Językoznawstwo synchroniczne (od gr. syn 'razem', chronos 'czas') – to działy
językoznawstwa
, których przedmiotem jest system języka w danym momencie, bez względu na historię tego języka jako całości, jak i na historię poszczególnych jego elementów. Językoznawstwo synchroniczne bada więc wszystkie elementy danego języka (danych języków) współwystępujące w określonym czasie, a także relacje między tymi elementami, abstrahuje natomiast zupełnie od historycznej genezy poszczególnych zjawisk.
Czasem mówi się o językoznawstwie synchronicznym jako o badaniu "przekrojów" języka poszczególnych epok (należy sobie wyobrazić język przestrzennie - jako wijącego się przez epoki, nieustannie ewoluującego węża). Każdy taki przekrój to osobny, w pełni autonomiczny system, funkcjonalnie niezależny od pozostałych przekrojów (choć powiązany z nimi genetycznie).
Ścisłe oddzielenie językoznawstwa synchronicznego od
diachronicznego
postulował
Ferdynand de Saussure
- miał to być podstawowy warunek umożliwiający badanie struktury gramatycznej języka. Od ostatniej ćwierci XX wieku imperatywu tego nie traktuje się już w językoznawstwie tak poważnie. Coraz częściej w pracach synchronicznych wskazuje się na wagę procesów historycznych. Metaforycznie często mówi się o "pamięci" języka - o obecności w elementach i strukturach danej epoki jak gdyby "uśpionej", skumulowanej wiedzy o fazach rozwojowych poprzednich epok.
Zobacz też:
Językoznawstwo diachroniczne
,
Językoznawstwo
,
Strukturalizm
.