Kość klinowa- widok z góry
Kość klinowa- widok od przodu, widoczna część tworząca
oczodół
Kość klinowa- widok z tyłu
Kość klinowa (
łac.
os sphenoidale), nieparzysta kość, tworząca część środkową podstawy
czaszki
, jest wklinowana pomiędzy inne kości. Od przodu łączy się z kością czołową i kośćmi twarzy (z
kością podniebienną
,
szczęką
i z
kością jarzmową
), z boku z
kośćmi skroniowymi
, a z tyłu z
kością potyliczną
. Kość klinowa swoim kształtem przypomina motyla. Składa się z trzonu, ze skrzydeł większych i mniejszych oraz z wyrostków skrzydłowatych.
Budowa
Trzon
Stanowi jej część środkową, ma kształt nieregularnego sześcianu i zawiera w swym wnętrzu zatoki klinowe. Łączą się one z przodu z
jamą nosową
. Na górnej powierzchni trzonu znajduje się duże zagłębienie, zwane dołem przysadki. Od trzonu kości klinowej odchodzą trzy pary wyrostków: skrzydła większe, skrzydła mniejsze i wyrostki skrzydłowate.
Można powiedzieć, iż jest on kością pneumatyczną, gdyż zawiera 2 jamy wyposażone w błonę śluzową- są to
zatoki klinowe
(sinus sphenoidales).
Powierzchnie
Na trzonie wyróżniamy następujące powierzchnie:
- P. górna, wyposażona w
siodło tureckie
(sella turcica) posiadające guzek (tuberculum sellae, na przedzie) i grzbiet (dorsum sellae) posiadający wyniosłości- wyrostki pochyłe tylne (processus clinoidei posteriores), do których przyczepia się
namiot móżdżku
. Ku tyłowi przechodzi w stok (clivius). Poza tym wyrostki pochyłe środkowe (processus clinoidei medii) w przedniej części, podobnie jak bruzda przedskrzyżowania wzrokowego (sulcus prechiasmatis) przechodząca bocznie w
kanał wzrokowy
(canalis opticus), a także kolec sitowy (spina ethmoidalis).
- P. dolna- tworzy dziób klinowy (rostrum sphenoidale)
- P. przednia- podzielona przez przebiegający pośrodkowo grzebień klinowy (spina sphenoidalis), bocznie od którego widzimy małżowiny klinowe (conchae sphenoidales, sing. concha sphenoidalis) Ponad nimi natomiast z każdej strony jest otwór
zatoki klinowej
, apertura sinus sphenoidalis), znajdujący się przyśrodkowo od dołków (foveola ethmoidalis).
- P. tylna
- P. boczne- złączone ze skrzydłami. Posiadają języczek klinowy (lingula sphenoidalis) oraz bruzdę tętnicy szyjnej (sulcus caroticus).
Brzegi i Krawędzie
- kr. klinowa (libus sphenoidalis)
Skrzydła większe
Alae maiores.
Odchodzą one od bocznych powierzchni trzonu i ograniczają dół środkowy
czaszki
i
oczodół
. Przebijają je otwory, przez które przechodzą
nerwy
i naczynia krwionośne. Posiadają nasadę (radix dosł. korzeń).
Powierzchnie
- P. oczodołowa (facies orbitalis)- uczestniczy w budowie oczodołu, jest widoczna z zewnątrz przy spoglądaniu na czaszkę z przodu. Przyśrodkowo od niej jest
szczelina oczodołowa górna
(fissura orbitalis superior), poniżej niej natomiast mniejszy otwór (foramen rotundum).
- P. skroniowa (f. temporalis)
- P. podskroniowa (f. infratemporalis)- bierze udział w wytwarzaniu
dołu podskroniowego
- P. szczękowa (f. maxillaris))- bierze udział w wytwarzaniu
dołu skrzydłowo-podniebiennego
Wymienione 4 powierzchnie tworzą razem powierzchnię zewnętrzną.
- P. mózgowa (f. cerebralis), zwana też wewnętrzną- współtworzy dół środkowy podstawy czaszki
Brzegi
- Brz. ciemieniowy (margo parietalis)
- Brz. jarzmowy (margo zygomaticus)
Skrzydła mniejsze
Alae minores
Odchodzą od górno-przedniej części trzonu za pomocą 2 korzeni i wchodzą w skład stropów
oczodołowych
.
Są dosyć cienkie. Pomiędzy ich korzeniami znajduje się
kanał wzrokowy
(canalis opticus). Ograniczają od góry
szczelinę oczodołową górną
(fissura orbitalis superior).
Łączą się ze sobą za pomocą łęku skrzydłowego (jugum sphenoidale) mniej więcej w płaszczyźnie pośrodkowej.
Powierzchnie
Brzegi
- Brz. przedni- uczestniczy w tworzeniu
szwu
sutyura sphenofrontalis
- Brz. tylny- tworzy wyrostek pochyły przedni' (processus clinoideus anterior).
Wyrostki skrzydłowate
Processus pterygoidei, sing. processus pterygoideus
Odchodzą od powierzchni dolnej trzonu. Biegnąc pionowo w dół, ograniczają z boków nozdrza tylne
jamy nosowej
.
W pojedynczym wyrostjku wyróżnić możemy blaszkę boczną (lamina lateralis) oraz przyśrodkową (lam. medialis), wyposażoną w haczyk skrzydłowy (hamulus pterygoideus). Jest on najbardziej w dół wysuniętą częścią omawianej kości. W miejscu przylegania do siebie obu blaszek obserwujemy bruzdę skrzydłowo-podniebienną (sulcus pterygopalatinus), poniżej której występują one już osobno po obu stronach wcięcia skrzydłowego (incisura pterygoidea). Niżej od tegoż wcięcia natomiast i przyśrodkowo od niego zaobserwować możemy bruzdę haczyka skrzydłowego (sulcus hamuli pterygoidei), którą pokrywa
tkanka chrzęstna
, a także
ścięgno
mięśnia napinacza podniebienia. Na blaszce przyśrodkowej warty wspomnienia jest także sterczący przyśrodkowo od niej wyrostek pochwowy (processus vaginalis), oddzielony od reszty blaszki bruzdą podniebienno-pochwową (sulcus palatovaginalis), a od trzonu bruzdą lemieszowo-pochwową (sulcus vomerovaginalis), zamknięta w kanał lemieszowo-pochwowy. Bocznie od niego znajduje się zaś kanał skrzydłowy (canalis pterygoideus). Spoglądając z tyłu możemy jeszcze zauważyć dół skrzydłowy (fossa pterygoidea), do którego przyczepia się
mięsień skrzydłowy przyśrodkowy
.
Powstanie i rozwój
- Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .
Bibliografia
- Johannes Sobotta, "Anatomia i fizjologia człowieka " wyd. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich , Kazimierz Kucharczyk, Mieczysław Nowak Warszawa
-
Adam Bochenek
,
Michał Reicher
, "Anatomia człowieka", tom I- wybrane informacje