Tarcza - obronna część
uzbrojenia
, wyrabiana z drewna, kory,
wikliny
lub
skóry
a z czasem głównie z drewna powlekanego skórą, często obijanego metalem lub skórą, później także z w całości z metalu, współcześnie także z tworzyw sztucznych. Była używana co najmniej od okresu brązu, w
starożytności
i w
średniowieczu
, tracąc na znaczeniu po wprowadzeniu
broni palnej
przez
piechotę
i
jazdę
, stosowana w specjalnych sytuacjach także współcześnie. Występowała w różnych kształtach i rozmiarach. Wojska rzymskie stosowały jej 3 rodzaje:
Wielkie tarcze germańskie, drewniane lub plecione z
wikliny
, były najczęściej czworokątne i pokryte
skórą
. Przypuszcza się, że kształt wczesnych tarcz miał związek z taktyką walki. Europejscy wojownicy piesi stosowali zazwyczaj tarcze okrągłe, wyposażone w
umbo
chroniące znajdującą się za nim dłoń[1], jeźdźcy używali raczej tarcz dłuższych, owalnych, później migdałowatych, lepiej chroniących sylwetkę konnego wojownika[2]. Znane z licznych i dość dobrze zachowanych wykopalisk tarcze skandynawskie z początków naszej ery i wczesnośredniowieczne tarcze wikińskie były zazwyczaj okrągłe, wykonane z kilku desek różnego rodzaju drewna, najczęściej wyposażone w umbo, wzmacniane drobnymi okuciami, niekiedy z okutym rantem. Niektóre egzemplarze były oklejane jednostronnie, obustronnie lub na krawędziach skórą, o średnicy od ok. 80 cm do 100 cm[3]. Tarcze wikińskie były z reguły malowane[4]. Tarcze słowiańskie z tego okresu, zwane szczytami były często tarczami jeźdźców, wydłużonymi pionowo, do formy owalu. Zabytki ikonograficzne pokazują, że stosowanie tych typów tarcz nie było regułą, m.in. pruscy wojownicy piesi na
Drzwiach Gnieźnieńskich
przedstawieni są z tarczami owalnymi. W
XII
i
XIII
w Zachodniej Europie popularne stają się tarcze normandzkie, spiczaste u dołu (wysokości. od ok. 120 cm do 180 cm, szerokości ok. 80 cm do 90 cm), zdobione jaskrawymi malowidłami, często o motywach fantastycznych zwierząt, znane m.in. z
Kobierca królowej Matyldy
. Z czasem tarcze zaczęły się zmniejszać, przybierając kształt zbliżony do trójkąta.
Od
XVI wieku
, wraz z rozwojem i zmianami w uzbrojeniu tarcza traciła stopniowo na znaczeniu.
Współcześnie tarcza używana jest niekiedy przez siły porządkowe:
policję
i
milicję
.
Przypisy
Zobacz też
Bibliografia
- Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1969.
