Unia Europejska Nazwa w innych językach Европейски съюз Evropská unie Den Europæiske Union Europese Unie European Union Euroopa Liit Euroopan unioni Union européenne Europäische Union Ευρωπαϊκή Ένωση Európai Unió An tAontas Eorpach Unione Europea Eiropas Savienība Europos Sąjunga L-Unjoni Ewropea União Europeia Uniunea Europeană Európska únia Evropska unija Unión Europea Europeiska unionen
Flaga Unii Europejskiej Flaga Unii Europejskiej
Dewiza : In varietate concordia ( Jedność w różnorodności )
Hymn : Oda do radości (wersja instrumentalna)
Położenie Unii Europejskiej
Konstytucja	Traktat o Unii Europejskiej, Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Państwa członkowskie	27   Austria   Belgia   Bułgaria   Cypr   Czechy   Dania   Estonia   Finlandia   Francja   Grecja   Hiszpania   Holandia   Irlandia   Litwa   Luksemburg   Łotwa   Malta   Niemcy   Polska   Portugalia   Rumunia   Słowacja   Słowenia   Szwecja   Węgry   Wielka Brytania   Włochy
Język urzędowy	23 angielski bułgarski czeski duński estoński fiński francuski grecki hiszpański irlandzki litewski łotewski maltański niderlandzki niemiecki polski portugalski rumuński słowacki słoweński szwedzki węgierski włoski
Centra polityczne	Bruksela (egzekutywa i legislatywa) Strasburg (legislatywa) Luksemburg (trybunał sądowy, izba kontroli) Frankfurt (bank centralny)
Prezydencja Rady Unii Europejskiej	Belgia
Szef rządu	Przewodniczący Komisji José Barroso
Przewodniczący Rady Europejskiej	Herman Van Rompuy
Przewodniczący Parlamentu	Jerzy Buzek
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	4 324 782 km² 3,08%
Liczba ludności  (2009)  • całkowita   •  gęstość zaludnienia  • narodowości	499,7 mln▲[1] 115 osób/km² 32 Anglicy Austriacy Baskowie Bułgarzy Czesi Duńczycy Estończycy Finowie Flamandowie Francuzi Galisyjczycy Grecy Hiszpanie Holendrzy Irlandczycy Katalończycy Litwini Luksemburczycy Łotysze Maltańczycy Niemcy Polacy Portugalczycy Rumuni Słowacy Słoweńcy Szkoci Szwedzi Walijczycy Walonowie Węgrzy Włosi Inni
PKB (2007)  • całkowite   • na osobę	16,6 bilionów $▲ 26 800 $▲
Jednostka monetarna	12 euro ¹ (€) ( EUR ) --- forint węgierski (HUF) funt brytyjski (GBP) korona czeska (CZK) korona duńska (DKK) korona estońska (EEK) korona szwedzka (SEK) lej rumuński (RON) lew bułgarski (BGN) lit litewski (LTL) łat łotewski (LVL) złoty polski (PLN)
Utworzona: Jako EWG  • podpisane  • powołana Jako UE  • podpisany  • powołana Jako org. międzynar.  • podpisany  • powołana	traktaty rzymskie  • 25 marca 1957  • 1 stycznia 1958 traktat z Maastricht  • 7 lutego 1992  • 1 listopada 1993 traktat lizboński  • 13 grudnia 2007  • 1 grudnia 2009
Religia dominująca	chrześcijaństwo
Strefa czasowa	UTC −4 do +4 0 do +2 (uwzględniając tylko kontynent europejski)
Domena internetowa	.eu
Kod samochodowy	27 A, B, BG, CY, CZ, D, DK, E, EST, F, FIN, GB, GR, H, I, IRL, L, LT, LV, M, NL, P, PL, RO, S, SK, SLO
Terytoria autonomiczne	Terytoria specjalne Athos , Azory , Büsingen am Hochrhein , Campione d'Italia , Ceuta , Gibraltar , Gujana Francuska , Gwadelupa , Livigno , Helgoland , Madera , Martynika , Melilla , Reunion , Saint-Barthélemy , Saint-Martin . Wyspy Alandzkie , Wyspy Kanaryjskie
Mapa Unii Europejskiej

Unia Europejska (oficjalny skrót w Polsce: UE) – powstały 1 listopada 1993 na mocy Traktatu z Maastricht gospodarczo-polityczny związek demokratycznych państw europejskich ( dwudziestu siedmiu od 1 stycznia 2007 r.), będący efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej zapoczątkowanej po drugiej wojnie światowej . Proces ten wykracza jednak poza ściśle określone ramy geograficzne Europy^[2]. W określeniu europejskości Unii naczelną rolę odgrywają czynniki historyczne i kulturowe oraz wspólna tożsamość i identyfikacja z wartościami demokratycznymi^[3].

Początków Unii Europejskiej należy szukać w Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali , jednak najważniejsza dla procesu integracji europejskiej była powstała w 1958 r. Europejska Wspólnota Gospodarcza i to jej bezpośrednią następczynią jest Unia Europejska.

Od czasu wejścia w życie Traktatu lizbońskiego , tj. 1 grudnia 2009 , podstawę prawną funkcjonowania stanowią: Traktat o Unii Europejskiej, Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Integralną część Traktatów stanowią protokoły, tabele ekwiwalencyjne, protokoły i wyjaśnienia. Duże znaczenie dla unijnego porządku prawnego ma też Karta Praw Podstawowych . Traktat z Lizbony otwiera możliwość przyjęcia przez UE Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności , jednak już teraz Trybunał Sprawiedliwości uznał ten dokument (ze względu na jego fundamentalne znaczenie dla prawodawstwa europejskiego, filozofii prawa i ponieważ wszystkie kraje członkowskie UE ratyfikowały tę Konwencję) za mający szczególne znaczenie. Samo przystąpienie do Konwencji nie jest równoznaczne z członkostwem Unii w Radzie Europy. Prawem wiążącym są też umowy międzynarodowe z państwami trzecimi (w tym układy stowarzyszeniowe), których stroną były Wspólnota Europejska i Unia Europejska. Dokończeniem acquis Unii są akty prawa wtórnego powstałe w oparciu o Traktaty i umowy międzynarodowe.

Charakter organizacji

Unia Europejska stanowi przypadek sui generis ("szczególnego rodzaju") w stosunkach międzynarodowych, jest tworem, który nigdy wcześniej nie istniał w historii powszechnej i był nieznany historii stosunków międzynarodowych. Do grudnia 2009 r. UE była kombinacją struktur ponadnarodowych (ponadpaństwowych, uwspólnotowionych) oraz międzyrządowych (międzynarodowych). Posiada cechy zarówno organizacji międzynarodowej (przy czym Unia Europejska do 2009 r. nie była nawet organizacją międzynarodową w prawnym tego słowa znaczeniu), jak i konfederacji czy nawet państwa federalnego . Wśród teoretyków prawa , politologii i stosunków międzynarodowych trwa spór za co dokładnie można uznać Unię. Federaliści doszukują się w niej państwa. Zwolennicy koncepcji Europy ojczyzn wykazują, że jest to tylko współpraca między państwami, a więc bliższa organizacji międzynarodowej. Ścierają się zarówno odrębne wizje poszczególnych państw członkowskich^[4] jak i doktryn politycznych^[5]. Proces ten dodatkowo związany jest z powstawaniem inicjatyw, które były realizowane wewnątrz Wspólnot (w ramach zasady wzmocnionej współpracy i elastyczności), bądź obok, a które to stawały się ostatecznie częścią dorobku prawnego Unii Europejskiej i zalążkiem nowych polityk współpracy (np: Układ z Schengen , Unia Gospodarczo-Walutowa ). Najbardziej zawiły był status osobnych organizacji międzynarodowych powołanych przez część lub wszystkich członków UE ( Unia Zachodnioeuropejska , Europejska Agencja Kosmiczna , Rada Europy ), a które to w swych działaniach uzupełniają i wspomagają polityki prowadzone w ramach Unii Europejskiej, a przez co niesłusznie z nią mylone. Zastanawiano się jak te odrębne organizacje umieścić w skomplikowanej strukturze prawnej zintegrowanego Kontynentu Europejskiego i jak umieścić prawo Unii w prawie międzynarodowym.

Ten wyjątkowo trudny do zdefiniowania układ prawny w sferze wewnętrznej jak i zewnętrznej zreformował Traktat Lizboński. Likwidował on podział Unii na filary, nadał jej osobowość prawną i podmiotowość prawnomiędzynarodową, likwidował Wspólnotę Europejską. Wraz z likwidacją Wspólnoty Europejskiej Unia stała się jej następcą prawnym oraz otrzymała status organizacji międzynarodowej^[6].

Unia Europejska jest unikatową formą tego typu na arenie międzynarodowej mającą ok. 30% udział w światowym PKB . Rola Unii jako światowego mocarstwa w polityce zagranicznej wzrasta, tworzone są unijne placówki dyplomatyczne , a sama UE jest członkiem m.in.: Światowej Organizacji Handlu , G8 i G20 . Ciągle jednak głównymi aktorami i reżyserami polityki zagranicznej UE są państwa członkowskie, a nie ośrodki ponadnarodowe. Od lat. 90 XX wieku wzrasta też wojskowy aspekt Unii Europejskiej , oparty początkowo na powstałej w latach 40. XX wieku Unii Zachodnioeuropejskiej, a którego obecnie główny trzon stanowi wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony . Najnowszą polityką UE jest polityka kosmiczna . Realizowana jest ona w oparciu o współpracę z Europejską Agencją Kosmiczną , jednak nie wszyscy członkowie UE są członkami EAK.

Cechy UE świadczące o jej charakterze^{[7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][11][17][18][19][20][21][22][23][24]}:

Cele Unii

W TUE w artykule 2 wśród celów Unii wymienione są m.in.:

• promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi,
• wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,
• dążenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynależności do jednej wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej swobody przepływu ludzi w obrębie Unii,
• rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwego traktowania, którym ma być UE poprzez wprowadzanie wspólnych norm prawnych, socjalnych i stałą poprawę poziomu życia państw uboższych,
• ujednolicenie struktury gospodarczej krajów członkowskich, wyrównanie rozwoju gospodarczego regionów,
• powiększenie standardów życia.

Kompetencje, polityka i główne obszary działań

Art. 2 TFUE określa i rozdziela kompetencje Unii Europejskiej, jednocześnie dzieląc je pomiędzy instytucje ponadnarodowe i państwa członkowskie.

Kompetencje wyłączne to kompetencje, w których pierwszeństwo posiada Unia i jej instytucja. Państwa mogą podjąć działania za uprzednią zgodą UE. Są to funkcjonowanie rynku wewnętrznego , unia celna , polityka monetarna krajów, które przyjęły walutę euro , zasoby morskie i polityka rybołówstwa, wspólna polityka handlowa .

Kompetencje dzielone to kompetencje, w których Unia i państwa członkowskie wspólnie stanowią prawo, lecz tylko tam, gdzie Unia nie wykonała swoich kompetencji lub zaprzestała wykonywać swoją kompetencję. Są to: wspólny rynek , polityka społeczna (w zakresie spraw wymienionych w Traktacie), spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna, rolnictwo i połów ryb (wyłączając morskie zasoby), ochrona środowiska, ochrona konsumencka, transport, sieci, drogi i połączenia transeuropejskie, energia, przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości,ochrona zdrowia i bezpieczeństwo publiczne (w zakresie spraw wymienionych w Traktacie).

Kompetencje wspomagające mają charakter koordynujący, wspierający i uzupełniający jednak bez harmonizacji prawa w tych obszarach. Są to: ochrona i polepszanie ludzkiego zdrowia, przemysł, kultura , turystyka, edukacja , młodzież, sport i doradztwo zawodowe, ochrona obywatelska, współpraca administracyjna.
Art. 2 TFUE w dalszej części wspomina ogólne kompetencje Unii ws. gospodarczych i zatrudnienia. Szczególnymi kompetencjami posługuje się się wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa .

Nie wymieniona z nazwy w określonych kompetencjach jest polityka w zakresie badań, rozwoju technologicznego oraz przestrzeni kosmicznej .

Suwerenność państw członkowskich

Państwa nie zrzekają się swojej suwerenności , a jedynie przekazują kompetencję wykonywania suwerenności organom ponadnarodowym. Uprawnienia Wspólnot Europejskich względem ich państw członkowskich nie powodują utraty suwerenności przez te państwa. Dawna Wspólnota Europejska, względnie trzy Wspólnoty, a obecnie Unia Europejska służy do realizacji wzmacniania suwerenności państw członkowskich i realizowaniu ich polityk poprzez możliwość udziału w procesie decyzyjnym i możliwość forsowania "swoich" celów i interesów na forum całej Unii- także przez małe państwa, przez co wzrasta rola, pozycja i prestiż każdego państwa członkowskiego na arenie międzynarodowej. Stanowisko sceptyków: Unia odchodzi od jednomyślności a nawet od consensusu. Pewne uzgodnienia (w sprawach objętych głosowaniem kwalifikowaną większością) mogą zapaść mimo jednoznacznego sprzeciwu państwa członkowskiego. Organy Unii nie pokazują pełnej reprezentacji obywateli i narodów UE (z jednej strony małe kraje są nadreprezentowane w Parlamencie i Radzie UE, z drugiej strony od niektóre małe kraje mogę stracić reprezentację w instytucjach i agencjach).

Instytucje, organy, agencje Unii

Unia Europejska wykształciła specyficzny dla siebie system rządzenia. Opiera się na wykształceniu odrębnej od władz krajowych administracji wykonawczej szczebla unijnego na czele z Komisją Europejską . Funkcje prawodawcze skupia Rada Unii Europejskiej , czyli ministrowie poszczególnych sektorów. Ten szczebel zapewnić ma ochronę narodowych interesów państw członkowskich. W procesie legislacji bierze także udział wybierany w wyborach powszechnych Parlament Europejski . trójpodział władzy dopełnia Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej , będący swoistym Trybunałem Konstytucyjnym i Sądem Najwyższym. Bada on zgodność przepisów unijnych z Traktatami oraz poprawne wykonywanie prawa UE w państwach członkowskich. Charakterystycznym dla organizacji międzynarodowej są spotkania szefów rządów i głów państw – tutaj w formie zinstytucjonalizowanej Rady Europejskiej . W systemie prawnym nie spełnia żadnych funkcji poza "wyznaczaniem celów i kierunków działań", de facto jest najważniejszą z instytucji.

Lista najważniejszych osób w systemie instytucjonalnym Unii na podstawie: oficjalnej strony internetowej Komisji

Unia Europejska

Ten artykuł jest częścią serii o: Polityce i instytucjachUnii Europejskiej

Instytucje Europejskie Komisja Przewodniczący  ( José Barroso ) Komisja José Barroso Rada UE i Rada Europejska Prezydencja  ( Hiszpania ) Przewodniczący Rady Europejskiej Herman Van Rompuy Wysoki przedstawiciel Catherine Ashton Parlament Przewodniczący  ( Jerzy Buzek ) Członek PE Okręgi wyborcze Wybory 2009 (UE–27) 2007 ( Bułgaria i Rumunia ) 2004 / wg państwa (EU–25) Grupy polityczne Stałe komitety Jurysdykcja Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej Trybunał Sprawiedliwości Członkowie Sąd Sąd do spraw Służby Publicznej Rewizja finansów Trybunał Obrachunkowy Instytucje finansowe Europejski Bank Centralny Europejski Bank Inwestycyjny Europejski Fundusz Inwestycyjny Ciała doradcze Komitet Ekonomiczno-Społeczny Komitet Regionów Ciała zdecentralizowane Agencje UE Prawo Acquis communautaire Procedura Traktaty Rozporządzenia  · Dyrektywy  · Decyzje Zalecenia  · Opinie Inne Unia Gospodarcza i Walutowa Eurogrupa Rozszerzenia Relacje zagraniczne Paneuropejskie partie polityczne Budżet UE Wikiprojekt Unia Europejska

Przewodniczący Komisji José Manuel Durão Barroso	Wiceprzewodnicząca Komisji, wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Catherine Ashton	Wiceprzewodnicząca Komisji, komisarz ds. sprawiedliwości, praw podstawowych i obywatelstwa Viviane Reding	Wiceprzewodniczący Komisji, komisarz ds. konkurencji Joaquín Almunia	Wiceprzewodniczący Komisji, komisarz ds. transportu Siim Kallas	Wiceprzewodnicząca Komisji, komisarz ds. agendy cyfrowej Neelie Kroes	Wiceprzewodniczący Komisji, komisarz ds. przemysłu i przedsiębiorczości Antonio Tajani	Wiceprzewodniczący Komisji, komisarz ds. stosunków międzyinstytucjonalnych i administracji Maroš Šefčovič
Komisarz ds. środowiska Janez Potočnik	Komisarz do spraw gospodarczych i walutowych Olli Rehn	Komisarz ds. rozwoju Andris Piebalgs	Komisarz ds. rynku wewnętrznego i usług Michel Barnier	Komisarz ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży Androulla Vassiliou	Komisarz ds. podatków i unii celnej, audytu i zwalczania nadużyć finansowych Algirdas Šemeta	Komisarz ds. handlu Karel De Gucht	Komisarz ds. zdrowia i polityki konsumenckiej John Dalli
Komisarz ds. badań, innowacji i nauki Máire Geoghegan-Quinn	Komisarz ds. programowania finansowego i budżetu Janusz Lewandowski	Komisarz ds. gospodarki morskiej i rybołówstwa Maria Damanaki	Komisarz ds. współpracy międzynarodowej, pomocy humanitarnej i reagowania kryzysowego Kristalina Georgieva	Komisarz ds. energii Günther Oettinger	Komisarz ds. polityki regionalnej Johannes Hahn	Komisarz ds. działań w sprawie klimatu Connie Hedegaard	Komisarz ds. rozszerzenia i polityki sąsiedztwa Štefan Füle
Komisarz ds. zatrudnienia, spraw społecznych i włączenia społecznego László Andor	Komisarz do spraw wewnętrznych Cecilia Malmström	Komisarz ds. rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich Dacian Cioloş	Przewodniczący Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek	Przewodniczący Rady Europejskiej Herman Van Rompuy	Przewodniczący Rady Unii Europejskiej Steven Vanackere	Przewodniczący Trybunału Sprawiedliwości Vassilios Skouris	Przewodniczący Europejskiego Banku Centralnego Jean-Claude Trichet
Przewodniczący Trybunału Obrachunkowego Vitor Manuel Da Silva Caldeira	Przewodniczący Sądu Marc Jaeger	Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich Nikiforos Diamanduros	Przewodniczący Sądu ds. Służby Publicznej Paul J. Mahoney	Przewodniczący Europejskiego Banku Inwestycyjnego Philippe Maystadt

Prawo

Premier Tusk i prezydent Kaczyński podczas podpisania Traktatu lizbońskiego – właśnie dzięki niemu przestał obowiązywać podział na prawo wspólnotowe i prawo unijne.

Podpisy pod Traktatem z Lizbony – polską stronę reprezentowali premier Tusk i minister Sikorski . Jest to pierwszy traktat, na którego kształt miała wpływ delegacja polska.

14 listopada 1991 r. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską Gospodarczą należy pojmować jako konstytucyjną kartę ustanawiającą podstawowe zasady prawa wspólnotowego^[25]. Obecnie za takową konstytucję Unii należy uznać Traktat o Unii Europejskiej oraz wspomniany w orzeczeniu Traktat EWG, funkcjonujący dziś jako Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Prawo unijne ma pierwszeństwo przed aktami prawa wewnętrznego (regułami normatywnymi) państw członkowskich. Związane jest to z zasadą, iż kraj członkowski nie może powoływać się na przepisy wewnętrzne w celu nierealizowania prawa wspólnotowego, czyli zasadą supremacji prawa Unii . Dyskusyjne jest, czy zasada ta obejmuje także pierwszeństwo przed konstytucjami państw członkowskich. W praktyce, przy pojawieniu się różnic i rozbieżności, konstytucja państwa członkowskiego była zmieniana.

Nad realizacją i przestrzeganiem prawa wspólnotowego czuwa system sądownictwa i administracja państw członkowskich. Stąd jednym z wymogów członkostwa jest posiadanie odpowiedniego aparatu funkcjonowania państwa. Mimo że prawo wspólnotowe stworzyły państwa członkowskie, podpisując i ratyfikując traktaty założycielskie, jak orzekł Trybunał Sprawiedliwości, jego podmiotami stały się również jednostki. Nie wszystkie normy prawa wspólnotowego mają bezpośredni skutek wobec jednostek, a i sama pozycja jednostek w prawie wspólnotowym nie jest jeszcze tak silna, jak w prawie wewnętrznym państw członkowskich.

Prawo stanowione w ramach Unii Europejskiej można podzielić na prawo pierwotne, a więc traktaty założycielskie, traktaty modyfikujące, traktaty akcesyjne i prawo wtórne, na które składają się rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, opinie, zalecenia; pomiędzy pierwotnym a wtórnym należy umieścić umowy międzynarodowe zawierane przez Unię Europejską, bądź wcześniej przez Wspólnotę Europejską, której to Unia jest następcą prawnym. Szczególną rolę w tym systemie posiadają umowy stowarzyszeniowe oraz umowy zawierane z państwami EFTY .

Osobny charakter mają akty prawne podejmowane w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony . Obie te polityki zachowały specyficzny status, nawiązujący w pewnym stopniu do filarowości znanej z Maastricht , Amsterdamu i Nicei . Akty te, przez swój ściśle międzyrządowy charakter, obowiązkową jednomyślność, brak możliwości narzucenia i egzekucji przez organy ponadnarodowe, śladowe kompetencje Trybunału Sprawiedliwości, zaliczane mogą być do prawa międzynarodowego publicznego . Wraz z rozwojem wspólnego dorobku w tych politykach, następuje proces ich ściślejszego powiązania prawem Unii.

Terytorialny zasięg prawa unijnego pokrywa się z terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej . Terytoria zależenie nie są częścią Unii, a więc prawo Unii nie jest tam stosowane lub jego stosowanie jest minimalne. Zmiana statusu na integralną część państwa członkowskiego wiąże się także z przynależnością do Unii, udziałem w jej politykach jak i koniecznością akceptacji prawa Unii (taka sytuacja będzie miała miejsce w 2011, gdy Majotta zmieni status ze zbiorowości zamorskiej na departament zamorski). Rozszerzeniem stosowania prawa unijnego są umowy stowarzyszeniowe zawierane z państwami europejskimi, w których to państwa te godzą się dostosować swoje prawo do wymogów UE. Osobnym przykładem jest Europejski Obszar Gospodarczy . Norwegia , Islandia i Liechtenstein zobowiązały się, w zamian za uczestnictwo we niektórych wspólnych politykach, do akceptacji prawa stanowionego w ich ramach. W rzeczywistości państwa EOG aplikują ok. 70% prawa Unii do swego porządku krajowego.

W użyciu spotykany jest także termin prawo wspólnotowe. Do roku 2009 r. terminem tym określano wszystkie akty prawne powstałe w ramach pierwszego filara. Dla odróżnienia termin prawo unijne kojarzony był, bądź z prawem drugiego i trzeciego filara, bądź z wszystkimi łącznie aktami prawa powstałymi w ramach UE bez względu na filar. Wraz z wejściem w życie Lizbony przestała obowiązywać struktura filarowa i przestała istnieć Wspólnota Europejska. Zatem od 1 grudnia 2009 r. termin prawo wspólnotowe jako określenie aktów prawa powstałych w ramach Unii Europejskiej jest nadużyciem, gdyż w ramach Unii nie ma już żadnej z dawnych trzech Wspólnot. Termin prawo wspólnotowe może być za to użyty do wciąż istniejącego i wyłączonego z Unii Europejskiej Euratomu. Europejska Wspólnota Energii Atomowej jest osobną organizacją międzynarodową i prawo stanowione w jej ramach może być określane mianem wspólnotowe.

Traktat Lizboński

Zwany początkowo Traktatem Reformującym. Zawiera zmiany w Traktacie o Unii Europejskiej i Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską. Nazwa drugiego z wymienionych Traktatów zostaje zmieniona na Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Wszedł w życie 1 grudnia 2009 r., pierwotnie miał wejść w życie 1 stycznia 2009 roku, ale nie został ratyfikowany przez wszystkie strony w wymaganym czasie. Traktat lizboński jest efektem prac wynikających z fiaska Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy . Najważniejszymi założeniami Lizbony są zniesienie podziału na Wspólnotę Europejską i Unię Europejską, nadanie Unii Europejskiej osobowości prawnej , przekształcenie Unii w organizację międzynarodową, zniesienie podziału filarowego, dodanie nowych polityk, uszczegółowienie zasad rządzących Unią, podział kompetencji pomiędzy Unię a państwa członkowskie, sprecyzowanie katalogu źródeł prawa Unii, sprecyzowanie procedur stanowienia i rewizji prawa pierwotnego Unii, określenie nowego miejsca Unii na arenie międzynarodowej i w systemie światowego bezpieczeństwa, powołanie nowych instytucji, wzmocnienie roli Parlamentu Europejskiego, umocnienie roli parlamentów narodowych, prawne usankcjonowanie Eurogrupy , umocnienie zasady elastyczności, reforma systemu głosowania w Radzie Unii Europejskiej, usprawnienie działań Unii grupującej 27 państw członkowskich.

Karta Praw Podstawowych

Pragnąc zagwarantować poszanowanie praw człowieka w Unii Europejskiej w 2000 r. przedstawiciele Komisji Europejskiej, Rady Europejskiej i Parlamentu Europejskiego przyjęli w formie deklaracji dokument nazwany Kartą Praw Podstawowych. Przy tworzeniu Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy postanowiono włączyć jej przepisy do prawa pierwotnego poprzez uczynienie przepisów Karty jednym z rozdziałów Konstytucji. Wraz z odrzuceniem TuKdE przez społeczeństwa Francji i Niderlandów przystąpiono do negocjacji nad nowym Traktatem. Zdecydowano, że KPP nie będzie literalnie zapisana w przeredagowanych Traktatach: o Unii Europejskiej i ustanawiający Wspólnotę Europejską (obecny o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej). Karta dołączona została do Traktatów w formie deklaracji. Nadrzędną ideą włączenia przepisów Karty do acquis Unii jest chęć podkreślenia tych praw na poziomie ponadnarodowym, który to ma moc nadrzędną wobec porządków prawnych państw członkowskich. Wszystkie przepisy Karty są prawami wynikającymi z konstytucji i aktów prawa wtórnego państw członkowskich, wiążących i deklaratywnych przepisów prawa międzynarodowego. Uczynienie tych praw prawem pierwotnym Unii Europejskiej ma za zadanie: – umocnienie ich w hierarchii źródeł praw, – podkreślenie ich nadrzędności w jakimkolwiek systemie prawnym, – podniesienie prestiżu prawa Unii utożsamianego zazwyczaj z prawem stricte gospodarczym, – zabezpieczenie praw obywateli przed potencjalnym łamaniem praw człowieka w Unii Europejskiej przez instytucje Unii.

Stosowanie Karty w Polsce

Wbrew publicystycznym komentarzom, jak i wypowiedziom niektórych polityków, przepisy Karty Praw Podstawowych obowiązują w Polsce. Według protokołu 7 załączonego do TUE, TFUE, TEWEA w sprawie stosowania Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej do Polski i Zjednoczonego Królestwa wyłączeniu stosowania w systemie sądownictwa ma jedynie Tytuł IV KPP. Natomiast artykuł 2 chroni obecne ustawodawstwo krajowe przed uznaniem go za niezgodne z postanowieniami Karty. Praktyka taka została zastosowana w celu ochrony polskiego prawa przed roszczeniową interpretacją Karty Praw Podstawowych^[26].

Oddziaływanie Unii na państwa trzecie

Misje dyplomatyczne Unii Europejskiej w państwach trzecich

Europejska Polityka Sąsiedztwa – teren wzmożonego zainteresowania, działania i współpracy UE:

      Unia Europejska

      Oficjalni kandydaci

     Państwa EPS

Europejski Obszar Gospodarczy

Kraje Unii mają zintegrowane rynki z Islandią , Liechtensteinem i Norwegią w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W teorii integracji ekonomicznej zaznacza się, że kraje te osiągnęły pierwszy (strefa wolnego handlu) i trzeci stopień integracji (jednolity rynek), z pominięciem stopnia drugiego (unia celna). Szereg umów liberalizacyjnych zawarto także ze Szwajcarią w 1999 i 2004 r. Państwa te mimo, iż formalnie nie są członkami Unii Europejskiej uczestniczą w wybranych politykach i porozumieniach (m.in.: Układ z Schengen , Dublin II ), zobowiązują się do aplikacji niezbędnych unijnych przepisów prawnych do swoich porządków krajowych, co stanowi przykład rozszerzenia zakresu terytorialnego stosowania prawa unijnego.

Europejska Polityka Sąsiedztwa

Innymi formami rozwoju stosunków gospodarczych, kulturalnych, społecznych i humanitarnych z najbliższymi sąsiadami są projekty realizowane w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa: Unia dla Śródziemnomorza i Partnerstwo Wschodnie, Wymiar Północny Unii Europejskiej. Najbardziej konkretne zadania ma Unia dla Śródziemnomorza, która za cel stawia sobie stworzenie strefy wolnego handlu basenu Morza Śródziemnego.

Państwa kandydujące

Unia – zgodnie ze swoimi deklaracjami z Kopenhagi i Madrytu – otwarta jest na każde demokratyczne państwo europejskie o rozwiniętej gospodarce rynkowej. Obecnie status kandydata posiadają: Turcja , Chorwacja , Macedonia i Islandia . Negocjacje ws. członkostwa rozpoczęły się z pierwszymi dwoma państwami. Unia wymaga pełne poszanowanie stopniowe dostosowanie prawa krajowego do acquis Unii, pełne poszanowanie praw człowieka , liberalizację gospodarki i stopniowe otwarcie na wspólny rynek. Najdłużej na akcesję czeka Turcja, która stowarzyszona jest z ówczesnymi Wspólnotami Europejskimi od 1963 r., a aplikacja do EWG czeka od 1987 r. Obecną formą powiązania Turcji z UE jest unia celna .

Europa (z mitologii greckiej). Wielokrotnie podkreśla się wspólną tożsamość, historię, tradycję prawną i dziedzictwo kulturowe. UE pretenduje do stworzenia silniejszej współpracy niż tylko współpraca gospodarcza.

Historia integracji europejskiej

Historyczne idee zjednoczenia Europy

U podstaw europejskich tendencji zjednoczeniowych leży wspólna w znacznej części historia i kultura narodów zamieszkujących ten kontynent.

Od I wieku p.n.e. do V wieku n.e. większość zachodniej Europy i część wschodniej znajdowała się w Imperium Rzymskim . Wyparcie Rzymu z południowych wybrzeży Morza Śródziemnego przez islam i ekspansja cywilizacji rzymsko i grecko-chrześcijańskiej na północ połączona z upadkiem Zachodniego Cesarstwa doprowadziły do wytworzenia się kulturowej i gospodarczej wspólnoty europejskiej, która zastąpiła śródziemnomorską . Z tradycji Imperium Romanum w znacznej mierze czerpał natchnienie średniowieczny uniwersalizm europejski, który wyrażał się w ideach zwierzchnictwa cesarskiego ( Karolingowie , Ottonowie ) lub papieskiego nad światem chrześcijańskim.

Wraz z ekspansją zamorską poszczególnych państw, zniknięciem zagrożenia ze strony cywilizacji pozaeuropejskich i rozbiciem kulturowym Europy Zachodniej ( reformacja i kontrreformacja ) tendencje zjednoczeniowe w okresie nowożytnym osłabły. W wieku XVIII i XIX porządek europejski opierał się na systemie sojuszy monarchii (polityka równowagi sił), w którym pierwsze skrzypce odgrywały, w znacznej mierze samowystarczalne mocarstwa kolonialne ( Wielka Brytania , Francja , Rosja , później Niemcy ). Odstępstwem od tego stanu rzeczy był okres dominacji napoleońskiej na kontynencie na pocz. XIX wieku (charakteryzujący się centralizmem władzy, która roztaczała się od Kanału La Manche po wschodnie granice Polski właściwej).

Wspólnoty Europejskie

Po drugiej wojnie światowej rozpoczęła się historia Unii Europejskiej, Europa dostrzegła konieczność pokojowej współpracy między państwami europejskimi. 25 marca 1957 r. w Rzymie sześć krajów dało podwaliny nowej organizacji – Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali . Członkami założycielami były: Belgia , Francja , Holandia , Luksemburg , Niemcy i Włochy ^[27].

Unia Europejska wyrosła z Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, powołanej na podstawie traktatu paryskiego , podpisanego w 1951 r. Celem Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali było utworzenie wspólnej puli produkcji węgla i stali, aby zapobiec wojnie gospodarczej . Było to urzeczywistnienie planu opracowanego przez Jeana Monneta , a upowszechnionego przez francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana . 9 maja 1950 historia Unii Europejskiej zaczyna się właściwie, Schuman przedstawił propozycję utworzenia zorganizowanej Europy twierdząc, że jest to niezbędne do utrzymania pokojowych stosunków. Propozycja ta, znana jako Deklaracja Schumana , jest uważana za początek dzisiejszej Unii Europejskiej, która potem wybrała dzień 9 maja za Dzień Europy . Brytyjczycy zostali zaproszeni do uczestnictwa, ale odmówili, aby nie rezygnować z narodowej suwerenności.

30%

EWWiS zaspokajała potrzeby gospodarcze rządów europejskich w ograniczonym tylko zakresie. Dodatkowo, nie udało się pomimo czynionych prób, doprowadzić do integracji politycznej oraz militarnej. Wobec tego postanowiono zacieśnić współpracę gospodarczą i objąć nią dodatkowo:

• energetykę (zwłaszcza atomową),
• surowce,
• transport,
• rolnictwo.

Koncepcja ta stworzyła tzw. Plan Beyena, holenderskiego ministra spraw zagranicznych. Plan zakładał integrację horyzontalną, obejmującą całą gospodarkę, nie zaś tylko poszczególne jej gałęzie. W efekcie, w roku 1955, na konferencji w Messynie zebrali się ministrowie spraw zagranicznych państw "szóstki" tworzącej EWWiS i przyjęli tzw. rezolucję z Messyny. Zakładała ona:

• merytoryczną rozbudowę wspólnych instytucji europejskich,
• stopniową fuzję gospodarki narodowej,
• stworzenie wspólnego rynku,
• harmonizację polityki socjalnej.

Od powyższych pomysłów odcięła się Francja. Po konferencji messyńskiej powstała specjalna komisja do opracowania koncepcji wspólnoty gospodarczej i współpracy w dziedzinie energii atomowej. W wyniku jej prac, w roku 1956 powstał tzw. Raport Spaaka , pod którego przewodnictwem komisja pracowała. On to właśnie stanowił podstawę trwających bez mała rok rokowań, które doprowadziły do przyjęcia dwóch traktatów rzymskich podpisanych 25 marca 1957 r. W Rzymie. Pierwszy ustanawiał Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), a drugi Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM). Traktaty weszły w życie 1 stycznia 1958 r.

Trzy Wspólnoty Europejskie już od 1958 r. miały wspólne niektóre organy (Zgromadzenie Parlamentarne i Trybunał Sprawiedliwości). Pełne połączenie instytucjonalne nastąpiło w 1967 roku, gdy wszedł w życie traktat fuzyjny .

Liczba członków Wspólnot zwiększyła się w 1973 roku, gdy przyłączyły się do nich Wielka Brytania , Dania i Irlandia , co zostało nazwane pierwszą falą przyjęć. Kandydująca wówczas Norwegia nie przyłączyła się z powodu sprzeciwu swoich obywateli.

Granica polsko-czeska w Cieszynie. Dzięki Układowi z Schengen zniesiono kontrole graniczne między państwami sygnatariuszami. Komisja Europejska – na zasadzie dwustronnych porozumień – dopuściła do przystąpienia do Układu państwa spoza UE, a więc Norwegię, Islandię i Szwajcarię, co stanowi przykład rozszerzania prawa UE na państwa trzecie.

Druga fala nastąpiła w latach 80. kiedy to do EWG przystąpiła Grecja (w 1981 r.), Hiszpania i Portugalia (w 1986 r.).

W 1985 r. miał miejsce jedyny przypadek opuszczenia Wspólnot: wystąpiła z nich autonomiczna część Danii – Grenlandia .

NRD stała się częścią Unii w momencie przywrócenia jedności z RFN w 1990 roku.

Trzecia fala przyjęć (już do Unii Europejskiej) nastąpiła w 1995 roku, kiedy to przyjęto Austrię , Szwecję i Finlandię , zaś Norwegia ponownie odmówiła wstąpienia.

W 1985 roku uzgodniono w układzie z Schengen utworzenie systemu wspólnej kontroli granic i zniesienie wizowych granic wewnętrznych w obrębie Hiszpanii, Francji, Włoch, krajów Beneluksu, Portugalii i Niemiec, a rok później ustalono utworzenie korpusu wspólnych sił wojskowych krajów Wspólnot.

W ramach Wspólnot stopniowo doszło do utworzenia Wspólnego Jednolitego Rynku poprzez likwidację barier celnych , wprowadzanie wspólnych norm prawnych i technicznych oraz prowadzenie wspólnej polityki rolnej .
Równolegle dochodziło też do zacieśniania więzi politycznych między krajami Wspólnot. W 1986 r. podpisano jednolity akt europejski , zwiększający kompetencje EWG.

Podpisanie przez prezydenta Kwaśniewskiego Traktatu o przystąpieniu Rzeczpospolitej Polski do Unii Europejskiej

Polskie podpisy pod Traktatem akcesyjnym: prezydent Kwaśniewski , premier Miller , minister Hübner

Unia

7 lutego 1992 r. został podpisany traktat z Maastricht , na mocy którego 1 listopada 1993 r. powstała Unia Europejska.

Traktat nie likwidował Wspólnot Europejskich, zmienił jedynie nazwę EWG na Wspólnota Europejska. W Maastricht znacznie rozszerzono zakres wspólnej polityki gospodarczej i opracowano harmonogram wprowadzenia Unii Gospodarczo-Walutowej (jej efektem było wprowadzanie wspólnej waluty euro od 1999 roku). Do procesu integracji formalnie wzmocniono politykę zagraniczną, dodano politykę bezpieczeństwa (militarnego) oraz współpracę w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i współpracy administracyjnej państw członkowskich.

Kolejnym ważnym traktatem był też traktat amsterdamski z 1997 roku, który częściowo zmienił i jednocześnie rozszerzył wcześniejsze ustalenia z Maastricht. Pod koniec 2000 r. parafowano traktat nicejski reformujący instytucje unijne w celu zapewnienia sprawnego funkcjonowania po kolejnym rozszerzeniu UE. Na szczycie w Nicei proklamowano również Kartę Praw Podstawowych , mającą gwarantować prawa człowieka i swobody obywatelskie.

16 kwietnia 2003 roku przedstawiciele rządów 15 państw członkowskich i 10 kandydujących podpisali w Atenach traktat akcesyjny rozszerzający Unię^[28]. 1 maja 2004 roku nastąpiła czwarta fala, największe w historii rozszerzenie UE, wstąpiło do wspólnoty 10 krajów, czyli Estonia , Łotwa , Litwa , Polska , Czechy , Słowacja , Węgry , Słowenia , Malta oraz Cypr .

25 kwietnia 2005 roku Bułgaria i Rumunia podpisały traktat akcesyjny w Luksemburgu otwierający tym krajom drogę do wejścia do Unii Europejskiej 1 stycznia 2007 roku.

Obecnie zakończyła się ratyfikacja traktatu lizbońskiego , który wszedł w życie 1 grudnia 2009 r. Państwami oficjalnie kandydującymi są Chorwacja , Islandia , Turcja oraz Macedonia , a wniosek akcesyjny złożyła Czarnogóra , Albania , i Serbia . Potencjalnym kandydatem jest Bośnia i Hercegowina . Niezwykle trudne do określenia są relacje z nieuznawanym przez 5 członków Unii – Kosowem . W dającym się przewidzieć czasie jego członkostwo w Unii Europejskiej jest niemożliwe.

Euratom

Między rokiem 1993 a 2009 (czyli od wejścia w życie Traktatu z Maastricht do czasu wejścia w życie Traktatu z Lizbony) Euratom był częścią Unii Europejskiej (w ramach tzw. pierwszego filara). Obecnie został osobną organizacją międzynarodową Euratom , której podstawą funkcjonowania jest Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. Wyrazem powiązania Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej jest jedność instytucji i organów, jak i niemożność członkostwa tylko w jednej z tych dwóch organizacji^[29].

Krytyka Unii Europejskiej

Unia Europejska jest przez swoich przeciwników krytykowana m.in. za przerost biurokracji oraz, według nich, nieprzemyślane decyzje. Niektóre stronnictwa uważają, że Unia Europejska dąży do stworzenia państwa (np. federalnego), a to z kolei doprowadzi do utraty suwerenności obecnych państw członkowskich. Przeciwnikami Unii Europejskiej są także komuniści i przedstawiciele środowisk radykalnie lewicowych argumentujący, iż ta organizacja próbuje budować zachodnioeuropejski imperializm i nierówno traktuje wszystkie państwa członkowskie, a także kraje tzw. Starej Unii chcą podporządkować sobie nowe kraje członkowskie. Eurosceptykami są również niektórzy antyglobaliści , gdyż uważają, iż stworzenie Unii Europejskiej jest pierwszym krokiem ku utworzeniu Rządu światowego .

Najczęstsze błędy

Najczęstsze błędy popełniane w polskiej publicystyce dotyczące instytucji UE i systemu podejmowania decyzji:

• Mylenie Rady Europejskiej z Radą Europy ^[30][31][32] – w rzeczywistości to dwie odrębne organizacje międzynarodowe
• Mylenie Rady Europejskiej z Radą Unii Europejskiej ^[33] – to dwie odrębne instytucje z innym składem i różnymi kompetencjami.
• Mylenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z Europejskim Trybunałem Praw Człowieka .
• Pogląd, że UE ma tylko dwa sądy ( Trybunał Sprawiedliwości i Sąd Pierwszej Instancji ) zapominając o Sądzie do spraw Służby Publicznej
• Pogląd, że Trybunał Obrachunkowy jest sądem Unii – jest to instytucja kontrolna, odpowiednik polskiej Najwyższej Izby Kontroli
• Uznawanie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka za instytucję unijną. To organ Rady Europy.
• Utożsamianie Prezydencji z Radą Europejską , podczas gdy traktatowo Prezydencja ściśle przypisana jest do Rady Unii Europejskiej . Historycznie pierwsza była Rada Ministrów Wspólnot Europejskich (obecna Rada Unii Europejskiej), a Rada Europejska powstała dopiero w latach 70.
• Uznanie, że polskim reprezentantem w Radzie Unii Europejskiej (o ile nie myli się jej z Radą Europejską) jest tylko minister spraw zagranicznych, podczas gdy jest on reprezentantem Polski w Radzie ds. Ogólnych i Radzie do Spraw Zagranicznych, a np. w Radzie ds. Gospodarczych i Finansowych minister gospodarki
• Pogląd, że cała władza legislacyjna skupiona jest w Parlamencie Europejskim , podczas gdy faktycznie Rada Unii Europejskiej posiada kompetencje legislacyjne w szerszym zakresie
• Pogląd, że Komisja Europejska (często określana mianem eurokracja) uchwala dyrektywy, podczas gdy ona tylko i wyłącznie proponuje i przedkłada projekty ministrom państw członkowskich zebranym w Radzie Unii Europejskiej z ewentualnym udziałem Parlamentu (Komisja co najwyżej uchwala rozporządzenia, ale są one tylko i wyłącznie wykonawcze do wcześniej uchwalonych dyrektyw i rozporządzeń – podobnie jak w polskim systemie prawnym, minister może wydać rozporządzenie wykonawcze do ustawy uchwalonej przez Sejm i Senat)
• Mylenie Unii Europejskiej ze Wspólnotą Europejską
• Mylenie Wspólnoty Europejskiej ze Wspólnotami Europejskimi
• Utożsamianie prawa europejskiego z prawem Unii Europejskiej. Prawo europejskie, jeżeli przyjmie się, że takowe istnieje, powinno być utożsamiane z prawem obowiązującym na całym kontynencie europejskim. Zaliczać się do niego powinno więc akty OBWE i Rady Europy, gdyż tylko te dwie organizacje skupiają w sobie wszystkie państwa Europy. Indyferencja i niezrozumienie tematu prowadzi do zamiennego używania pojęć europejski, unijny, wspólnotowy, podczas, gdy w rzeczywistości pojęcia te obejmować powinny zupełnie inne katalogi aktów prawnych.

Zobacz też

Procesy zachodzące wokół integracji europejskiej:

• Europeizacja – silny wpływ kultury europejskiej na sąsiednie regiony
• Unionizacja – silny wpływ Unii Europejskiej na proces demokratyzacji i stabilizacji (politycznej i gospodarczej) w sąsiednich regionach (Bałkany, Basen Morza Śródziemnego, kraje byłego ZSRR)
• Eurosfera – teoria stosunków międzynarodowych, nazywana też Imperium Europejskie, stworzona przez m.in.: Marka Leonarda, Jana Zielonkę, Roberta Coopera, José Barroso; obszary zainteresowań państw europejskich, a przez to UE (państwa AKP , Polityka Sąsiedztwa , Unia Śródziemnomorska , Wschodnie Partnerstwo , Bliski Wschód, obecne kolonie państw członkowskich) staną się obszarem, na który Unia Europejska wywrze największy wpływ; porównywalne z unionizacją; porównaj z Unia Europejska jako potencjalne supermocarstwo XXI wieku
• Wiek Europy – w teoriach stosunków międzynarodowych wiek XXI wiekiem dominacji Unii Europejskiej i stworzenia nowej jakości światowych stosunków międzypaństwowych
• Pax Europea – długi okres pokoju, stabilizacji, dobrobytu i rozwoju jaki istnieje miedzy państwami zachodniej i północnej Europy (włączając Grecję i Turcję) dzięki zastąpieniu rywalizacji- współpracą w ramach UE; najdłuższy okres bez wojen w Europie od czasów Pax Romana

Inne ugrupowania integracyjne:
Wszystkie podane organizacje są przykładem współpracy międzyrządowej. Ewenement Unii polega na włączeniu współpracy ponadnarodowej:

• Rada Europy – pierwsza organizacja integracyjna
• Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu – "alternatywa" dla UE, integracja tylko ekonomiczna
• Środkowoeuropejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu – środkowoeuropejska "wersja" EFTY, z tym, że członkowie CEFTY za główny cel wyznaczyli sobie członkostwo w UE
• Unia Afrykańska
• Unia Narodów Południowoamerykańskich – wzorowana na Unii Europejskiej

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Europa i jej mieszkańcy – podstawowe fakty i liczby – wszystkie oficjalne języki UE
• Oficjalna strona Unii Europejskiej – wszystkie oficjalne języki UE
• EuroparlTV – oficjalna strona telewizji Parlamentu Europejskiego – wszystkie oficjalne języki UE
• Strona Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej ( pol.  •  ang. )
• EU Tube – oficjalny profil YouTube ( ang.  •  fr.  •  niem. )
• Serwis PAP o sprawach europejskich ( pol. )
• Euractive ( pol.  •  ang.  •  fr.  •  niem.  •  hiszp.  •  słow.  •  cz.  •  węg.  •  rum.  •  tur. )
• European Voice – dziennik spraw unijnych ( ang. )