Gepard
GepardGepard (Acinonyx jubatus) — ssak z rodziny kotowatych rzędu drapieżnych. Nazwa
rodzajowa
, Acinonyx, oznacza po
grecku
"nieruchomy pazur" (gepardy jako jedne z nielicznych kotów nie potrafią chować pazurów), a nazwa
gatunkowa
, jubatus, oznacza po
łacinie
"grzywiasty", z powodu grzywy, która zdarza się u niektórych młodych gepardów (tzw. "reksów"). Polska nazwa "gepard" pochodzi z średniowiecznej
łaciny
: gattus pardus, co znaczyło "kot-leopard". EwolucjaGepardy cechują się niezwykle małą różnorodnością
genetyczną
. Uważa się, że w czasie ostatniej
epoki lodowcowej
przeszły przez dłuższy okres
rozmnażania wsobnego
. Prawdopodobnie ewoluowały w
Afryce
w czasie
miocenu
(26 do 7,5 miliona lat temu), zanim migrowały do
Azji
. Wśród wymarłych gatunków są: Acinonyx pardinensis (z
pliocenu
), znacznie większy niż współczesne gepardy, odkryty w
Europie
,
Indiach
i
Chinach
; Acinonyx intermedius (z okresu środkowego
plejstocenu
), znaleziony na tym samym obszarze; oraz Miracinonyx inexpectatus, Miracinonyx studeri i Miracinonyx trumani (
plejstocen
), znalezione w
Ameryce Północnej
. Zasięg występowania i siedliskoGepardy na wolności można spotkać przede wszystkim w
Afryce
, ale w przeszłości zamieszkiwały powszechnie także północne
Indie
i płaskowyż
irański
, gdzie zostały udomowione przez arystokratów i używane podczas polowań na
antylopy
, w ten sam sposób jak obecnie
charty
w
Europie
. Obecnie prócz południowej Afryki, gdzie występują jeszcze stosunkowo licznie, ale tylko na obszarach parków narodowych i rezerwatów, można je spotkać w niewielkich populacjach na południowych obrzeżach
Sahary
, a także w izolowanej lokalizacji w
Iranie
. Duży stopień
wsobności
tej ostatniej populacji stwarza poważne ryzyko dla szans jej przetrwania. Główne ryzyko stanowią choroby genetyczne i presja środowiska, a także zagrożenie ze strony innych drapieżników (np. lwów, hien). Obecnie 95% gepardów ginie nie osiągnąwszy samodzielności. Dla porównania: na obszarach sławnego "raju dzikich zwierząt",
Serengeti
, żyje około 300 gepardów i około 3 tysięcy lwów i 9 tysięcy
hien cętkowanych
. Obecną liczebność gatunku (na swobodzie) szacuje się na około 12 tysięcy osobników. Gepard preferuje
biotopy
typu otwartego, takie jak
półpustynie
i
sawanny
. CharakterystykaCiało geparda jest smukłe i muskularne z długimi łapami, mimo iż wygląda na wątłego i delikatnego. Klatka piersiowa jest obszerna, a talia wąska. Ma małą głowę i krótki pysk, wysoko umieszczone oczy, duże nozdrza i małe okrągłe uszy. Jako jedyny z kotowatych nie potrafi chować pazurów. Futro geparda jest płowe z okrągłymi czarnymi plamkami i czarnymi liniami po bokach pyska. Dorosłe samce ważą przeciętnie 42-65
kg
z kolei samice 30-45
kg
. Długość ciała wynosi od 112 do 150
cm
, wysokość w kłębie od 60 do 80 cm , podczas gdy ogon mierzy do 90 cm. Samce są przeważnie większe niż samice, mają także nieco większą głowę i muskularniejsze ciało. Gepard jest nietypowym członkiem rodziny
kotowatych
(Felidae), który poluje polegając raczej na swoim wzroku i szybkości, niż z ukrycia. Jest najszybszym zwierzęciem lądowym i na krótkich dystansach może osiągnąć prędkość do 120
km
/
h
. Gepardy są jedynymi wielkimi kotami, które nie ryczą a wydają inne dźwięki. Potrafią ćwierkać, szczekać, syczeć, mruczeć, miauczeć i rechotać. - A. jubatus jubatus - południowa
Afryka
((
Angola
,
Botswana
,
Demokratyczna Republika Konga
,
Mozambik
,
Malawi
,
RPA
,
Tanzania
,
Zambia
,
Zimbabwe
i
Namibia
)
- A. jubatus hecki - zachodnia
Afryka
(
Benin
,
Burkina Faso
,
Ghana
,
Mali
,
Mauretania
,
Niger
i
Senegal
)
- A. jubatus raineyi - wschodnia
Afryka
(
Kenia
,
Somalia
,
Tanzania
i
Uganda
)
- A. jubatus ngorongorensis -
- A. jubatus soemmeringii - centralna
Afryka
(
Kamerun
,
Czad
,
Republika Środkowoafrykańska
,
Etiopia
,
Nigeria
,
Niger
i
Sudan
)
- A. jubatus venaticus - północna
Afryka
(
Algieria
,
Dżibuti
,
Egipt
,
Mali
,
Mauretania
,
Maroko
,
Niger
,
Tunezja
i
Sahara Zachodnia
oraz
Azja
(
Afganistan
,
Indie
,
Iran
,
Irak
,
Izrael
,
Jordania
,
Oman
,
Pakistan
,
Arabia Saudyjska
,
Syria
,
Rosja
i azjatyckie państwa
Wspólnoty Niepodległych Państw
).
Rozmnażanie i życie społeczneSamice rodzą od 3 do 5 młodych po
ciąży
trwającej od 90 do 95 dni. Młode ważą po urodzeniu od 150 do 300 g. Od matki odłączają się między 13. a 20. miesiącem życia. Gepard może żyć ponad 20 lat. W przeciwieństwie do innych kotów, dorosłe samice nie mają swoich terytoriów i raczej unikają się wzajemnie. Samce czasami tworzą małe grupy, zwłaszcza jeśli pochodzą z tego samego
miotu
. Polowanie i pokarmGepardy są drapieżnikami, jedzą głównie małe (do 40 kg)
ssaki
, takie jak
gazele
,
impale
, młode
gnu
i
zające
. Po podejściu do ofiary na dystans około 10 m rozpoczyna się pościg. Polowanie zazwyczaj kończy się w ciągu minuty. Jeśli gepardowi nie uda się szybko złapać zdobyczy, woli poczekać na inną okazję niż marnować energię. W przeciwieństwie od innych wielkich kotów polujących głównie nocą, gepard jest drapieżnikiem prowadzącym dzienny tryb życia. Poluje zazwyczaj z samego rana albo późnym wieczorem gdy nie jest za ciepło, ale wciąż jest dość światła. Gepard nie jest w stanie zaatakować i zabić żadnej żywej istoty,jeżeli ta przed nim nie ucieka. Zabicie musi bezwzględnie poprzedzać pogoń za uciekającą z największą prędkością ofiarą. Gdy ofiara nie ucieka, wówczas łańcuch myśliwski tego kota zostaje przerwany, bez względu na to jak bardzo zwierzę byłoby głodne[3]. Znaczenie dla człowiekaFutro geparda dawniej uznawane było za symbol wysokiego statusu społecznego. Obecnie
ekonomiczne
znaczenie geparda wynika z
turystyki
; koty te można także znaleźć w
ogrodach zoologicznych
. Ponieważ gepardy są dużo mniej agresywne niż inne wielkie koty (jako jedyne spośród nich nie atakują człowieka), młode są czasami sprzedawane jako zwierzęta domowe. Jest to nielegalne, ponieważ międzynarodowe konwencje zabraniają hodowli dzikich zwierząt lub gatunków zagrożonych wyginięciem. Na gepardy w przeszłości polowano, ponieważ wielu rolników uważało, że stanowią zagrożenie dla zwierząt hodowlanych. Gdy zagrożenie gatunku osiągnęło szczyt, rozpoczęto różne kampanie edukacyjne dla farmerów, mające na celu zachęcenie ich do większej tolerancji dla tych zwierząt. Gepard w literaturze i sztuce | Bachus i Ariadna (detal) |  | Bachus i Ariadna |
Ciekawostki- Niektóre gepardy mają na grzbiecie zamiast plamek paski i nazywane są gepardami królewskimi.
Przypisy- ↑
Acinonyx jubatus
w: Integrated Taxonomic Information System (
ang.
)
- ↑
Acinonyx jubatus
. Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (
ang.
)
- ↑ Vitus B. Droscher "Świat w którym żyją zwierzęta"Państwowy Instytut Wydawniczy Warszawa 2000
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Gepard":
Cywilizacja doliny Indusu
...
Drapieżnictwo
...
Kenia
...
Kraina palearktyczna
...
Lew
...
Mitologia egipska
...
Republika Południowej Afryki
...
Chów wsobny
...
Gepard
Gepard
Systematyka
Domena
eukarionty
Królestwo
zwierzęta
Typ
strunowce
Podtyp
kręgowce
Gromada
ssaki
Podgromada
ssaki żyworodne
Szczep
łożyskowce
Rząd
drapieżne
Rodzina
kotowate
Rodzaj
AcinonyxBrookes, 1828
Gatunek
Gepard
Nazwa systematyczna
Acinonyx jubatus(
Schreber
, 1775)Kategoria zagrożenia (
CzKGZ
)
narażony na wyginięcie
Zasięg występowania
...
Suahili
gorącesamaki - rybachakula - jedzeniechumvi - sólsukari - cukierZwierzęta:simba - lewduma - Gepardtwiga - żyrafapunda milia - zebranyani - małpatembo - słońkuku - kurczak, ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Gepard":
027a. Ssaki – sukces złożoności (plansza 13)
...
032. Ekologia biosfery (plansza 16)
e height=380 width=770 >
Charakterystyka biomów
Termity
Wśród drapieżników na obszarze sawanny występują Gepardy, lwy (w Azji prawie wytępione), lamparty i hieny. W Azji również ...
019. Odmiana czasowników nierozdzielnie złożonych - czas teraźniejszy. Präsens. (plansza 12)
e height=380 width=770 >
... entlaüft - ... ucieka
Der Gepard
- Gepard
Der Frosch
- żaba
...
|