorku w USA.
• 1840 – William Hobson ogłosił niezależność kolonialną Nowej Zelandii od Nowej Południowej Walii .
• 1852 – Camillo Benso di Cavour został premierem Piemontu , który z czasem przekształcił się we Włochy.
• 1861 – założono Uniwersytet Waszyngtoński w Seattle , największy w północno-zachodnich Stanach Zjednoczonych.
• 1862 – Richard Gatling opatentował karabin maszynowy .
• 1864 – wojna secesyjna : w czasie bitwy pod Johnsonville, wojska Konfederatów zniszczyły jedną z baz unionistów ; wartość strat oszacowano na miliony dolarów amerykańskich.
• 1869 – w Londynie ukazał się pierwszy numer czasopisma Nature .
• 1877 – Portugalia : otwarto kolejowy most żelazny Maria Pia nad rzeką Duero .
• 1879 – James Jacob Ritty opatentował kasę automatyczną.
• 1904 – we Francji wybuchła tzw. afera fiszkowa , dotycząca pomijania przy awansach wojskowych-praktykujących katolików.
• 1905 – powstał Niemiecki Związek Narciarski .
• 1911 :
  • paryski dziennik Le Journal opublikował artykuł o romansie Marii Skłodowskiej-Curie i fizyka Paula Langevina , co wywołało nagonkę na M. Skłodowską, oskarżaną o "rozbijanie zdrowej francuskiej rodziny".
  • podpisano porozumienie francusko-niemieckie, w którym strona niemiecka zrezygnowała z pretensji do Maroka , w zamian za powierzchnię 275 tys. km² w Kongu oraz działalność firm niemieckich w Maroku na równych prawach z francuskimi.
• 1918 – I wojna światowa : Austro-Węgry podpisały akt kapitulacji.
• 1921 :
  • w Niemczech utworzono Oddziały Szturmowe NSDAP (SA).
  • premier Japonii Takashi Hara został zasztyletowany na dworcu kolejowym w Tokio .
• 1922 – brytyjski archeolog Howard Carter odkrył grobowiec egipskiego faraona Tutenchamona .
• 1924 :
  • Stanley Baldwin został po raz drugi premierem Wielkiej Brytanii .
  • Calvin Coolidge wygrał wybory prezydenckie w USA.
• 1926 – późniejszy król Belgów Leopold Koburg ożenił się ze szwedzką księżniczką Astrid .
• 1934 – dokonano oblotu bombowca Junkers Ju 86 .
• 1939 – prezydent USA Franklin Delano Roosevelt podpisał ustawę Cash and carry , pozwalającą państwom prowadzącym wojnę na zakup amerykańskiej broni za gotówkę i przewóz jej na własnych statkach.
• 1944 – Budapeszt : został wysadzony Most Małgorzaty .
• 1946 :
  • Josef Beran został nominowany na arcybiskupa Pragi .
  • Republikanie zwyciężyli w wyborach do Kongresu USA .
• 1950 – w Rzymie została uchwalona Europejska Konwencja Praw Człowieka .
• 1952 :
  • Dwight Eisenhower został wybrany prezydentem USA .
  • trzęsienie ziemi na Kamczatce .
• 1956 – rozpoczęła się interwencja wojsk Związku Radzieckiego na Węgrzech .
• 1964 – premiera filmu Fantomas .
• 1966 – Florencja została zalana sześciometrową falą powodziową. Zniszczeniu uległo wiele zabytków.
• 1970 – samolot Concorde pierwszy raz przekroczył dwukrotną prędkość dźwięku .
• 1973 – Holandia : z powodu kryzysu naftowego wprowadzono obowiązkowe "niedziele bez samochodów'".
• 1979 – irańscy studenci zajęli ambasadę USA w Teheranie .
• 1980 – Ronald Reagan wygrał wybory prezydenckie w USA .
• 1981 – w kierunku Wenus wystrzelono sondę Wenera 14 .
• 1982 – Ruud Lubbers został premierem Holandii .
• 1983 – wojna libańska : w Tyrze ( Liban ) ponad 60 osób zginęło w samobójczym ataku na żołnierzy izraelskich.
• 1984 :
  • wystartowała francuska telewizja kodowana Canal+ .
  • założono amerykańską firmę komputerową Dell .
• 1993 – Jean Chrétien został premierem Kanady .
• 1995 – premier Izraela Icchak Rabin został zastrzelony w Tel-Awiwie przez żydowskiego nacjonalistę.
• 2003 :
  • Artur Rasi-Zade został po raz drugi premierem Azerbejdżanu .
  • zaobserwowano najpotężniejszy w historii rozbłysk słoneczny .
• 2007 – Álvaro Colom zwyciężył w drugiej turze wyborów prezydenckich w Gwatemali .
• 2008 :
  • Barack Obama został wybrany pierwszym czarnoskórym prezydentem USA .
  • Johnson Toribiong został wybrany prezydentem Palau .

Urodzili się

• 1470 – Edward V , król Anglii (zm. 1483 )
• 1575 – Guido Reni , włoski malarz (zm. 1642 )
• 1661 – Karol III Filip , elektor Palatynatu (zm. 1742 )
• 1801 – Seweryn Goszczyński , polski poeta, publicysta (zm. 1876 )
• 1859 – Stanisław Niewiadomski , polski kompozytor, pedagog (zm. 1936 )
• 1865 – Karol Niezabytowski , polski polityk, minister rolnictwa (zm. 1952 )
• 1873 :
  • Hermann Friedmann , niemiecki filozof, prawnik pochodzenia polskiego (zm. 1957 )
  • George Edward Moore , angielski filozof (zm. 1958 )
• 1877 – Tomasz Arciszewski , polski polityk, premier Polski na uchodźstwie (zm. 1955 )
• 1879 – Will Rogers, amerykański aktor, komik (zm. 1935 )
• 1887 – Źmicier Żyłunowicz , białoruski pisarz, polityk, działacz komunistyczny, premier Białoruskiej SRR (zm. 1937 )
• 1895 – Jerzy Jagiełło, polski dowódca wojskowy, major (zm. 1941 )
• 1900 :
  • Siergiej Wasiliew, rosyjski reżyser filmowy (zm. 1959 )
  • Kazimierz Zakrzewski , polski historyk, publicysta (zm. 1941 )
• 1901 – Spyridon Marinatos , grecki archeolog (zm. 1974 )
• 1902 – Irena Horecka , polska aktorka (zm. 1978 )
• 1904 :
  • Karola Uniechowska , polska lekarka, ochotniczka Pomocniczej Służby Kobiet (zm. 1955 )
  • Tadeusz Żyliński , polski inżynier włókiennictwa, profesor Politechniki Łódzkiej (zm. 1967 )
• 1905 – Dragutin Tadijanović , chorwacki poeta (zm. 2007 )
• 1907 – Kazimierz Krysiak , polski biolog, profesor i rektor SGGW (zm. 1977 )
• 1908 – Józef Rotblat , brytyjski fizyk, radiobiolog pochodzenia polskiego, laureat Nagrody Nobla (zm. 2005 )
• 1909 – Bertram Patenaude , amerykański piłkarz (zm. 1974 )
• 1913 – Jelizawieta Bykowa , radziecka szachistka, arcymistrzyni (zm. 1989 )
• 1915 – Wee Kim Wee , singapurski polityk, prezydent Singapuru (zm. 2005 )
• 1916 – Walter Cronkite , amerykański dziennikarz telewizyjny (zm. 2009 )
• 1918 :
  • Art Carney , amerykański aktor (zm. 2003 )
  • Cameron Mitchell , amerykański aktor (zm. 1994 )
• 1919 – Martin Balsam , amerykański aktor (zm. 1996 )
• 1921 – Zbigniew Kuźmiński , polski reżyser filmowy (zm. 2005 )
• 1922 :
  • Stanisław Fijałkowski , polski malarz, grafik
  • Leonard Pecyna , polski podharcmistrz, żołnierz AK , podporucznik, powstania warszawskiego (zm. 1944 )
  • Maria Żmigrodzka , polska historyk literatury (zm. 2000 )
• 1923 :
  • Freddy Heineken , holenderski producent piwa (zm. 2002 )
  • Karol Obidniak , polski aktor, reżyser teatralny, dramaturg (zm. 1992 )
• 1925 :
  • Teodor Anioła , polski piłkarz, (zm. 1993 )
  • Leopoldo Elia , włoski prawnik, polityk, minister spraw zagranicznych (zm. 2008 )
  • Bibiana Khampai, tajska męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1940 )
  • Ryszard Kiersnowski , polski historyk, numizmatyk, profesor PAN (zm. 2006 )
  • Aleksandra Śląska , polska aktorka (zm. 1989 )
• 1929 – Leopold Gratz , austriacki polityk, dyplomata, burmistrz Wiednia , minister spraw zagranicznych (zm. 2006 )
• 1931 – Bernard Francis Law , amerykański duchowny katolicki, kardynał, arcybiskup Bostonu
• 1932 :
  • Thomas Klestil , austriacki polityk, prezydent Austrii (zm. 2004 )
  • Janusz Roszko , polski pisarz (zm. 1995 )
• 1934 :
  • Michał Głowiński , polski teoretyk literatury, profesor PAN
  • Miroslav Ondříček , czeski operator filmowy
• 1935 – Tadeusz Fiszbach , polski polityk, poseł na Sejm PRL
• 1938 – Stefan Kozłowski, polski archeolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego
• 1944 – Linda Gary, amerykańska aktorka (zm. 1995 )
• 1946 :
  • Laura Bush , pierwsza dama USA , żona Georga W. Busha
  • Luciana Serra, włoska śpiewaczka operowa
• 1948 :
  • Amadou Toumani Touré , malijski polityk, prezydent Mali
  • Jan Tyrawa , polski duchowny katolicki, biskup bydgoski
• 1951 :
  • Traian Băsescu , rumuński polityk, burmistrz Bukaresztu , prezydent Rumunii
  • Paweł Karpiński , polski reżyser filmowy
  • Wiesław Krzysztofek, polski poeta, krytyk literacki
• 1952 :
  • Fred Fish , amerykański programista komputerowy (zm. 2007 )
  • Hanna Gronkiewicz-Waltz , polska ekonomistka, polityk, prezes NBP , wiceprezes EBOR , prezydent Warszawy
  • Jeff Lorber , amerykański klawiszowe, kompozytor, producent muzyczny
  • Modibo Sidibé , malijski polityk, premier
• 1953 – Jacques Villeneuve (senior) , kanadyjski kierowca wyścigowy
• 1954 – Aleksandr Aksinin , rosyjski lekkoatleta, sprinter
• 1955 – Matti Vanhanen , fiński polityk, premier
• 1958 :
  • Józef Polok , polski aktor, muzyk zespołu Kapela ze Śląska (zm. 2008 )
  • Bert Romp , holenderski jeździec sportowy
• 1961 – Stanislav Griga , słowacki piłkarz, trener piłkarski
• 1962 – Janusz Koryl , polski pisarz
• 1963 :
  • Hennadij Awdiejenko , ukraiński lekkoatleta, skoczek wzwyż
  • Przemysław Babiarz , polski dziennikarz sportowy
• 1964 :
  • Wojciech Czuchnowski , polski dziennikarz
  • Witold Gadowski , polski dziennikarz
• 1968 :
  • Gary Havelock , brytyjski żużlowiec
  • Daniel Landa , czeski muzyk, aktor, kierowca rajdowy
• 1969 :
  • Kathrin Boron , niemiecka wioślarka
  • P. Diddy , amerykański raper, aktor, producent muzyczny
  • Matthew McConaughey , amerykański aktor
• 1970 :
  • Malena Ernman , szwedzka śpiewaczka operowa
  • Marcin Żabiełowicz , polski gitarzysta rockowy i bluesowy
• 1970 :
  • Marco Büchel , liechtensztański narciarz alpejski
  • Małgorzata Werner , polska aktorka, prezenterka telewizyjna
• 1972 :
  • Luís Figo , portugalski piłkarz
  • Mariusz Kwiecień , polski śpiewak operowy
• 1973 – Nicola Vizzoni , włoski lekkoatleta, młociarz
• 1974 :
  • Cedric Bixler-Zavala , amerykański wokalista i autor tekstów, członek zespołu The Mars Volta
  • Louise , brytyjska piosenkarka
• 1976 – Dmitrij Jaroszenko , rosyjski biathlonista
• 1977 :
  • Christo Jowow , bułgarski piłkarz
  • Aleksander Ptak , polski piłkarz, bramkarz
• 1980 :
  • Carsten Lichtlein , niemiecki piłkarz ręczny, bramkarz
  • Przemysław Niemiec , polski kolarz szosowy
• 1982 :
  • Wolfgang Linger , austriacki saneczkarz
  • Kamila Skolimowska , polska lekkoatletka, młociarka (zm. 2009 )
• 1983 – Katarzyna Burzyńska , polska prezenterka telewizyjna
• 1984 :
  • Dustin Brown , amerykański hokeista
  • Ayila Yussuf , nigeryjski piłkarz
• 1985 – Marcell Jansen , niemiecki piłkarz
• 1986 :
  • Alexz Johnson , kanadyjska aktorka, piosenkarka
  • Szymon Pawłowski , polski piłkarz

Zmarli

• 1025 – Matylda Saksońska , żona palatyna Lotaryngii Ezzona , córka cesarza Ottona II , matka królowej Polski Rychezy (ur. 980 )
• 1035 – Jaromir Przemyślida , książę Czech (ur. ?)
• 1252 – Jan Niemiec , niemiecki zakonnik, generał zakonu dominikanów (ur. ok. 1180 )
• 1292 – (lub 1293 ) Eufrozyna , księżna kujawska i pomorska , żona Kazimierza I i Mściwoja II , matka Władysława Łokietka (ur. ok. 1229 )
• 1579 – Wacław III Adam , książę cieszyński (ur. 1524 )
• 1698 – Rasmus Bartholin , duński lekarz (ur. 1625 )
• 1728 – Stanisław Mateusz Rzewuski , hetman polny koronny , hetman wielki koronny , wojewoda bełski i podlaski (zm. 1662)
• 1794 – Jakub Jasiński , polski generał, polityk, poeta (ur. 1761 )
• 1847 – Felix Mendelssohn-Bartholdy , niemiecki kompozytor (ur. 1809 )
• 1889 – Tytus Chałubiński , polski lekarz, przyrodnik (ur. 1820 )
• 1892 – Hervé , francuski kompozytor (ur. 1825 )
• 1924 – Gabriel Fauré , francuski kompozytor, organista (ur. 1845 )
• 1931 – Artur Oppman , polski poeta, publicysta (ur. 1867 )
• 1964 – Jan Kwapiński , polski polityk, prezydent Łodzi , minister przemysłu i handlu , wicepremier (ur. 1885 )
• 1973 :
  • Marc Allégret , francuski reżyser i scenarzysta filmowy (ur. 1900 )
  • Karl Heinrich Waggerl, austriacki pisarz (ur. 1897 )
• 1974 – Bertram Patenaude , amerykański piłkarz (ur. 1909 )
• 1979 – Edmund Malinowski, polski botanik, genetyk (ur. 1885 )
• 1982 – Jacques Tati , francuski reżyser filmowy, aktor (ur. 1907 )
• 1988 :
  • Norman Friedman, amerykański aktor (ur. 1936 )
  • Takeo Miki , japoński polityk, minister spraw zagranicznych , premier Japonii (ur. 1907 )
• 1990 – Franciszek Szlachcic , polski generał, polityk, minister spraw wewnętrznych , członek Rady Państwa , wicepremier (ur. 1920 )
• 1992 – Ludwik Benoit , polski aktor (ur. 1920 )
• 1994 :
  • Kazimierz Dziewoński , polski architekt, urbanista, profesor PAN (ur. 1910 )
  • Sam Francis , amerykański malarz (ur. 1924 )
  • Ermes Muccinelli , włoski piłkarz (ur. 1927 )
  • Fred Smith, amerykański gitarzysta zespołu MC5 (ur. 1949 )
• 1995 – Icchak Rabin , izraelski polityk, premier Izraela , laureat Nagrody Nobla (ur. 1922 )
• 2002 – Antonio Margheriti, włoski reżyser filmowy (ur. 1930 )
• 2006 – Gerhard Ludwig Goebel , niemiecki duchowny katolicki (ur. 1933 )
• 2008 :
  • Lennart Bergelin , szwedzki tenisista (ur. 1925 )
  • Michael Crichton , amerykański pisarz, reżyser filmowy (ur. 1942 )
• 2009 :
  • Iwan Biakow , rosyjski biathlonista (ur. 1944 )
  • Hubertus Brandenburg , niemiecki duchowny katolicki, biskup ordynariusz sztokholmski (ur. 1923 )
  • Stanisław Flanek , polski piłkarz (ur. 1919 )
  • Roman Moravec , słowacki lekkoatleta, skoczek wzwyż (ur. 1950 )

Przypisy