Elektra (op. 58)- tragedia muzyczna w jednym akcie z muzyką
Richarda Straussa
i librettem autorstwa
Hugo von Hofmannsthala
według tragedii
Sofoklesa
. Prapremiera miała miejsce w Dreźnie
25 stycznia
1909
roku, premiera polska w
Teatrze Wielkim w Warszawie
w roku
1971
.
Osoby
- Chryzotemis - sopran
- Elektra - sopran
- Egistos - tenor
- Klitemnestra - mezzosopran
- Młody służący - tenor
- Niosąca tren - sopran
- Opiekun Orestesa - bas
- Orestes - baryton
- Powiernica - sopran
- pięć dziewcząt - dwa soprany, dwa mezzosoprany, alt
- Stary sługa - bas
- Szafarka - sopran
Treść
Akcja rozgrywa się kilka lat po zakończeniu wojny trojańskiej, w Mykenach. Po powrocie z wojny Agamemnon zostaje zamordowany przez swoją żonę Klitemnestrę i Egistosa, jej kochanka. Córki mężobójczyni, Elektra i Chryzotemis, zostają zapędzone do niewolniczej pracy, zaś syna, Orestesa, przed niechybną śmiercią z polecenia matki ratuje sługa (Opiekun Orestesa). Od tej chwili Elektra żyje wyłącznie myślą o zemście i oczekiwaniem na powrót brata. Tymczasem Klitemnestrą, która wraz z Egistosem przejęła rządy nad Mykenami, zaczynają targać wyrzuty sumienia. Zwraca się ona do Elektry z pytaniem, jak przebłagać bogów, na co córka odpowiada, że jedynie ofiara złożona przez Orestesa z krwi Klitemnestry jest w stanie cofnąć klątwę nad rodem Atrydów. Jednak Powiernica przynosi wiadomość o śmierci syna tyranki.
Wobec tej niespodziewanej wieści Elektra najpierw namawia siostrę do morderstwa, potem sama postanawia dopełnić zemsty. Jednak, gdy wykopuje z ziemi ukryty przez siebie topór, którym zabito Agamemnona, pojawia się Orestes. Okazuje się, że on sam rozpuścił plotki o swojej śmierci, aby bezpiecznie dostać się w pobliże zamku. Wkrótce zemsta zostaje dopełniona, jednak nie daje to ukojenia Elektrze, która umiera w ekstazie.
Charakterystyka
Opera rozwija pomysły
Richarda Wagnera
w zakresie obsady (ogromny zespół orkiestrowy, w obrębie którego wyróżniono m.in. trzy zespoły smyczkowe oraz sekcja dęta składająca się z 40 muzyków), motywów przewodnich (motyw śmierci, zabitego Agamemnona, zemsty, wizji itd.).
Dzieło cechuje również szereg elementów charakterystycznych dla kierunku ekspresjonistycznego w muzyce:
- Ujawnianie wybujałych przeżyć wewnętrznych
- Zainteresowanie przeżyciami patologicznymi
- Pesymistyczny wydźwięk
- Stopniowy zanik centrum tonalnego - odważne wykraczanie w dziele poza ramy systemu dur-moll
- Nieustanne napięcie dramatyczne oraz harmoniczne
- Fragmenty deklamacyjne