Toruń |
|
|
Dewiza
: Durabo (Przetrwam) |
Województwo
|
kujawsko-pomorskie
|
Powiat
|
miasto na prawach powiatu
|
Gmina
• rodzaj | Toruń miejska |
Założono |
X w.
[1] |
Prawa miejskie
|
28 grudnia
1233
|
Prezydent miasta
|
Michał Zaleski
|
Powierzchnia
| 115,72
km²
|
Wysokość | 36-90 m
n.p.m.
|
Ludność (2009) •
liczba
•
gęstość
•
aglomeracja
| 205 718[2] 1779 os./km² 300 229[3] |
Strefa numeracyjna
| +48 56 |
Kod pocztowy
| 87-100 do 87-120 |
Tablice rejestracyjne
| CT |
Położenie na mapie Polski
|
53°02'N 18°37'E / 53.033, 18.617
|
TERC
(
TERYT
) | 0463011 |
SIMC
| 0982724 |
Miasta partnerskie
|
Czadca
,
Filadelfia
,
Getynga
,
Guilin
,
Hämeenlinna
,
Kaliningrad
,
Lejda
,
Novo Mesto
,
Swindon
,
Łuck
,
Pampeluna
|
Urząd miejski Wały Gen. Sikorskiego 8 87-100 Toruń |
|
|
|
Strona internetowa miasta
|
Toruń (
niem.
Thorn,
łac.
Thorunia, Torunium) –
miasto
na prawach powiatu
w
województwie kujawsko-pomorskim
. Prawobrzeżna część miasta leży na
Pomorzu
, lewobrzeżna część położona jest na
Kujawach
. Miasto leży nad
Wisłą
i
Drwęcą
. Duży ośrodek
gospodarczy
,
kulturalny
i
naukowy
.
Od 1999 siedziba marszałka województwa kujawsko-pomorskiego[4], siedziba organów
samorządu województwa
czyli
Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego
,
Kujawsko-Pomorskiego Sejmiku Wojewódzkiego
i
Kujawsko-Pomorskiego Urządu Marszałkowskiego
oraz jednostek im podporządkowanych. Siedziba starosty
powiatu toruńskiego
, a także
powiat grodzki
. W latach
1920
-
1939
stolica
województwa pomorskiego
, w latach
1945
-
1975
w województwie bydgoskim (w latach 1945-1950 nosiło ono nazwę woj. pomorskie), w latach
1975
-
1998
stolica
województwa toruńskiego
.
Jest jednym z najstarszych miast polskich. Od
1992
Toruń jest stolicą
diecezji toruńskiej
. W
1997
toruński zespół staromiejski został wpisany na
Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego
UNESCO
, a od
2004
jest ogólnopolską siedzibą
Ligi Polskich Miast UNESCO
. W
2007
toruńska starówka została wpisana na listę 7 Cudów Polski dziennika "
Rzeczpospolita
".
Toruński Rynek
i
Ratusz Staromiejski
zajęły 3. miejsce w plebiscycie
National Geographic Polska
na 30 najpiękniejszych miejsc na świecie[5].
Środowisko naturalne
Ukształtowanie powierzchni
Toruń położony jest w zalesionej
Kotlinie Toruńskiej
, po obu stronach rzeki
Wisły
, otoczony prawie ze wszystkich stron lasami. Tereny w Toruniu i okolicy, w bezpośrednim sąsiedztwie
Wisły
są obniżone (najczęściej do poziomu 33-36 m
n.p.m.
) i stanowią wąski, długi pas terenu równinnego, położony na linii wschód-zachód, o szerokości ok. 100-500 metrów po obu stronach Wisły i o wysokiej jakości gleby (organiczna, II, III klasa)[]. Dalej od niecki rzeki teren wznosi się (50-60 m
n.p.m.
), często stromo (np. osiedle
Na Skarpie
), staje się pagórkowaty, tworząc malownicze tarasy, o ziemi piaszczystej (V, VI klasa)[6]. Teren wokół Torunia określany jest, jako pagórkowaty[7].
Klimat
Średnia temperatura i opady dla Torunia |
---|
Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
---|
Średnie najwyższe temperatury [°C] | 1 | 1 | 6 | 12 | 18 | 21 | 22 | 22 | 18 | 12 | 6 | 2 | 12 |
---|
Średnie najniższe temperatury [°C] | -4 | -4 | -1 | 3 | 8 | 11 | 13 | 12 | 9 | 5 | 1 | -2 | 4 |
---|
Opady
[mm] | 27.9 | 25.4 | 22.9 | 30.5 | 48.3 | 68.6 | 81.3 | 58.4 | 40.6 | 27.9 | 35.6 | 35.6 | 513,1 |
---|
Źródło: Weatherbase[8] 17.12.2008 |
Wody
Kaplica Św. Barbary na toruńskiej
Barbarce
Najważniejszą rzeką Torunia jest dzieląca miasto na dwie części
Wisła
, dzięki niej
Starówka
zyskuje malownicze położenie. Drugą co do wielkości jest
Drwęca
, a trzecią
Struga Toruńska
, dopływająca do
Starówki
, gdzie jej fragmenty są wyeksponowane w budynkach i chodnikach.
Największym jeziorem w Toruniu jest staw
Nagus
na
Rudaku
, później
Kaszownik
obok
Starówki
i kilka mniejszych. Największymi kąpieliskami w okolicy Torunia są[]:
Osiek
, jezioro
Kamionkowskie
,
Okonin
,
Górsk
i
Jezioro Chełmżyńskie
.
W okresie powojennym największy stan Wisły w Toruniu wynosił 867 cm w czerwcu
1962
roku[9].
Przyroda
Bezpośrednio wokół Torunia, prawie ze wszystkich stron, otaczają go znaczne obszary leśne, stanowiące tereny rekreacyjne –
Barbarka
, Las Bielawski, Bielański, Łysomicki, Papowski, Lasy Ciechocińskie,
Puszcza Bydgoska
, oraz trzy rezerwaty.
W Toruniu znajdują się trzy rezerwaty: najstarszy, z
1924
rezerwat leśny
Las Piwnicki
; najdłuższy rezerwat ichtiologiczny w Polsce -
Rezerwat na rzece Drwęcy
z
1961
(z ginącym
minogiem rzecznym
) oraz unikalnie położony w centrum miasta
rezerwat leśny Kępa Bazarowa
z
1987
, na wiślanej wyspie, naprzeciwko toruńskiej
Starówki
.
Zieleń miejska
W Toruniu znajduje się duża ilość terenów zielonych, a miasto zalicza się do jednego z najbardziej zielonych w Polsce (około 30% powierzchni). Łączna powierzchnia lasów to 2755 ha. Główne parki skupione są w centrum na tzw. Plantach wokół
Starówki
, gdzie po likwidacji
średniowiecznych
umocnień
w
XIX wieku
wygospodarowano strefę zieleni wokół Starego Miasta, znacznie poszerzoną po rozebraniu nowożytnych i XIX-wiecznych fortyfikacji bastionowych w latach 20. XX w.
Poza tym w Toruniu znajduje się
kilkanaście parków
. Największymi terenami rekreacyjnym są
Barbarka
, ze szkołą leśną, urządzeniami rekreacyjnymi, placami zabaw; niedawno zagospodarowane Błonia
Wisły
oraz trzy rezerwaty. Najstarszymi terenami zielonymi są Park Miejski na Bydgoskim Przedmieściu, Park na Bielawach założony w
XVIII
wieku oraz najstarszy w Polsce
Ogród Zoobotaniczny
z
1797
.
Demografia

Struktura demograficzna mieszkańców miasta Toruń wg danych z 31 grudnia 2007[10]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 206619 | 100 | 110915 | 53,68 | 95704 | 46,32 |
wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) | 35531 | 17,2 | 17377 | 8,41 | 18154 | 8,79 |
wiek produkcyjny (18–65 lat) | 139306 | 67,42 | 71432 | 34,57 | 67874 | 32,85 |
wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) | 31782 | 15,38 | 22106 | 10,7 | 9676 | 4,68 |
Historia
Moneta kolekcjonerska przedstawiająca średniowieczne miasto Toruń
Obszar dzisiejszego miasta w epokach
prehistorycznych
znajdował się na styku trzech
krain geograficznych
, miał dostęp do rzeki oraz dogodną przeprawę (
bród
) przez
Wisłę
, co sprawiło iż osadnictwo na obszarze dzisiejszego miasta i w jego okolicy rozwijało się od
paleolitu
, ok. 9 tys. lat p.n.e. Przez Toruń prowadził także
bursztynowy szlak
.
Początek miastu dali
Krzyżacy
w
1230
, dla których był on punktem wyjścia do podboju
plemion pruskich
i tworzenie
państwa krzyżackiego
. Pierwszą wzmiankę historyczną o Toruniu zawiera dokument lokacyjny z
28 grudnia
1233
roku wystawiony przez
Hermana von Salza
,
mistrza
krzyżackiego
. Z powodu częstych powodzi nawiedzających te nisko położone tereny w roku
1236
przeniesiono miasto w górę rzeki w miejsce jego obecnego położenia. Nowe terytorium miasta określa odnowiony
przywilej chełmiński
z
1251
roku, który został wystawiony w miejsce starego, zniszczonego w pożarze.
13 sierpnia
1264
nadano prawa miejskie drugiej osadzie –
Nowemu Miastu
, od wschodu stykającemu się ze Starym Miastem. W 1454 r. oba miasta połączono, zachowując jednak dzielące je mury obronne.
W
1280
r. Toruń stał się członkiem
Hanzy
.
XIV
-
XV wiek
to pierwszy okres szybkiego rozwoju miasta. Toruń stał się ważnym miastem w Prusach i dużym ośrodkiem handlowym, liczącym aż 20 000 mieszkańców.
1 lutego
1411
w Toruniu zawarto
I pokój toruński
. W
1454
wybuchło powstanie antykrzyżackie, zburzono zamek krzyżacki. Był to początek polsko-krzyżackiej
wojny trzynastoletniej
. Dla wzmocnienia poparcia szlachty król polski w
1454
nadał słynne
przywileje szlacheckie
. Stało się to na
Zamku Dybowskim
, podmiejskiej osadzie
Nieszawa
(obecnie dzielnica Torunia).
19 października
1466
II pokój Toruński
zakończył wojnę trzynastoletnią. W wyniku jego postanowień Toruń wraz z
Prusami Królewskimi
wszedł w skład państwa Polskiego.
Okres XVI i 1. poł. XVII w. to czas szybkiego rozwoju Torunia. Miasto bogaciło się na handlu wiślanym, składzie soli i towarów solonych, wielkich dorocznych jarmarkach międzynarodowych.
15 czerwca
1528
została otwarta w mieście mennica królewska, przy
ulicy Mostowej
, zastępując dotychczasowe mennice: krzyżacką i miejską. W pierwszej połowie XVI w. rozpowszechniła się w Toruniu
reformacja
, do której przystąpiła znaczna część mieszczan. W
1557
r. Toruń stał się oficjalnie miastem
luterańskim
. W
1568
nastąpiło otwarcie
Gimnazjum Akademickiego
, a w
1594
uroczyste podniesienie go do rangi uczelni półwyższej (jednej z pierwszych w kraju).
W pierwszej połowie XVII w. Toruń, jako jedno z kilku największych miast Rzeczypospolitej Obojga Narodów zamieszkiwało ok. 18 000 mieszkańców. Dzięki przywilejom i pozycji gospodarczej, Toruń wraz ze swoim
patrymonium
- pomimo, że leżał na obszarze
województwa chełmińskiego
i był jego największym miastem - wyłączony był z administracji województwa, stanowiąc jednostkę autonomiczną, samorządną. Druga połowa
XVII wieku
to czas osłabienia miasta ze względu na toczące się w jego rejonie wojny. W
1629
miasto odparło pierwsze oblężenia Szwedów. Rozpoczęto budowę fortyfikacji bastionowych, dzięki czemu Toruń stał się jedną z najpotężniejszych twierdz w Rzeczypospolitej. W
1645
w mieście odbyło się
Colloquium charitativum
, jedyne na świecie spotkanie ekumeniczne w celu pogodzenia
katolików
i
protestantów
. W
1658
wojska króla
Jana Kazimierza
po
szwedzkim oblężeniu odzyskały Toruń
.
24 września
–
9 października
1703
miało miejsce katastrofalne, najdotkliwsze w całej historii bombardowanie miasta przez wojska szwedzkie, dowodzone przez
Karola XII
. Spłonęła znaczna część Rynku, ratusz i kościoły. W
1708
r. ludność miasta została zdziesiątkowana przez wielką epidemię
dżumy
.
Na tle zaostrzających się konfliktów religijnych
16 lipca
1724
doszło do tzw. "
Tumultu Toruńskiego
", zakończonego surowym wyrokiem sądu królewskiego i ścięciem protestanckiego burmistrza miasta,
Jana Godfryda Roesnera
, co odbiło się głośnym echem poza granicami kraju, jako tzw. Toruński krwawy sąd. W
1767
r. została w Toruniu przez
ewangelicką
szlachtę zawiązana
konfederacja toruńska
.
Pierwszy rozbiór Polski
pozostawił Toruń przy Polsce, jednak
drugi rozbiór
włączył Toruń w skład
Królestwa Prus
.
24 stycznia
1793
wojska pruskie wkroczyły do miasta. Ludność zmniejszyła się do 6 000 mieszkańców.
Czasy napoleońskie dla Torunia oznaczały ogromne osłabienie gospodarcze, kontrybucje i zniszczenia. Na mocy traktatu w
Tylży
7 lipca
1807
Toruń znalazł się w
Księstwie Warszawskim
.
21 kwietnia
1809
na trzy tygodnie Toruń stał się stolicą
Księstwa Warszawskiego
, będąc miejscem rezydowania ewakuowanego z Warszawy rządu. Po przegranej Napoleona
22 września
1815
na mocy postanowień
kongresu wiedeńskiego
Toruń wrócił do Prus.
Okres pruski w
XIX wieku
to powolny rozkwit gospodarczy i nowe inwestycje, ograniczone jednak przez uczynienie z
miasta twierdzy
. Linie kolejowe połączyły Toruń z Warszawą, Bydgoszczą, Poznaniem, Olsztynem, Chełmżą i Grudziądzem. Okres pruski to także coraz silniejsze zmagania o polskość miasta, które w drugiej połowie XIX w. stało się największym ośrodkiem polskości na Pomorzu.
Po
I wojnie światowej
w wyniku postanowień
traktatu wersalskiego
Toruń został przyznany
odrodzonej Polsce
.
18 stycznia
1920
wojska niemieckie opuściły Toruń. Miasto, będące największą ostoją polskości na Pomorzu i oddziałującym na całe Pomorze i Warmię skupiskiem licznych polskich organizacji społecznych i naukowych, liczące w 1921 r. 37 356 mieszkańców, zostało stolicą
województwa pomorskiego
i zaczęło odzyskiwać dawną, przedrozbiorową pozycję. W
1933
nastąpiło otwarcie
drugiego mostu
przez Wisłę. W
1939
populacja Torunia wynosiła około 80 000 mieszkańców. W latach 30. Toruń charakteryzował się największym po
Gdyni
wskaźnikiem przyrostu naturalnego w skali kraju. W
1938
zapadła decyzja o utworzeniu w
1940
uniwersytetu w Toruniu, jako filii
Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
.
7 września
1939
do miasta wkroczył
Wehrmacht
, a Toruń znalazł się w prowincji Gdańsk-Prusy Zachodnie.
1 lutego
1945
bez większych zniszczeń
Armii Czerwona
zajęła Toruń.
W okresie PRL miasto straciło na znaczeniu. Wprawdzie powołano w
1945
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
, jednak tuż po wojnie przeniesiono władze wojewódzkie do Bydgoszczy. Przez pierwsze powojenne dziesięciolecia miasto pozbawione centralnie przyznawanych środków na inwestycje zastygło w rozwoju. Nowe inwestycje przemysłowe powstawać zaczęły głównie w latach 60. i 70. XX w., zwłaszcza pod naciskiem miejskich władz wobec wojewódzkich urzędów planowania i zagospodarowania przestrzennego.
1 czerwca
1975
Toruń stał się stolicą
województwa toruńskiego
, a od
1 stycznia
1999
, po reformie administracyjnej współstolicą
kujawsko-pomorskiego
(z siedzibą m.in. Sejmiku i Urzędu Marszałkowskiego).
Po
1989
miasto stało się centrum inwestycyjnym, naukowym i turystycznym regionu. Rozbudował się
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
. Powstały nowe uczelnie, hotele, muzea. Pojawili się prywatni inwestorzy. W
1997
wpisano zespół
Starego i Nowego Miasta
oraz ruiny zamku krzyżackiego na
Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego
UNESCO
, a w
2004
wybrano Toruń na ogólnopolską siedzibę
Ligi Polskich Miast i Miejsc UNESCO
.
W
2007
rozpoczęły się starania Torunia o uzyskanie tytułu
Europejskiej Stolicy Kultury 2016
.
Osiedla
Kamienica na skrzyżowaniu ulic Łaziennej i Szerokiej
Kruchta i wieża kościoła św. Jakuba
Dawny ratusz Podgórza z 1907 r
Miasto jest podzielone na
osiedla
, w których mieszkańcy wybierają swoją radę osiedla. Obecnie osiedli jest 14[11]:
-
Podgórz
,
- Stawki,
-
Rudak
,
-
Czerniewice
,
-
Kaszczorek
,
-
Bielawy
-
Grębocin
,
-
Na Skarpie
,
-
Rubinkowo
,
-
Jakubskie
-
Mokre
,
-
Wrzosy
,
-
Chełmińskie
,
- Staromiejskie,
-
Bydgoskie I
- Bydgoskie II.
Przedmieścia Torunia
Osiedla zwarte na terenie przyległych gmin związane bezpośrednio z miastem:
- Prawobrzeżna część Wisły:
-
Przysiek
,
Rozgarty
-
Górsk
,
Stary Toruń
,
Czarne Błoto
-
Łysomice
,
Papowo Toruńskie
,
Lulkowo
,
Różankowo
-
Grębocin
-
Lubicz
,
Krobia
-
Brzozówka
,
Głogowo
,
Obrowo
-
Złotoria
,
Grabowiec
,
Kopanino
- Lewobrzeżna część Wisły:
Gminy podmiejskie
Od początku
lat 90. XX wieku
znacząco rośnie liczba mieszkańców zurbanizowanych osiedli podmiejskich wokół Torunia: Przysiek-Rozgarty, Złotoria, Lubicz, Grębocin, Mała i Wielka Nieszawka, Łysomice. Do najważniejszych gmin podmiejskich, bezpośrednio związanych z Toruniem należą
Gmina Lubicz
,
Gmina Zławieś Wielka
,
Gmina Łysomice
,
Gmina Wielka Nieszawka
.
Panorama Torunia, widziana z lewego brzegu Wisły, jest jednym z Siedmiu cudów Polski. Kliknięcie w wyróżnionym obszarze przekieruje do hasła związanego z danym obiektem.
Architektura
Stare Miasto w Toruniu widziane z wieży
ratusza
Reprezentacyjny deptak Torunia – ul. Królowej Jadwigi
Układ urbanistyczny
(do opracowania)
Zabytki
Zespół staromiejski
Zespół staromiejski Torunia jest jednym z najcenniejszych zespołów zabytkowych w Polsce. W 1997 został on wpisany na
Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO
. Obejmuje
Stare
i
Nowe Miasto
, z zachowanym prawie bez zmian XIII-wiecznym układem urbanistycznym. Zabytki Torunia znajdują się na
Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego
.
Główne zabytki:
- kościoły gotyckie:
-
Rynek Staromiejski w Toruniu
i
Ratusz Staromiejski w Toruniu
-
Rynek Nowomiejski w Toruniu
- pozostałości średniowiecznych
obwarowań miejskich
: fragmenty murów, budowanych od połowy XIII, rozbudowywanych i modernizowanych do
XV
w., zachowały się m.in. odcinki wzdłuż Wisły i ulicy Podmurnej oraz bramy
Mostowa
,
Klasztorna
i
Żeglarska
, kilka
baszt
(wśród nich m.in.
Krzywa Wieża
,
Monstrancja
,
Gołębnik
, Żuraw,
Koci Łeb
)
- ruiny
zamku krzyżackiego
- gotycki most, jeden z nielicznych w Polsce, pod
ulicą Most Pauliński
- zespół gotyckich kamienic mieszczańskich z
XIV
-
XVI
w., w tym m.in.
Dom Kopernika
(XV w.),
Dom Eskenów
(XIV w., przebudowany w XVI i XIX w.) oraz kamienice przy ul. Łaziennej, Małe Garbary, Mostowej, Szczytnej, Szerokiej, Szewskiej, Wielkie Garbary, Żeglarskiej.
- barokowe pałace miejskie:
pałac Dąmbskich
, o bogato zdobionej fasadzie z roku
1693
, Fengera (
1742
, przebudowany w XIX w.), Meissnera (
1739
, przebudowany ok.
1800
)
-
Kamienica Pod Gwiazdą
, dom z
XV
w. przez krótki czas będący własnością znanego humanisty
Filipa Kallimacha
, przebudowywany w
XVII
w.,
fasada
o dekoracji stiukowej z
1697
r.
-
kościół poewangelicki św. Ducha
-
kościół poewangelicki Trójcy św.
- spichrze z
XIV
-
XVIII
w. (w tym najlepiej zachowany w Polsce spichrz gotycki)
-
Pomnik Mikołaja Kopernika
-
Dwór Artusa w Toruniu
, monumentalny neorenesansowy gmach (
1889
-
1891
, R. Schmidt) położony w południowej części Rynku Staromiejskiego – obecnie Centrum Kultury
-
Teatr im. W. Horzycy
– powstały w
1904
, neobarokowo-secesyjny, dzieło wiedeńskich architektów specjalizujących się w projektowaniu budynków teatralnych,
F. Fellnera
i
H. Helmera
- siedziba
Towarzystwa Naukowego w Toruniu
z
1881
.
- neogotyckie kościoły:
garnizonowy św. Katarzyny
z
1897
, ewangelicko-augsburski
św. Szczepana
z
1903
.
Inne dzielnice, okolice Torunia
Poza zespołem Starego Miasta znajdują się również liczne zabytki:
- Zobacz też:
Piernikowa Aleja Gwiazd
na
Rynku Staromiejskim
Kultura i sztuka
Kultura i sztuka to charakterystyczne cechy Torunia, główne przyczyny czyniące Toruń miastem znanym w
Polsce
i w
Europie
. Kilkanaście kin i teatrów (w Toruniu działa 7 kin, w tym jeden
multipleks
, kilkadziesiąt różnorodnych festiwali, kilkanaście muzeów, kilkadziesiąt galerii,
Planetarium
,
Orbitarium
.
Zabiegi o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016
Decyzją Rady Miasta w lipcu 2006 roku Toruń zgłosił chęć przystąpienia do konkursu o tytuł
Europejskiej Stolicy Kultury
w 2016 roku[12], organizowanego przez
Unię Europejską
[13] i koordynowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego[14]. 13 września 2007 roku Rada Miasta podjęła decyzję o współpracy z hiszpańską
Pampeluną
w zakresie wspólnych starań o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. Stosowne porozumienie w tej sprawie 18 czerwca 2008 roku podpisali w
Brukseli
, w siedzibie
Komitetu Regionów
przedstawiciele obu miast – Yolanda Barcina i
Michał Zaleski
[15]. Od 15 maja 2008 roku związane z konkursem starania Torunia kreuje, koordynuje i monitoruje miejska instytucja kultury TORUŃ 2016[16]
Muszla koncertowa Teatru Wiktoria w Toruniu w
1903
Teatry i kina
Teatry
Toruń posiada teatr dramatyczny –
Teatr im. Wilama Horzycy
, który jest jedną z najstarszych i najbardziej znanych i utytułowanych placówek w
Polsce
, goszczącą kilka dużych przedsięwzięć teatralnych (
Festiwal Kontakt
czy
Festiwal Pobocza Teatru
).
Toruń posiada również trzy sceny dziecięce –
Teatr Baj Pomorski
, objazdowy Teatr Vaśka i Teatr Lalek Zaczarowany Świat. Najsłynniejszy z nich,
Baj Pomorski
, poza dziesiątkami przedstawień dla dzieci i organizacją
Międzynarodowych Toruńskich Spotkań Teatrów Lalek
, jest także kolejną toruńską sceną dla dorosłych.
Teatry alternatywne
Teatr Muzyczny Mała Rewia, Scena Młodych Studio P, Teatr Magma, Teatr Wróbli, Akademia Teatru Młodego Widza,
Perpetuum Mobile
-alternatywny teatr studencki , Teatr Tempestas,
Teatr Wiczy
,
Plastyczny Teatr Symbolu
.
Kina
Imprezy i festiwale
Pośród festiwali teatralnych najbardziej znany w kraju jest
Międzynarodowy Festiwal Teatralny "Kontakt"
, odbywający się od 1991. Teatr studencki reprezentują
Akademickie Spotkania Teatralne Klamra
, alternatywny –
Ogólnopolski Festiwal Teatralny Pobocza Teatru
, uliczny –
Letnie Spotkania Teatrów Ulicznych
,
Międzynarodowe Spotkania Kapel Ludowych
i
Festiwal Folkloru Miejskiego
. Teatr dziecięcy to
Międzynarodowe Toruńskie Spotkania Teatrów Lalek
.
Kino
i
film
reprezentują
Międzynarodowy Festiwal Lato Filmów (2006 r.i 2007 r.
i
Tofifest
.
Z imprez i festiwali muzyki klasycznej działa
Festiwal Muzyczny Toruń-Muzyka i Architektura
i
Międzynarodowy Festiwal Haendlowski
.
Festiwal Muzyki i Sztuki Krajów Bałtyckich Probaltica
odbywa się poza Toruniem, także w
Warszawie
i
Grudziądzu
, podobnie
Europejskie Spotkania Artystyczne
– oprócz Torunia w
Przysieku
i
Zamku Bierzgłowskim
.
Świętojański Festiwal Muzyki Organowej
trwa przez cał dwa letnie miesiące. Z festiwali muzyki współczesnej w Toruniu zorganizowano
Jazz Od Nowa Festival
,
Toruń Blues Meeting
,
CoCArt Music Festival
- organizowany przez
Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu
,
Afryka Reggae Festival
i
Toruń-Bydgoszcz Harmonica Bridge
. Największy rozgłos posiada
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chrześcijańskiej Song Of Songs
.
Z imprez naukowych jest tu najstarszy w regionie
Toruński Festiwal Nauki i Sztuki
oraz impreza uniwersytecka
Promocja Edukacyjna
, ukazująca ofertę szkół wyższych z całej Polski, a w listopadzie –
Toruński Festiwal Książki
. Sztuki plastyczne to jedna z największych światowych imprez graficznych, odbywająca się w kilku miastach –
Międzynarodowe Triennale Grafiki Kolor w grafice
,
Ogólnopolski Konkurs Wydawnictw Reklamowych IDEA
, najstarszy regionalny
Konkurs ZPAP Dzieło Roku
, a także unikalny w skali europejskiej
Międzynarodowy Konkurs Twórczości Plastycznej Dzieci i Młodzieży
.
Imprezy masowe i popularne to Otwarte Mikrolotowe Mistrzostwa Polski –
Festiwal Wiatru
, coroczna odsłona
Piernikowej Alei Gwiazd
,
Święto Muzyki
,
Dni Torunia
i
Święto Piernika
. Od dwóch lat odbywa się także
Festiwal Anielskie Spotkania
, festiwal wolontariuszy pod hasłem "Toruń miastem aniołów".
Muzea
Pierwsze muzeum ("musaeum") istnieje w Toruniu już od 1594[], a spadkobiercą jego historii jest Muzeum Okręgowe.
Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne
Muzyka
Kościoły i związki wyznaniowe
Od połowy XVI w. Toruń był miastem
protestanckim
, dziś kontynuatorką tej tradycji jest niewielka
parafia ewangelicko-augsburska
. Obecnie większość toruńskich świątyń należy do
Kościoła Rzymskokatolickiego
. Na terenie Torunia znajdują się 24 kościoły rzymskokatolickie oraz ponad 10 parafii i zborów innych wyznań, w tym 7 -
protestanckich
i ok. 20 -
Świadków Jehowy
. Większość toruńskich kościołów protestanckich reprezentuje nurt
chrześcijaństwa ewangelicznego
i należy do
Toruńskiego Przymierza Protestanckiego
oraz
Aliansu Ewangelicznego w RP
.
Buddyzm
Edukacja i nauka
Pierwsza uczelnia w Toruniu -
protestanckie
Gimnazjum Akademickie
- powstała już w 1568 i była jedną z najstarszych uczelni w kraju. Od 1594 jako szkoła wyższa, przekształcona dzięki zabiegom toruńskiego burmistrza i humanistę
Henryka Strobanda
do rangi akademickiej. Była to jedna z pierwszych uczelni wyższych w Polsce. Drugą w regionie szkołą wyższą było
Konserwatorium Muzyczne
przy Pomorskim Towarzystwie Muzycznym, które status ten uzyskało w roku
1925
. W roku
1939
wraz z wybuchem
wojny
Konserwatorium zostało zamknięte i już nigdy nie wznowiło działalności, po wojnie szkoły te zostały likwidowane, a w ich miejsce powoływano
Akademie Muzyczne
, w Toruniu jednak jej nie powołano.
Studia wyższe
Lista uczelni w Toruniu:
-
Wyższa Szkoła Bankowa
(założona w
1998
). Najlepsza niebiznesowa uczelnia prywatna w województwie
kujawsko-pomorskim
wg rankingów (
Rzeczpospolita
i
Perspektywy
,
Polityka
, Home&Market, Medal Europejski
Business Centre Club
).
-
Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu
(założona w
2001
). Prowadzi studia
dziennikarstwa
, komunikacji społecznej,
politologii
,
informatyki
oraz podyplomowe w zakresie, relacji międzynarodowych,
dyplomacji
, funduszy unijnych,
grafiki komputerowej
i technik multimedialnych.
-
Toruńska Szkoła Wyższa
-
Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy
- Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny (obecnie tylko
studia podyplomowe
, trwają prace nad uruchomieniem na bazie Centrum Edukacji Dorosłych studiów wyższych z zakresu informatyki)
-
Toruńska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości
-
Wyższa Szkoła Filologii Hebrajskiej
Gimnazja i inne szkoły średnie
W mieście funkcjonują 34 gimnazja, w tym 3 z oddziałami integracyjnymi[].
- Licea ogólnokształcące – 36 wraz z liceami dla dorosłych
- Technika – 31
- Zasadnicze szkoły zawodowe – 13
- Szkoły specjalne – 3 przysposabiające do pracy i do zawodu
- Licea profilowane – 8
- Szkoły artystyczne – 6
Szkoły podstawowe
- 38 szkoły podstawowe (SP nr 10, SP nr 18 i SP nr 16 z oddziałami integracyjnymi)[17].
Przedszkola
W mieście jest około 45 placówek zapewniających edukację na poziomie przedszkolnym, niektóre z placówek posiadają także grupy żłobkowe dla najmłodszych.
Jednostki naukowo-badawcze
Ulica Szeroka – obecnie
deptak
Media
Opieka zdrowotna
W Toruniu znajduje się kilkadziesiąt placówek ochrony zdrowia w tym 6
szpitali
, ponadto miasto jest siedzibą kujawsko-pomorskiego wojewódzkiego oddziału
PFRON
, znajduje się tu delegatura
NFZ
dla byłego
województwa toruńskiego
oraz Departament Zdrowia i Nadzoru Właścicielskiego Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Marszałkowskiego, który sprawuje nadzór i kontrolę nad samodzielnymi zakładami opieki zdrowotnej dla których Samorząd Województwa jest organem założycielskim.
Lista szpitali:
- Wojewódzki Szpital Zespolony, w skład szpitala wchodzą 3 zespoły poradni oraz 4 wojewódzkie
przychodnie
- Wojewódzka Przychodnia Kardiologiczna
- Wojewódzka Przychodnia Laryngologiczna
- Wojewódzka Przychodnia Onkologiczna
- Wojewódzka Przychodnia Rehabilitacyjna
- Zespół Poradni Chirurgicznych
- Zespół Poradni Położniczo-Ginekologicznych
- Zespół Poradni Specjalistycznych
-
Specjalistyczny Szpital Miejski im. Mikołaja Kopernika
wraz z Zespołem Poradni Przyszpitalnych
-
Wojewódzki Szpital Dziecięcy
z Zespołem Poradni Specjalistycznych
-
Wojewódzki Szpital Obserwacyjno-Zakaźny
- Wojewódzka Przychodnia Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych
- Wojewódzki Ośrodek Lecznictwa Psychiatrycznego
- Wojewódzka Przychodnia Zdrowia Psychicznego
- Szpital Specjalistyczny MATOPAT - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej
Oprócz szpitali miasto ma dobrze rozwiniętą sieć innych placówek służby zdrowia m.in.:
- Samodzielne Wojewódzkie Centrum Stomatologii
- Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego
- Wojskowa Specjalistyczna Przychodnia Lekarska Samodzielny Publiczny ZOZ
- Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy
- Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnień i Współuzależnienia
- Przychodnia Specjalistyczna "OLK-MED" (dawny Obwód Lecznictwa Kolejowego)
- Miejska Przychodnia Specjalistyczna
- Akademicka Przychodnia Lekarska
- Miejski Ośrodek Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży
- Lecznice Citomed (największy Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w regionie) i inne
Gospodarka i infrastruktura
Instytucje biznesu w Toruniu:
Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna
Na północ od Torunia (ok. 2 km od granicy) znajduje się jeden z terenów
Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej
. Tak zwany "Crystal Park" powstał w 2006 roku i obejmuje 177,61 ha[18]. Jest on położony przy
drodze krajowej nr 1
i budowanej autostradzie A1.
- Początek: 12 kwietnia 2006 szef
Sharp Corporation
Katsuhiko Machida, premier Polski
Kazimierz Marcinkiewicz
oraz podsekretarz stanu w
Ministerstwie Gospodarki
Andrzej Kaczmarek
spotkali się w Kancelarii Premiera, by podpisać umowę na budowę fabryki modułów do monitorów ciekłokrystalicznych w podtoruńskim
Ostaszewie
(
gmina Łysomice
).
- stan obecny (listopad 2009): czynne firmy: Sharp, Orion, Matsushita Chemicals, Sumika Electronic Materials Poland, Poland Tokai Okaya Manufacturing, NYK Logistics, SOHBI CRAFT Poland, KIMOTO Poland, TENSHO Poland, U-TEC Poland, Nissin Logistics Poland[19]
Kolejne firmy w budowie (PKP Cargo - Terminal Cargo). Główne firmy Sharp i Orion posiada linie do produkcji telewizorów ciekłokrystalicznych oraz plazmowych.
Targi Toruńskie
Tablica przy centrum targowym Park
Od 2005 firma
Targi Toruńskie
Sp. z o.o. przystąpiła do organizowania imprez targowych. Do cyklu imprez targowych weszły między innymi: Targi Konserwatorskie, Kujawsko-Pomorskie Targi Inwestycyjne "INWEST-TOR", Targi Budownictwa i Targi Mieszkaniowe "Od działki po dom", Targi Metal Tools, oraz jarmarki na toruńskiej starówce. W
2006
do użytku po generalnym remoncie została oddana
hala targowa
Centrum Targowe PARK. Zbudowana w
1928
jako najnowocześniejsza w Polsce hala wystawowa wg projektu
K. Ulatowskiego
, która od
1958
służyła celom przemysłowym.
Lista targów cyklicznych odbywających się w Toruniu:
- Targi Budownictwa i Targi Mieszkaniowe "Od działki po dom" (marzec)
- Kujawsko Pomorskie Targi Inwestycyjne "INWEST-TOR" (marzec)
- Targi Metal Tools (kwiecień)
- Jarmark Wielkanocny (wiosną tydzień przed świętami)
- Jarmark Katarzyński (czerwiec)
- Targi Konserwatorskie (październik)
- Jarmark Bożonarodzeniowy (trwa ok. dwa tygodnie przed świętami)
Transport
Transport drogowy
Toruń jest najważniejszym węzłem drogowym w województwie. Tu przecinają się najważniejsze krajowe drogi oraz jedyna w regionie autostrada
A1
i droga szybkiego ruchu
S10
.
Stan obecny
-
A1
S10
autostrada A1 – obecnie istniejący
jednojezdniowy
fragment służy jako wschodnia
obwodnica
i ma tymczasowy status drogi szybkiego ruchu S10 (do przemianowania na autostradę A1 po jej wybudowaniu).
-
południowa obwodnica Torunia
(tzw. trasa poligonowa) – fragment drogi szybkiego ruchu S10, otwarty
15 listopada
2005
jako jednojezdniowy fragment. W jego ciągu znajdują się cztery czynne węzły drogowe:
- Toruń-Nieszawka (bezkolizyjny) S10/10/15
- Toruń-Czerniewice (kolizyjny) S10/10/1
- Toruń-Złotoria (bezkolizyjny, techniczny) S10/10/654
- Toruń-Lubicz (bezkolizyjny) S10/10/80
-
1
E75
droga międzynarodowa E75
(
droga krajowa nr 1
) w kier.
Gdańska
i
Łodzi
-
10
w kierunku
Bydgoszczy
,
Szczecina
i
Warszawy
-
15
w kierunku
Inowrocławia
,
Poznania
,
Krotoszyna
,
Wrocławia
do
Olsztyna
-
80
w kierunku Bydgoszczy
-
200
(Wielka Nieszawka – Cierpice)
-
257
(Toruń Przybyszewskiego – Toruń – rzeka Wisła – Mała Nieszawka)
-
258
(Toruń – Złotoria – Silno – rzeka Wisła – Wygoda – Toruń Czerniewice)
-
273
(Mała Nieszawka – Wielka Nieszawka – Cierpice)
-
552
Różankowo – Lubicz stanowi północną obwodnicę, o znaczeniu lokalnym na odcinku
Różankowo
–
Łysomice
; od Łysomic do Lubicza jest to połączenie drogi krajowej nr 1 z drogą szybkiego ruchu S10, w przyszłości autostradą A1, która jest wschodnią obwodnicą Torunia.
-
553
w kierunku Różankowa
- 572 (Lubicz – stacja PKP)
-
585
(Podgórska – Dybowska)
-
654
(Toruń – Złotoria – Silno)
-
657
(Złotoria – Lubicz)
Inwestycje aktualne i projektowane[]:
- Autostrada A1 Gdańsk – Toruń – Łódź – Katowice (trwa budowa od strony Gdańska)
-
Trasa Wschodnia
– z mostem na rzece Wiśle (projektowana)
- Trasa Średnicowa Północna (projektowana)
- Trakt Leśny (projektowany)
- Północna obwodnica Torunia (węzeł Lubicz – Łysomice – Przysiek) (projektowana)
Inwestycje niedokończone lub zaniechane:
- Druga nitka Mostu autostradowego im. Armii Krajowej (przeprawa autostrady A1 przez Wisłę)[].
Transport kolejowy
Toruń jest ważnym
węzłem kolejowym
. Krzyżują się tutaj linie kolejowe:
- Stacje oraz przystanki kolejowe i ich lokalizacja wg osiedli i ulic:
- Stacje oraz przystanki osobowe zamknięte lub zlikwidowane:
- Stacje na przedmieściach Torunia:
-
Szybka kolej miejska
BiT-City
– proponowane szybkie kolejowe połączenie Bydgoszczy i Torunia. Według założeń ma być elementem spajającym i integrującym dwa największe miasta województwa, spowodować szybszy rozwój obu stolic regionu, przyspieszyć powstanie
aglomeracji bydgosko-toruńskiej
. Pomysłodawcą projektu jest Wydział Inwestycji Strategicznych Urzędu Miasta Torunia w
2006
, a wdrażającym projekt – Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu oraz
Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego
w Toruniu, przy współpracy z urzędami miast
Bydgoszczy
i Torunia . Obecnie trwają szczegółowe prace projektowe oraz pozyskiwanie środków unijnych dla potrzeb projektu. Wiadomo, że potrzebna jest modernizacja toru pozwalająca na rozwinięcie prędkości do 160 km/h.
Prowizorycznie, jeszcze przed modernizacją toru i nabyciem nowoczesnego taboru, połączenie Bydgoszcz Główna – Toruń Wschodni pod szyldem BiT-City ruszyło
9 grudnia
2007
. Do obsługi połączenia Zarząd Województwa wybrał przewoźnika o ówczesnej nazwie PKP
Przewozy Regionalne
sp. z o.o.
Na terenie województwa wprowadzony jest także bilet regionalny na trasie Toruń-Włocławek, działający na podobnej zasadzie jak bilet aglomeracyjny
BiT-City
(tj. możliwość korzystania z dowolnej linii komunikacji miejskiej przez godzinę od wyjścia z pociągu). Obydwa bilety (aglomeracyjny i regionalny) są wprowadzone na tej samej linii kolejowej nr 18, ale dotychczas nie stworzono biletu regionalnego na odcinku Bydgoszcz-Toruń-Włocławek. Linia Toruń-Włocławek nie została objęta projektem
BiT-City
, pomimo wyższej liczby pasażerów w 2007 r. niż w przypadku linii Bydgoszcz-Toruń. Linię Toruń-Włocławek nadal częściowo obsługują niezmodernizowane składy, a ponadto bilet regionalny nie był promowany na taką skalę jak bilet aglomeracyjny (np. reklamy na autobusach MZK Toruń), a to z kolei może wpłynąć na zmniejszenie atrakcyjności tej linii i przejęcie pasażerów przez liczne połączenia komunikacji autobusowej. Bilety regionalne można nabyć w kasach PKP. Część pociągów na trasie Toruń-Włocławek kończy swoją trasę na dworcu Toruń Wschodni, a to ma przyśpieszyć dostęp do centrum i wschodniej części miasta. W przypadku Włocławka pociągi regionalne zatrzymują się na wszystkich dworcach i stacjach pasażerskich.
Lotnisko
W samym Toruniu,
lotnisko Toruń-Bielany
(
EPTO
) jest lotniskiem Aeroklubu Pomorskiego, który istnieje od
1922
. Lotnisko zostało rozbudowane przez
Niemców
w czasie
II wojny światowej
. Posiada dwie poniemieckie betonowe
drogi startowe
:
- na kierunku 11R/29L o wymiarach 1269 x 57
metrów
,
- na kierunku 02/20 o wymiarach 1190 x 57 metrów.
EPTO także posiada dwie użytkowane trawiaste drogi startowe (oprócz ww. dwóch betonowych):
- na kierunku 11L/29R o wymiarach 1092 x 100 metrów,
- na kierunku 14/32 o wymiarach 730 x 100 metrów.
Lotnisko na Bielanach jest położone bezpośrednio przy projektowanej trasie średnicowej. Posiada hotel oraz restaurację. Obecnie w aeroklubie działają sekcje sportowe (lotnicza, szybowcowa, lotniarska i spadochroniarska). Prowadzone są także spacerowe loty turystyczne.
Najbliższym
portem lotniczym
, 45 km od centrum Torunia, jest
port lotniczy Bydgoszcz im. Ignacego Jana Paderewskiego
(
BZG
, EPBY). Miasto Toruń niedawno stało się współudziałowcem tego lotniska (0,0589%[20]). Rozważana jest budowa
szybkiej kolei miejskiej
z Torunia na lotnisko w Bydgoszczy.
Mała Wisełka na Kępie Bazarowej
Transport wodny
- Toruń od stuleci był ważnym portem rzecznym na Wiśle[]. Obecnie ta forma transportu jest mało popularna[]. Nadal jednak istnieją porty rzeczne w Toruniu.
- Port Drzewny – ul. Starotoruńska
- Port Zimowy – ul. Popiełuszki (Rybaki)
- Regionalna Dyrekcja Gospodarki Wodnej, ul. Popiełuszki
- liczne przystanie żeglarskie
- AKS
- AZS
- KS Budowlani
- Szkwał, Port Drzewny
- Towimor, Port Drzewny
- Walter, Port Drzewny
- Yacht Klub Toruń, Port Drzewny
- Liga Morska i Rzeczna, Port Drzewny
Zmodernizowany skład tramwajowy (
Konstal
805Na + 805NaD), ul. Bydgoska
Niskopodłogowy
MAN
Lion's City należący do MZK na pętli Barbarka.
Grzybek (przystanek) tramwaju w Toruniu zachowany do dziś
Komunikacja miejska
Miejski Zakład Komunikacji
Główna firmą komunikacyjną w Toruniu jest Miejski Zakład Komunikacji, istniejący od
1891
. Firma obsługuje 37 linii dziennych , 3 nocne i 1 nocna specjalna. Wśród linii dziennych dwie są liniami weekendowymi, są też dwie linie kursujące wyłącznie w dni nauki szkolnej. Łączna długość linii to 328 kilometrów. Poza tym w Toruniu kursuje 5 linii
tramwajowych
, z tego 4 dzienne i jedna nocna. Razem daje to około 41,4 kilometrów[]. Kilka lat temu kursowała także linia sezonowa, obsługiwana przez wagon historyczny (wycieczkowy).
Tabor autobusowy w kategorii wieku należy do jednych z najmłodszych w kraju, gorzej wypada tabor tramwajowy, lecz wagony są poddawane modernizacjom. Bolączką parku MZK Toruń jest mała ilość taboru przystosowanego do przewozu osób niepełnosprawnych, jednak w ostatnich latach odsetek autobusów niskopodłogowych wzrasta (w grudniu
2008
: 47 autobusów, czyli 36% taboru[]). Częstotliwość kurowania autobusów jest na niektórych liniach jest rzadka. Spora część linii dziennych kursuje z częstotliwością powyżej 30 minut w szczycie. Najczęściej kursuje linia nr 15[21].
Od 1 lutego 2009 w wyniku wygaśnięcia umowy z
gminą Lubicz
zlikwidowanych zostało pięć linii podmiejskich, a tabor dotychczas je obsługujący skierowany został na ulice miasta. Gmina Lubicz podpisała z firmą Mobilis Sp. z o.o. Oddział w Bydgoszczy umowę na obsługę 4 linii podmiejskich (do Lubicza, Złotorii, Gronowa i Kolonii Papowskiej)[22].
W
1990
roku z komunikacji miejskiej korzystało 99,5 mln osób. W
2000
liczba spadła do 76 mln, a do
2008
liczba osób wynosiła tylko 46,5 mln[23]
Po mieście kursują też inni przewoźnicy.
Transport turystyczny
W sezonie turystycznym oferowane są dodatkowo inne formy komunikacji:
Sport i rekreacja
Zawodowe kluby sportowe
Sport amatorski, rekreacja
W Toruniu znajduje się bogata baza, kilkadziesiąt obiektów służących rekreacji. Do najważniejszych należą:
- lodowiska sztuczne – 5: dwa stałe całoroczne miejskie TOR-TOR I oraz TOR-TOR II, MENTOR (niepełnowymiarowe - prywatne), a także 2 sezonowe Rynek Nowomiejski oraz Rubinkowo(zimą)
- tory saneczkowe: Rudelka (Bema), Park Miejski (Bydgoskie), Winna (Rubinkowo)
- baseny kryte – 11: Mini Aqua-Park, ZSME, OSIR, SP8, SP28, SP16, SP32, SP29, SP30, SP24, SP5.
- stadiony – 6:
Motoarena Toruń
, Miejski, Elana, Tramp, Kopernik, MOS
- hale sportowe – 2: Hala ZSPS, Olimpijczyk, SP 28
- przystanie wioślarskie i żeglarskie – 6: AKS, AZS, Budowlani, Szkwał, Towimor, Walter
- strzelnice – 6: Falco (strzelnica i paintball, Fort VIII), Euro Trade (paintball), Auto Trezor (strzelnica), Sportowa (Fort I), Myśliwska (Glinki), Kurkowe Bractwo Strzeleckie (Fort VII)
- pola golfowe – 2: Tatfort (Fort IV), Country Club, Toruń-Górsk
- boiska do siatkówki plażowej: Centrum Siatkówki Plażowej UKS "Budowlanka" Toruń (Legionów 19/25)
- Lotnisko Sportowe: Aeroklubu Pomorskiego (Bielany)
- Tor Rallycrossowy: Toruński Klub Motorowy
- Skate Park: Bema
- Park Linowy: Barbarka
- ściany wspinaczkowe – 4: Bella wellness Centrum, Walter, Tor-Tor, Piernikowe Miasteczko (dla dzieci)
- korty tenisowe – 6: Start Wisła, OSIR, Świętopełka, TTT Real, Jurmet (3 kryte hale) Lubicz, TKM
- stadniny koni – 9: Gospodarstwo Agroturystyczne Łucji i Józefa Ciurusiów (Kaszczorek), Agrofood (Grabowiec), Jaskółcza 11 (Wrzosy), Rancho (Mała Nieszawka), Fundacja Ducha, Ogród Zoobotaniczny, Brzoza Toruńska, Rubbens (Papowo Toruńskie), Dolina Koni (Otłoczyn)
- tor rowerowy – 1: pod zarządem Toruńskiego Stowarzyszenia Sportów Alternatywnych (Na Skarpie, w przebudowie)
Rugby w Toruniu
Pierwszy kontakt Torunia z rugby miał miejsce w PRL-u, kiedy to przy okazji z toruńskiego finiszu kolarskiego Wyścigu Pokoju odbył się międzypaństwowy mecz Polska-NRD. Pierwszy klub powstał jednak dopiero w 2000 roku. Pierwotnie nazywał się Klub Rugby Toruń, a po ściągnięciu sponsorów Wektor Car Nesta Toruń. Pod taką nazwą przez kilka sezonów występował w rozgrywkach ogólnopolskich drugiej ligi.
Po kilkuletniej niebytności rugby seniorskiego w mieście (przez ten czas istniały sekcje dziecięce i młodzieżowe, a zawodnicy z nich pochodzący grali w meczach rugby 7-osobowego), zawodnicy ze starej drużyny zorganizowali z końcem 2008 roku nowy klub i nadali mu nazwę Szerszenie Toruń. W 2009 roku grali głównie w olimpijskiej odmianie 7-osobowego rugby, chociaż także w rugby tradycyjnym - zwyciężając m.in. międzynarodowy turniej rugby w Brunszwiku. Od wiosny 2010 roku toruńskie rugby powróciło na ligowe boiska 15-osobowej wersji rugby, a Szerszenie zaczęły grać w II lidze (region pomorski)[24].
Stadion żużlowy
W Toruniu znajduje się
stadion żużlowy
wybudowany 31 marca 2009 roku[25]. Jest to najnowocześniejszy tego typu stadion na świecie.
Torunianie
Dyplomacja, polityka, współpraca
W Radzie Miasta Toruń zasiada 25 osób, których kadencja trwa 4 lata. Obecnie (2006-2010) trwa V kadencja.
Dyplomacja w Toruniu
Konsulat Generalny
III Rzeszy
w Toruniu (budynek w głębi)
Toruń był siedzibą trzech obrad sejmu w okresie I Rzeczypospolitej (1519, 1576, 1626). W podtoruńskiej
Nieszawie
na
Zamku Dybowskim
(obecnie dzielnica Torunia), nadano słynne przywileje szlacheckie, rozpoczynające okres "złotej wolności szlacheckiej". W Toruniu zawarto
I pokój toruński
i
II pokój toruński
, a także ostatni rozejm polsko-krzyżacki w 1521 r.
W czasie rozbiorów, w 1807 był siedzibą rządu powstańczego – przy
Rynku Nowomiejskim
w Toruniu. W tym okresie posiadał dwa konsulaty:
Rosja
i
USA
. W
okresie międzywojennym
w Toruniu ulokowano pięć konsulatów, w tym Konsulat Generalny
Niemiec
i
III Rzeszy
,
Francji
,
Belgii
. Obecnie w Toruniu znajdują się trzy (z pięciu w całym regionie)
konsulaty
honorowe: Peru, Słowenii i Litwy.
Miasta partnerskie
W latach 70. XX wieku pojawiła się nowa forma współpracy –
miasta partnerskie
. Obecnie Toruń ma podpisane umowy z dziewięcioma takimi miastami[].
-
Filadelfia
– umowa z Toruniem od 1976. Widocznym śladem jest nazwa nadwiślańskiego bulwaru –
Bulwar Filadelfijski
-
Getynga
– umowa z Toruniem od 1978. Widocznym śladem jest tablica drogowa na Placu Teatralnym (kierująca do Getyngi), kamień graniczny Getyngi, nazwa zjazdu drogowego z
mostu drogowego Józefa Piłsudskiego
– Ślimak Getyński.
-
Lejda
– umowa z Toruniem od 1988.
-
Hämeenlinna
– umowa z Toruniem od 1989.
-
Kaliningrad
– umowa z Toruniem od 1995.
-
Čadca
– umowa z Toruniem od 1996. Widocznym efektem współpracy są coroczne Dni Czadcy w Toruniu i Dni Torunia w Czadcy oraz Rondo Czadcy przy ul. Legionów w Toruniu.
-
Swindon
– umowa z Toruniem od 2003.
-
Łuck
- umowa podpisana 17 października 2008 w Toruniu
Kolejne dwa miasta podpisały z Toruniem list intencyjny ale nie mają jeszcze oficjalnego statusu miast partnerskich[26].
Jednostki pływające nazwane imieniem Torunia
Na cześć miasta nazwano odkrytą w
1981
r. przez
Edwarda Bowella
planetoidę
z grupy
pasa głównego asteroid
,
12999 Toruń
. Proponując nadanie tej właśnie nazwy Edward Bowell, wskazał Toruń jako miejsce narodzin Mikołaja Kopernika, gotyckie Stare Miasto wpisane w 1997 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO oraz Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika zawiadujący największym w Polsce obserwatorium astronomicznym. W 2009 roku odsłonięto pomnik tej planetoidy[27].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Istnienie osady przedlokacyjnej na terenie zamku krzyżackiego jest potwierdzone od X w., nie wykluczone że istniała ona już w końcu VIII w. Patrz: Historia Torunia, red. M. Biskup, t. I, W czasach średniowiecza (do roku 1454), s. 61.
- ↑
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym, stan 31.12.2009
- ↑ Z powiatem toruńskim
[1]
- ↑ Art. 3.
Ustawy o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa – Dz. U. 1998.96.603, z dnia 28 lipca 1998 r.
mówi: "Siedzibą wojewody i sejmiku województwa są: 2) w
województwie kujawsko-pomorskim
–
wojewody
–
Bydgoszcz
,
sejmiku województwa
– Toruń,". Ww. ustawa nie określa terminu stolica województwa kujawsko-pomorskiego jako obowiązującego, choć w potocznym rozumieniu oba miasta nazywane są "stolicami" bądź "współstolicami", co odnotować można również w czwartym akapicie
"Podział administracyjny Polski 2006"
na witrynie
KSNG
.
- ↑
Plebiscyt NG 30 najpiękniejszych miejsc na Ziemi
- ↑
http://kujawskopomorskie.webpark.pl/budowa.html
(
pol.
). [dostęp 2010-04-03].
- ↑
Krajobraz województwa kujawsko-pomorskiego
(
pol.
). [dostęp 2010-03-10].
- ↑
Weatherbase: Historical Weather for Torun, Poland
(
ang.
). [dostęp 17.12.2008].
- ↑ Worki czekają w gotowości. „Nowości”, s. 7 (2010-05-20).
- ↑
Bank Danych Regionalnych – Strona główna
(
pol.
).
GUS
. [dostęp 2010-09-14].
- ↑
Dzielnice i osiedla Torunia
(
pol.
). Urząd Miasta Torunia. [dostęp 2010-01-07].
- ↑
Uchwała Rady Miasta Toruń nr 1049/2006 z dnia 13 lipca 2006 r.
- ↑
European Commission - Culture
- ↑
Europejska Stolica Kultury 2016 - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
- ↑
Informacja prasowa
,
Treść dokumentu
- ↑
Statut instytucji TORUŃ 2016
określa załącznik do
uchwały Rady Miasta Torunia nr 304/08 z dnia 15 maja 2008 r.
- ↑
e-torun.com - oferta sprzedaży domeny
- ↑
http://www.strefa.gda.pl/download_attachment.php?f=pl.attachment_45700697348e20a9f175fc.doc
Tereny Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w województwie kujawsko-pomorskim]
- ↑ Źródło strona PSSE w Gdańsku
- ↑
BiP - Port Lotniczy Bydgoszcz S.A
- ↑
Przystanek - 068-01-Okrężna (pętla)
- ↑
Urząd Gminy Lubicz
- ↑ Wojciech Lietz. Jedynka z dwójką pod rękę. „Nowości”, s. 9 (2010-03-09).
- ↑
rugbytorun.ubf.pl
- ↑
http://www.nowosci.com.pl/look/nowosci/article.tplIdLanguage=17&IdPublication=6&NrIssue=1073&NrSection=1&NrArticle=133386&IdTag=238
- ↑ Informacja uzyskana z Urzędu Miasta Torunia, Wydział Informacji, Promocji i Turystyki, Referat Promocji, Wizerunku Miasta i Turystyki, w dniu 1.02.2008.
- ↑
Pomnik planetoidy "12999 Toruń" odsłonięty - Wiadomości24
Linki zewnętrzne