Kod pocztowy (pocztowy numer adresowy) – ciąg cyfr (rzadziej liter i cyfr) dodawany do adresu , mający ułatwiać sortowanie przesyłek. Format i zasady umieszczania kodów pocztowych są różne w różnych krajach.

Kody pocztowe w Polsce

W Polsce system kodów pocztowych (Pocztowe Numery Adresowe – PNA) wprowadzono 1 stycznia 1973 na mocy rozporządzenia nr 89 Ministerstwa Łączności z 17 listopada 1972 .

Kody pocztowe mają format dd-ddd, gdzie d oznacza cyfrę, i umieszcza się je z lewej strony nazwy miejscowości, w której znajduje się pocztowy urząd oddawczy. Pierwsza cyfra określa okręg pocztowy, a cały PNA jest przypisany albo do urzędu pocztowego , albo, w tzw. miastach wydzielonych, do poszczególnych ulic i domów.

Lista miast wydzielonych jest następująca: Białystok , Bielsko-Biała , Bydgoszcz , Częstochowa , Gdańsk , Gdynia , Katowice , Kielce , Koszalin , Kraków , Lublin , Łódź , Olsztyn , Opole , Poznań , Radom , Rzeszów , Sopot , Szczecin , Warszawa , Wrocław , Zielona Góra .

Znaczenie kolejnych cyfr

Pierwsza – okręg kodowy – określa okręg pocztowy (obszar działania dawnego DOP) w momencie wprowadzenia PNA były to ówczesne jedno lub dwa województwa.

Podział oznaczeń okręgów kodowych ustalono od Warszawy, zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara i tak:

• 0 – okręg warszawski
• 1 – okręg olsztyński
• 2 – okręg lubelski
• 3 – okręg krakowski
• 4 – okręg katowicki
• 5 – okręg wrocławski
• 6 – okręg poznański
• 7 – okręg szczeciński
• 8 – okręg gdański
• 9 – okręg łódzki

Druga – strefa kodowa – wskazuje część okręgu którym jest określony obszar położony wzdłuż linii komunikacyjnych lub miasto wojewódzkie.

Dla największych miast przydzielono jedną, dwie lub pięć cyfr strefowych i tak:

• 00 – 04 Warszawa M
• 50 – 54 Wrocław M
• 90 – 94 Łódź M
• 30 – 31 Kraków M
• 60 – 61 Poznań M
• 70 – 71 Szczecin M
• 10 – Olsztyn M
• 15 – Białystok M
• 20 – Lublin M
• 25 – Kielce M
• 26 – Radom M
• 35 – Rzeszów M
• 40 – Katowice M
• 45 – Opole M
• 65 – Zielona Góra M
• 75 – Koszalin M
• 80 – Gdańsk M
• 81 – Gdynia M (Sopot)
• 85 – Bydgoszcz M

Trzecia- sektor kodowy – obejmuje obszar podległy rozdzielni sektorowej (dawne powiaty), a w dziewiętnastu największych miastach umowne części miast. To były założenia w chwili tworzenia systemu. Obecnie, gdy likwidacji uległy urzędy sektorowe pojęcie „sektor” jest pojęciem abstrakcyjnym, a trzecia cyfra kodu pozostanie wyróżnikiem, określającym jakiś obszar pocztowy.

Czwarta i piąta ( czytane łącznie) wskazują placówkę pocztową i jej obszar działania, a w 19 największych miastach jednostkę doręczeniową.

Instytucje Poczty Polskiej otrzymały w sektorze 9 stref 0 i 5 numery od 40 do 49 70 – 9 40 do 49 instytucje poczty 75 – 9 50 do 99 posiadacze skrytek

Istnieją też odbiorcy mający osobny kod pocztowy, np.

• 00-940 – Centrala Poczty Polskiej S.A.
• 00-001 – Urząd Pocztowy Warszawa 1
• 00-977 – Polskie Radio SA
• 00-999 – Telewizja Polska SA

Oprócz swojego kodu pocztowego, każdy urząd pocztowy może mieć również PNA wydzielony dla skrytek pocztowych. I tak Urząd Pocztowy Warszawa 1, który ma w adresie PNA 00-001, dla funkcjonujących w nim skrytek pocztowych ma PNA 00-950.

Spisy oznaczeń kodowych

Celem umożliwienia poprawnego podawania i korzystania z kodowych oznaczeń, zostały opracowane dwa spisy:

Alfabetyczny – przeznaczony głównie dla klientów poczty, podający nazwę placówki pocztowej i jej numer kodowy, bądź ulicę w dużym mieście i jej jednostkę doręczeniową.

Składa się z trzech części:

• I – zawiera listę tych miejscowości w Polsce, w których istnieje przynajmniej jeden urząd pocztowy wraz z przypisanym kodem pocztowym
• II – zawiera wykazy urzędów pocztowych w tych miejscowościach, w których istnieje więcej niż jeden urząd pocztowy oraz wykazy odbiorców, którym przypisano osobny kod pocztowy.
• III – obejmuje 21 największych miast i zawiera następujące informacje:
• listę urzędów pocztowych i odbiorców, ich adresy oraz przypisane do nich kody pocztowe
• listę ulic (część z nich z podziałem na odcinki) i przypisanych do nich kodów pocztowych

Numeryczny – dla użytku wewnętrznego, głównie dla konstruktorów komunikacji pocztowej – podający nazwę placówek pocztowych ułożone według kolejności numerów w okręgu, strefie i sektorze

Efekty wprowadzenia systemu PNA

Celem wprowadzenia PNA było:

• Uproszczenie procesu dzielenia przesyłek pocztowych, przez to wzrost wydajności pracy dzielacza,
• Umożliwienie zatrudnienia przy rozdziale przesyłek pracowników nieznających geografii pocztowej,

Wzór adresowania

Janina Nowak

ul. Cicha 132 m. 16

62-200 GNIEZNO

Międzynarodowy kod pocztowy

Kody pocztowe poszczególnych krajów są poprzedzone narodowym prefiksem składającym się z 1- lub 2-literowego oznaczenia kraju (tzw. kod kraju). W tej roli występują samochodowe oznaczenia przynależności – początkowo eksponowane na eliptycznej tabliczce, a obecnie w Unii Europejskiej włączone do tablic rejestracyjnych. Brak jest uregulowań w tej sprawie i obecnie pojawiły się kody kraju nieco różniące się od wyżej wymienionych, wzorowane na adresach elektronicznych, ale dwuliterowe (np. zamiast H – HU oznacza Węgry).

W tym wypadku kod zwykło się podawać bez dywizu . Dla przykładu:

• PL-00001 (zamiast 00-001 Warszawa)
• A-1130 – przykładowy kod pocztowy dla Wiednia w Austrii

Kody pocztowe na świecie

Bułgaria

W Bułgarii kod pocztowy składa się z czterech cyfr (np. 1000 Sofia )

Belgia

Również w Belgii jak i w Bułgarii kod pocztowy składa sie zawsze z 4 cyfr (np. Bruksela to 1000)

Chorwacja

Tak jak w Polsce, chorwackie kody pocztowe składają się z 5 cyfr (np. 10000 Zagrzeb )

Francja

We Francji dwie pierwsze cyfry są numerem departamentu – departamenty są jednocześnie okręgami pocztowymi. Pierwsze dwie cyfry kodu pocztowego – numeru departamentu są jednocześnie wyróżnikiem w samochodowych numerach rejestracyjnych.

Irlandia

W Irlandii w ogóle nie istnieją kody pocztowe, po nazwie miasta w adresie podaje się jedynie nazwę hrabstwa, poprzedzonego dwuliterowym skrótem Co. ( ang. county – hrabstwo). Wyjątek stanowi Dublin, ze względu na rozmiar podzielony na 24 okręgi: Dublin 1 do Dublin 24.

Japonia

W Japonii kod pocztowy liczy 7 cyfr. Prawidłowy zapis to znak 〒, 3 cyfry, dywiz i 4 pozostałe cyfry. Np. kod pocztowy Centralnego Urzędu Pocztowego w Tokio to 〒100-8799.

Kanada

Regiony różnych kodów pocztowych w Kanadzie

Kanadyjski kod pocztowy jest złożony z sześciu znaków w formacie: X9X 9X9, gdzie X jest literą a 9 cyfrą. Trzeci i czwarty znak jest oddzielony spacją. Dla przykładu: K1A 0B1 jest przypisany dla poczty w Ottawie , natomiast kod H0H 0H0 jest zarezerwowany dla Santa Claus .

Niemcy

Kody poszczególnych regionów w Niemczech

W Niemczech kod pocztowy składa się z 5 cyfr. Tak jak w Polsce, pierwsza cyfra oznacza okręg pocztowy.

20355 – Hamburg
15236 – Frankfurt/Oder
01219 – Dresden

Historia

Po raz pierwszy oznakowania miejscowości cyframi zastosowała w 1853 r. poczta Thurn und Taxis .

W 1941 r. wprowadzono w Rzeszy Niemieckiej dwucyfrowy system kodów pocztowych.

W 1962 r. w RFN i w 1965 r. w NRD wprowadzono odrębne systemy oznakowań, składające się z czterocyfrowego kodu miast.

1 lipca 1993 r. wprowadzono obowiązujący obecnie wspólny system kodów pocztowych.

Stany Zjednoczone Ameryki

Kody pocztowe w Stanach Zjednoczonych

Kod pocztowy nazywany jest w Stanach Zjednoczonych ZIP (Zone Improvement Plan) Code. Tak jak i w Polsce kody są 5-cyfrowe ale bez dywizu. Pierwsza cyfra odpowiada pewnej grupie stanów jej przypisanych. Druga i trzecia cyfra odpowiada poszczególnym regionom (lub wielkim miastom) w danej grupie.

Z reguły pierwsze trzy cyfry określają urząd odpowiedzialny za sortowanie poczty dla całego regionu. Dany urząd może posiadać więcej niż jeden trzycyfrowy numer. Czwarta i piąta cyfra wyznaczają małe miasteczka, wioski lub dzielnice/przedmieścia wielkich miast. Przykład: 43209 (4=Ohio,32=Columbus,09=Bexley)

Pierwszy kod dla danego sektora najczęściej przydzielany jest największemu miastu w tym regionie. Kolejne kody zwykle korespondują alfabetycznie z nazwami kolejnych miast, miasteczek i wiosek.

Wielka Brytania

Brytyjski kod pocztowy składa się z dwóch alfanumerycznych sekcji, pierwsza (o długości dwóch do czterech znaków) identyfikuje okręg pocztowy, druga (o długości trzech znaków) identyfikuje jednostkę obejmującą od jednego do kilku budynków lub instytucji.

Przykład: SW1A 1AA (kod pocztowy Pałacu Buckingham ).

Źródło

Skrypt dla uczestnika Kurs Zawodowy dla służb ekspedycyjno-rozdzielczych Blok VI : Geografia pocztowa str.130-132 POSTDATA 2007

Linki zewnętrzne

• Wyszukiwarka kodów pocztowych na stronie Poczty Polskiej
• strona z Oficjalnym Spisem PNA