Tajlandia (Królestwo Tajlandii) – państwo w południowo-wschodniej
Azji
, graniczące z
Laosem
i
Kambodżą
na wschodzie, z
Malezją
na południu oraz z
Birmą
(Myanmarem) i
Morzem Andamańskim
na zachodzie. Tajlandia jest także nazywana Syjamem, gdyż była to jej oficjalna nazwa do
11 maja
1949
. Międzynarodowe określenie "Thai" (ไทย) znaczy po
tajsku
wolny.
Geografia
Tajlandia jest krajem
nizinnym
położonym na
Półwyspie Indochińskim
. W środkowej części znajduje się
Nizina Menamu
(pow. 100 tys. km²), na północnym wschodzie płytowa równina Korat ograniczona od południa pasmem Dongrak, a od Niziny Menamu górami Thiu Khao Phetchabun. Północną i zachodnią część kraju zajmują młode (
mezozoiczne
)
pasma górskie
o przebiegu południkowym: Tanen Taunggyi (
Doi Inthanon
, 2 595
m
n.p.m., najwyższy szczyt Tajlandii) i Doi Luang.
Długość
linii brzegowej
wynosi ponad 2 600
km
. Wybrzeża są nizinne i silnie rozczłonkowane. Największymi wyspami są:
Phuket
(542 km²) na
Morzu Andamańskim
,
Ko Samui
(280 km²) i
Phangan
(168 km²) w
Zatoce Tajlandzkiej
.
Historia
Pierwsze ślady bytności Homo sapiens na terenach Tajlandii pochodzą sprzed 30 tysięcy lat. Najstarsze znaleziska łupin nasion i plew pochodzą z IX tysiąclecia p.n.e. - znalezione były w jaskiniach północnej Tajlandii - Jaskini Ducha (Tam Phii) położonej na północ od Mae Hong Son oraz jaskini w dolinie Banjan.
Początek historii Tajlandii wiąże się z migracją
Tajów
z południowo-zachodniej części
Chin
. Ludność ta dotarła na terytorium obecnego państwa w
X
–
XII wieku
. Tajowie opanowali dorzecze
Menamu
, zasymilowali się z żyjącymi tu
Khmerami
, ulegając jednocześnie wpływom ich kultury i ich religii -
buddyzmu
. W
1350
założono w dolinie Menamu
Ajutthaję
, stolicę królestwa. Państwo ze stolicą w Ajutthaji objęło prawie cały
Półwysep Indochiński
. Okres rozkwitu nastąpił w
XV wieku
, osłabienie w
XVI wieku
. W
XVI
i
XVII w.
rozpoczęły się kontakty z
Europejczykami
m.in.
Portugalczykami
,
Hiszpanami
,
Holendrami
i
Anglikami
. W drugiej połowie
XVII wieku
Birma
zajęła Ajutthaję. W
1782
w południowej Tajlandii generał Czakri ogłosił się królem i założył nową dynastię nazwaną jego imieniem. Państwo stale umacniało się, ale próby powiększenia terytorium zostały zahamowane przez rosnące w tym regionie wpływy
brytyjskie
i
francuskie
; W latach
60. XIX wieku
tajskie państwo było formalnie niepodległe, ale realnie było uzależnione od państw kolonialnych. Europejczycy odebrali krajowi zwierzchnictwo nad Kambodżą (
1867
) i Laosem (
1893
) -
Indochiny Francuskie
. W początkach
XX wieku
przeprowadzono reformę; władcy zachowali ustrój absolutystyczny. W
1932
nastąpił wojskowo-cywilny zamach stanu, który doprowadził do ustanowienia monarchii konstytucyjnej, a w
1938
władzę objęło wojsko. Rząd Tajlandii w
1940
zawarł pakt o nieagresji z
Japonią
, a później sojusz wojskowy i polityczny. Tajlandia brała udział w wojnie przeciw
aliantom
(tylko teoretycznie). W
1944
odsunięto od władzy rząd popierający
Japonię
po to, aby nie brać odpowiedzialności za udział w wojnie po stronie
państw Osi
. Po wojnie utrzymywano przyjazne stosunki z
USA
, wysłano do
Wietnamu
oddziały wspomagające wojska amerykańskie. W
1974
Zgromadzenie Narodowe uchwaliło konstytucję, ustanawiającą w Tajlandii demokrację parlamentarną. Konstytucję anulowano w
1977
po kolejnym przewrocie wojskowym. Zgromadzenie uchwaliło nową konstytucję w
1978
.
Ustrój polityczny
Tajlandia jest
monarchią konstytucyjną
. Na podstawie konstytucji z
1997
(unieważnionej po puczu w
2006
roku) głową państwa jest król (Rama IX
Bhumibol Adulyadej
, od
1946
).
Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego Zgromadzenia Narodowego wybieranego w wyborach powszechnych: Izba Reprezentantów (niższa) – 500 członków, na czteroletnią kadencję; Senat (wyższa) – 200 członków, na kadencję sześcioletnią.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele – wyłaniany ze składu Izby Reprezentantów.
Latem
2007
r. przyjęto nową konstytucję w referendum, co umożliwiło przeprowadzenie wyborów parlamentarnych w
grudniu
2007
r.[4]
Partie polityczne
- Partia Nowych Aspiracji (PNA)
- Partia Demokratyczna (PD)
- Partia Rozwoju Narodowego (PRN)
- Tajska Partia Narodowa (TPN)
- Partia Akcji Społecznej (PAS)
- Partia Obywateli Tajlandzkich (POT)
- Partia Solidarności (PS)
- Partia Sprawiedliwości i Wolności (PSW)
- Partia Mas (PM)
- Liderzy Tajlandii (LT)
- Partia Sprawiedliwej Siły (PSS)
Podział administracyjny
Administracyjnie kraj dzieli się na 6 regionów (Centralny, Zachodni, Wschodni, Północny, Północno-Wschodni i Południowy) i 76 prowincji (czangwadów):
Amnat Charoen
,
Ang Thong
,
Buriram
,
Chachoengsao
,
Chai Nat
,
Chaiyaphum
,
Chanthaburi
,
Chiang Mai
,
Chiang Rai
,
Chon Buri
,
Chumphon
,
Kalasin
,
Kamphaeng Phet
,
Kanchanaburi
,
Khon Kaen
,
Krabi
,
Krung Thep Mahanakhon (Bangkok)
,
Lampang
,
Lamphun
,
Loei
,
Lop Buri
,
Mae Hong Son
,
Maha Sarakham
,
Mukdahan
,
Nakhon Nayok
,
Nakhon Pathom
,
Nakhon Phanom
,
Nakhon Ratchasima
,
Nakhon Sawan
,
Nakhon Si Thammarat
,
Nan
,
Narathiwat
,
Nong Bua Lamphu
,
Nong Khai
,
Nonthaburi
,
Pathum Thani
,
Pattani
,
Phangnga
,
Phatthalung
,
Phayao
,
Phetchabun
,
Phetchaburi
,
Phichit
,
Phitsanulok
,
Phra Nakhon Si Ayutthaya
,
Phrae
,
Phuket
,
Prachin Buri
,
Prachuap Khiri Khan
,
Ranong
,
Ratchaburi
,
Rayong
,
Roi Et
,
Sa Kaeo
,
Sakon Nakhon
,
Samut Prakan
,
Samut Sakhon
,
Samut Songkhram
,
Sara Buri
,
Satun
,
Sing Buri
,
Sisaket
,
Songkhla
,
Sukhothai
,
Suphan Buri
,
Surat Thani
,
Surin
,
Tak
,
Trang
,
Trat
,
Ubon Ratchathani
,
Udon Thani
,
Uthai Thani
,
Uttaradit
,
Yala
,
Yasothon
.
Ponadto istnieją dwa dystrykty specjalne:
Bangkok
oraz
Pattaya
, jednakże ta druga jest również zaliczana do prowincji Chonburi, natomiast
Bangkok
jest uważany przez niektórych Tajów za oddzielną prowincję. Każda prowincja dzieli się na mniejsze dzielnice, tzw. amphoe, w
2000
było ich 795, oraz 85 "poddzielnic". Bangkok podzielony jest na 50 dzielnic, tzw. khet.
Nazwa każdej z prowincji jest jednocześnie nazwą jej stolicy.
Społeczeństwo
Zmiany liczby ludności Tajlandii w latach
1961
-
2003
Zgodnie ze spisem powszechnym
2000
r., ok. 75% społeczeństwa stanowią
Tajowie
, a 14% – ludność pochodzenia chińskiego. Dość duży odsetek to muzułmańscy
Malajowie
zamieszkujący głównie południe kraju. Na północy z kolei żyją
Szanowie
, mówiący językiem pokrewnym północnym dialektom tajskim, ale niezrozumiałym np. w Bangkoku. W ich pobliżu osiedlili się Kajanowie (Padaung), spokrewnieni z
Karenami
- lud sławny z powodu metalowych obręczy, noszonych przez kobiety na szyi.
Około 2% ludności stanowią tzw. plemiona górskie, podzielone na ok. 20 grup, zachowujące własne zwyczaje, wierzenia, stroje etniczne. Z tego względu stanowią dużą atrakcję turystyczną, przyciągając tysiące turystów nawet w dość odległe zakątki gór. Najważniejsze z tych grup etnicznych to:
-
Karenowie
- najliczniejsze z plemion górskich (ok. 320 tys. osób). Napływają do Tajlandii z
Birmy
od
XVIII w
. Posługują się językiem kareńskim, należącym do grupy tybeto-birmańskiej, lecz podzielonym na dwa wzajemnie niezrozumiałe dialekty: sgaw i pwo.
-
Miao
(Hmong) - ok. 120 tys., przybyli w
XX w.
z
Laosu
. Ze względu na różnice tradycyjnych strojów wyróżnia się dwie podgrupy - Białych i Niebieskich Hmong. Ok. 4 mln Miao zamieszkuje również chińską prowincję
Yunnan
.
-
Lahu
- Ok. 70 tys., język z grupy tybeto-birmańskiej. Animizm z elementami mesjanizmu.
-
Akha
- Ok. 50 tys. osób, znani głównie z bogato zdobionych strojów, noszonych również na co dzień. Animiści.
-
Mien
(Yao) - Ok. 40 tys. osób, animizm z wpływami chińskimi. Częsta poligamia.
-
Lisu
- Ok. 30 tys. osób, język z grupy tybeto-birmańskiej, spokrewnieni z Kachinami z północnej Birmy.
Językiem narodowym jest
język tajski
.
Religia
Gospodarka
Około 40% ludności czynnej zawodowo pracuje w
rolnictwie
, uprawiając
ryż
,
kukurydzę
i
trzcinę cukrową
. Tajlandia eksportuje, głównie do
Europy
i
Ameryki Północnej
:
ryż
,
cynę
i sprzęt elektrotechniczny. Bardzo ważną rolę w gospodarce Tajlandii pełni
turystyka
.
PKB
na jednego mieszkańca wynosi około 9638
USD
.
Transport
Ruch w Tajlandii jest lewostronny. Przyjezdnych obowiązuje międzynarodowe prawo jazdy. Stan dróg jest bardzo dobry.
Galeria
Fragment rezydencji królewskiej w Bang Pa In | | | |
| Królewski kompleks pałacowy pod Bangkokiem | Ruiny XVII-wiecznej świątyni | Wioska żyjącego pierwotnie plemienia z północnej Tajlandii |
"Szkoła słoni" w północnej Tajlandii | | Ulica w Pattayi na południu Tajlandii nocą |
Przypisy
Linki zewnętrzne
