Pule'anga Tonga Kingdom of Tonga Królestwo Tonga
Flaga Tonga Herb Tonga Flaga Tonga Herb Tonga
Dewiza : ( ton. ) Ko e Otua mo Tonga ko hoku tofi'a (Bóg i Tonga są moim dziedzictwem)
Hymn : Ko e fasi 'o e tu'i 'o e 'Otu Tonga
Położenie Tonga
Język urzędowy	tonga , angielski
Stolica	Nuku'alofa
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Głowa państwa	król George Tupou V
Szef rządu	premier Feleti Sevele
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	179. na świecie 748 km² 0%
Liczba ludności  ( 2003 )  • całkowita   •  gęstość zaludnienia	189. na świecie 119 009 144 osób/km²
Jednostka monetarna	pa'anga (TOP)
Niepodległość	od Wielkiej Brytanii 4 czerwca 1970
Religia dominująca	protestantyzm
Strefa czasowa	UTC +13
Kod ISO 3166	TO
Domena internetowa	.to
Kod samochodowy	TON
Kod telefoniczny	+676
Mapa Tonga

Tonga – państwo leżące na archipelagu o tej samej nazwie, w Polinezji na południowym Pacyfiku , położone w jednej trzeciej drogi pomiędzy Nową Zelandią a Hawajami , na południe od Samoa , na wschód od Fidżi .

Geografia

Tonga od północy graniczy z Samoa , od północnego zachodu z Wallis i Futuną , od zachodu z Fidżi , od wschodu z Niue , a od północnego wschodu z Samoa Amerykańskim . Archipelag Tonga składa się z ok. 169 wysp, podzielonych na trzy główne grupy: Tongatapu , Ha'apai , Vava'u . Wyspy Tonga są przeważnie niskimi, koralowymi atolami , jedynie nieliczne są pochodzenia wulkanicznego z czynnymi wulkanami . Najwyższy szczyt na wyspie Kao – 1030 m n.p.m. Klimat podrównikowy wilgotny. Średnia temperatura powietrza to w styczniu 30 °C i w lipcu 25 °C. Często występują cyklony tropikalne. Lasy pokrywają 11 proc. powierzchni kraju . Żyją tu m.in. największy na świecie nietoperz – rudawka wielka , a także wiele gatunków ptaków .

Historia

Znaleziska archeologiczne dowodzą, że pierwsi osadnicy na Tonga pojawili się ok. 6000 lat temu. Znajdowały się tam najprawdopodobniej najstarsze osady ludzkie na terenie Polinezji . Ok. XII wieku Tongijczycy tworzyli silną i znaczącą na terenie Pacyfiku cywilizację, określaną przez niektórych historyków jako "Imperium Tongijskie". W wieku XV , a potem w XVII trwały na Tonga wojny domowe. W tym oto czasie przybyli na wyspy pierwsi Europejczycy – holenderscy podróżnicy Willem Schouten i Jacob Le Maire w 1616 , a następnie James Cook w latach 1773 , 1774 i 1777 , misjonarze z Londynu w 1794 i misjonarz kościoła metodystów Walter Lawrey w 1822 .

W 1845 Tonga zostało zjednoczone w Królestwo Polinezji przez wodza Taufa'ahau, który został ochrzczony i przyjął imię George. W 1875 ogłosił on Tonga monarchią konstytucyjną, wprowadzając kodeks prawny, emancypację kobiet, prawo własności ziemi, wolność prasy oraz ograniczając swobodę lokalnych wodzów. W obliczu próby obalenia drugiego króla przez europejskich kolonizatorów i miejscowych kacyków, na mocy Traktatu o przyjaźni z 18 maja 1900 Tonga stało się protektoratem brytyjskim. Status ten zmienił się w 1970 , kiedy to Tonga uzyskało niepodległość i przystąpiło do Wspólnoty Narodów . W 1999 wstąpiło w poczet krajów zrzeszonych w ONZ . W ciągu swego 41-letniego panowania król Taufa'ahau Tupou IV wielokrotnie atakowany był za zbyt silny ucisk obywateli. Pod koniec lat 80. uformował się na wyspach opozycyjny Ruch na Rzecz Demokracji, który w wyborach w lutym 1993 zdobył 6 mandatów (z 9 możliwych) w 23-osobowym parlamencie.

W sierpniu i wrześniu 2005 królestwem wstrząsnął strajk 3 tys. pracowników sektora publicznego, którzy domagali się podwyżek płac i poprawy warunków pracy. Po 44 dniach negocjacji żądania zostały spełnione. Opozycja wykorzystała jednak "bojowe" nastroje w społeczeństwie i wysunęła postulaty polityczne dotyczące demokratyzacji kraju . Po demonstracjach pod pałacem królewskim i naciskach ze strony części parlamentarzystów, król zgodził się powołać niezależną komisję, która zaproponowała zmiany ustrojowe w celu większej demokratyzacji kraju. Obecnie trwają prace nad zmianą konstytucji według projektu przedstawionego przez komisję.

29 lipca 2008 Pałac poinformował, że król George Tupou V będzie rezygnował z atrybutów władzy absolutnej i przekaże część obowiązków premierowi . Podkomorzy królewski powiedział, że ma to na celu przygotowania monarchii do wyborów w 2010 r. . W poprzednim tygodniu rząd powiedział, że król zakończył sprzedaż jego własności i własności majątku państwowego, które znacznie przyczyniły się do wzbogacenia rodziny królewskiej.

Etymologia nazwy

W wielu językach polinezyjskich słowo "Tonga" oznacza " południe ". Nazwa kraju pochodzi od słowa "Tongahahake" tłumaczenie "południowo", pierwotnie oznaczało, że "wiatr wieje z południowo-wschodniej części kraju ".

Polityka

Budynek parlamentu w Nuku'alofa

Tonga jest jedyną monarchią na Pacyfiku (poza monarchiami pozostającymi w unii personalnej z Wielką Brytanią ), a także jedyną należącą do brytyjskiej Wspólnoty Narodów (poza Zjednoczonym Królestwem ). Władza królewska jest znacznie większa niż w monarchiach europejskich, a szacunek dla króla jest tak samo duży jak przed stuleciami i jest ściśle powiązany z tongijską tradycją.

Głową państwa jest król, od 2006 roku jest nim Jerzy Tupou V . Król mianuje premiera (obecnie jest nim dr Feleti Sevele ) i ministrów, często na dożywotnią kadencję (w praktyce ministrowie pracują do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego co gwarantuje stabilność i ciągłość prac rządu). Częścią systemu politycznego Tonga jest również parlament . Jednak jego demokratyczna legitymizacja jest ograniczona. Obywatele mogą wybierać 9 spośród 23 deputowanych . Reszta jest wybierana spośród członków prominentnych rodów i nominowana przez króla. W Tonga nie działają partie polityczne w zwyczajowym rozumieniu tego słowa, w końcu lat 80. powstał jednak opozycyjny ruch obywatelski domagający się demokratyzacji kraju.

11 lutego 2006 ze stanowiska premiera niespodziewanie zrezygnował syn króla, książę Ulukalala Lavaka Ata, pół roku po serii demonstracji domagających się demokratyzacji państwa. Jego następca, Feleti Sevele , jest pierwszym premierem w historii niebędącym członkiem rodziny królewskiej.

System szkolnictwa na Tonga jest darmowy i obowiązkowy dla dzieci do dwunastego roku życia, oparty na symbolicznych opłatach za edukację średnią i systemie stypendiów zagranicznych na studia wyższe . Tongijczycy są narodem dobrze wykształconym, ze wskaźnikiem analfabetyzmu ok. 2%.

Dostęp do opieki medycznej jest nieograniczony. Jeśli chodzi o prawo posiadania ziemi , jest ono konstytucyjnie chronione – zakazana jest sprzedaż ziemi cudzoziemcom (choć może ona być im dzierżawiona). Na zurbanizowanych terenach głównej wyspy archipelagu, Tongatapu , gdzie zamieszkuje 60% populacji tongijskiej, ziemi jest stosunkowo niewiele. Ziemia uprawna jest jednak dostępna na innych wyspach, o charakterze bardziej rolniczym. Większość ludności utrzymuje się z produkcji żywności – rolnictwa, rybołówstwa i hodowli, co pokrywa ok. połowy potrzeb żywnościowych kraju . Kobiety i mężczyźni mają równy dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej. Stosunkowe równouprawnienie występuje także w sferze zatrudnienia, jednak kobiety są dyskryminowane w kwestii posiadania ziemi i polityki, często ma też miejsce przemoc domowa . Wskaźniki przestępczości są dość niskie, lecz wzrastają, co jest przypisywane powrotowi rodowitych Tongijczyków zza granicy, np. w wyniku deportacji.

Na Tonga występują tendencje prodemokratyczne, kładące nacisk na potrzebę reform i lepszej reprezentacji większości w parlamencie. Mimo to monarchia nadal cieszy się poparciem społecznym.

Przepisy prawne

Niezwykle surowo karane są wszelkie przestępstwa związane z narkotykami . Wysokie kary więzienia grożą za homoseksualizm . Zaleca się noszenie skromnego stroju, gdyż chodzenie po ulicy w niekompletnym ubraniu jest wykroczeniem .

Religia (2000)

• Protestantyzm : 49,64%
  • Wolny Kościół Wesleyański:22%
  • Wolny Kościół Tonga: 9%
  • Kościół Tonga: 6%
  • Kościół Adwentystów Dnia Siódmego : 5,5%
  • Zielonoświątkowcy : 5,4%, gł. Zbory Boże
• Mormoni : 32,5%
• Katolicyzm : 11,16%
• Bahaizm : 2,4%
• Świadkowie Jehowy : 0,63%
• Buddyzm : 0,11%
• Hinduizm : 0,02%^[1]

Gospodarka

Gospodarka Tonga należy do najbardziej zróżnicowanych w Oceanii .Jej podstawą jest rolnictwo , które zatrudnia 65% ludności czynnej zawodowo. Na eksport przeznacza się orzechy kokosowe i banany . Wiele małych przedsiębiorstw, szczególnie w handlu detalicznym, jest obecnie zdominowany przez chińskich imigrantów . Sektor produkcyjny składa się z rzemiosła i kilka innych bardzo małych branż, które tworzą tylko 3% PKB . We wrześniu 1974 Bank of Tonga został otwarty. Kraj musi importować dużą część swojej żywności , głównie z Nowej Zelandii . Sektor przemysłowy stanowi zaledwie 10% PKB . Kraj pozostaje uzależniony od pomocy zewnętrznej. Rząd podkreśla rozwoju sektora prywatnego, w szczególności wspiera inwestycje. Głównymi partnerami handlowymi Tonga są: Australia , Nowa Zelandia , Japonia i Fidżi .

Energia elektryczna

Trzęsienia ziemi

Media

Prasa

Telewizja

Tonga Broadcasting Comission (Telewizja Tonga 1, Telewizja Tonga 2)

Radio

• Tonga Radio 1,
• Tonga Radio 2.

Dotychczasowi monarchowie Tonga

• 1875 – 1893 Jerzy Tupou I
• 1893 – 1918 Jerzy Tupou II
• 1918 – 1965 Salote Tupou III (królowa)
• 1965 – 2006 Taufa'ahau Tupou IV
• 2006 - Jerzy Tupou V (koronowany 6 sierpnia 2008)

Opieka zdrowotna

Występuje żółtaczka typu A , istnieje też zagrożenie infekcjami bakteryjnymi. Od osób, które przed przyjazdem do Tonga przebywały w regionie dotkniętym żółtą febrą i cholerą , wymaga się zaświadczenia o szczepieniach przeciwko tym chorobom. Występuje wiele gatunków komarów . Opieka zdrowotna jest na bardzo niskim poziomie, brak nawet lekarstw . Poza stolicą i Neiafu nie ma ośrodków opieki medycznej ; poważniejsze przypadki wymagają przetransportowania za granicę.

Linki zewnętrzne

• Strona monarchii Tonga
• Strona rządowa Tonga
• Strona Tonga Broadcasting Comission

Przypisy