Śmierć Sardanapala (
fr.
La Mort de Sardanapale) – dzieło francuskiego malarza
Eugène Delacroix
, namalowane techniką
olejną
na
płótnie
, ukończone w
1827
roku. W tymże samym roku obraz został wystawiony na paryskim
Salonie
. Znajduje się w zbiorach
paryskiego
Luwru
. Obok
Wolności wiodącej lud na barykady
jeden z ważniejszych przykładów
romantycznego
malarstwa historycznego
, które Delacroix preferował w swojej twórczości.
Sardanapal był według greckiego pisarza
Ktezjasza
z
Knidos
ostatnim królem
Asyrii
. Dzieło Ktezjasza Persica zaginęło, ale jest znane z późniejszych kompilacji, ponadto korzystał z niego
Diodor Sycylijski
. Sardanapal był często identyfikowany z królem Asyrii
Aszurbanipalem
. Sardanapal był uważany w starożytności za rozpustnego despotę, który podpalił swój pałac, zamordował swoją konkubinę i następnie sam zginął w płomieniach.
Dominantą w obrazie jest duże łoże, na którym opiera się klęcząca, błagająca o miłosierdzie konkubina Sardanapala, którego malarz ukazał w momencie, gdy bezlitośnie przygląda się rozgrywającej wokoło się rzezi. Drugi mocny akcent treściowy i formalny znajduje się przy przeciwległym narożu, gdzie artysta przedstawił dramat śmierci młodej, nagiej, bezbronnej kobiety przez wojownika, który z zimną krwią wbija w pierś sztylet. Obie dominanty tworzą diagonalny układ kompozycyjny, spotęgowany poprzez silne światło potęgujące intensywność ciepłych barw; żółci, czerwieni, kolorów cielistych. W niemalże całej kompozycji artysta zwraca uwagę na detale: porozrzucane naczynia, fałdowane szaty, korale i inne precjoza. Artysta konsekwentnie zestawił pary następnych bohaterów obrazu: oprócz wspomnianych postaci, murzyńskiego niewolnika ciągnącego czarnego konia i biernie leżącą u stóp łoża kobietę, parę paziów królewskich niosących napoje w ozdobnych naczyniach i po dwie pary żołnierzy króla zabijających sztyletami niewiasty.
Dramatyzm obrazu wynika nie tylko z przedstawionych scen śmierci, ale przede wszystkim w braku jakichkolwiek uczuć i bezwzględności tyrana i jego żołnierzy. Widoczne z prawej strony kłęby dymu zapowiadają tytułowe wydarzenie.
Śmierć Sardanapala oparta jest na poemacie Sardanapal pióra
Georga Gordona Byrona
, czołowego pisarza doby romantyzmu. Obraz zawiera bogatą, żywą, intensywną paletę barw. Obraz ten zainspirowało powstanie kilku dzieł, m.in.
kantaty
Hectora Berlioza
, La mort de Sardanpale (1830), oraz opery
Franza Liszta
, Sardanapal (1845-52, nieukończona).
Bibliografia
- Vincent Pomarede, La Mort de Sardanapale, Paris 1998
- Barthélémy Jobert, Delacroix, Princeton University Press Oxford 1997
- Gilles Néret,Eugène Delacroix, Köln, 2000
Linki zewnętrzne
