Boeing/McDonnell Douglas F-15 Eagle
F-15E Eagle z 4 Skrzydła Myśliwskiego US Air Force F-15E Eagle z 4 Skrzydła Myśliwskiego US Air Force
Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	McDonnell Douglas, obecnie Boeing
Typ	wielozadaniowy myśliwiec przewagi powietrznej, myśliwiec bombardujący (wersja E)
Konstrukcja	całkowicie metalowa z elementami tytanowymi
Załoga	1 (pilot - w wersjach myśliwskich A i C), 2 (pilot i operator uzbrojenia - E)
Historia
Data oblotu	27 lipca 1972
Lata produkcji	od 1972
Dane techniczne
Napęd	2 × Pratt & Whitney F100-PW220 lub F100-PW229 turbowentylatorowe
Ciąg	odpowiednio 104,3 kN i 129 kN każdy
Wymiary
Rozpiętość	13,05 m
Długość	19,43 m
Wysokość	5,63 m
Powierzchnia nośna	56,50 m²
Masa
Własna	12 973 kg (C)
Użyteczna	15 918 kg (C)
Startowa	30 872 kg (C)
Uzbrojenia	7 250 kg (A i C), 10 705 kg (E)
Paliwa	6 103 kg
Osiągi
Prędkość maks.	2,5 Ma (2667,5 km/h)
Prędkość przelotowa	0.75 Ma (917 km/h)
Prędkość minimalna	232 km/h (C)
Prędkość wznoszenia	300 m/s na poziomie morza
Pułap	19 200 m
Zasięg	4 631 km
Promień działania	1 270 km
Rozbieg	274 m (C), 610 m (D)
Dobieg	1036 m (C), 1220 m (D)
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 × działko M61 Vulcan kierowane pociski rakietowe powietrze-powietrze AIM-9 , AIM-7 i AIM-120 oraz bomby i KPR powietrze-ziemia (E)
Użytkownicy
USA, Izrael, Japonia, Arabia Saudyjska, Korea Płd, Singapur
Rzuty
Rzuty samolotu

McDonnell Douglas F-15 Eagle - amerykański ciężki myśliwiec przewagi powietrznej przeznaczony do działań w każdych warunkach atmosferycznych.

Historia rozwoju

U podstaw opracowania F-15 legły prace majora USAF Johna Boyda i matematyka Thomasa Christie (zasada zachowania energii z punktu widzenia walki powietrznej), doświadczenia z walk powietrznych w Wietnamie oraz pojawienie się nowych radzieckich konstrukcji MiG-23 i MiG-25 , zademonstrowanych publicznie w 1967 r. Wstępne warunki, jakie miał spełniać myśliwiec projektu FX (Fighter eXperimental - myśliwiec doświadczalny), sformułowano i rozesłano do 13 firm lotniczych w grudniu 1965 roku. Program nabrał przyspieszenia w 1968 roku, po zaprezentowaniu nowych myśliwców radzieckich. Wymagania te to m.in. masa startowa nieprzekraczająca 20 ton, prędkość maksymalna 2.3-2.5 Macha, stosunek ciągu do ciężaru 0.95. 23 grudnia 1969 roku do realizacji został wybrany projekt firmy McDonnell Aircraft Company.

Pierwszy lot prototypu odbył się 27 lipca 1972 roku, zaś 7 lipca 1973 roku oblatany został dwumiejscowy, szkolno-bojowy TF-15A. Produkcję seryjną rozpoczęto 1 marca 1973 roku, zaś pierwsze seryjne egzemplarze przekazano do jednostek 4 listopada 1974 . Była to pierwsza wersja F-15A/B (oznaczenie F-15B zastąpiło używane wcześniej TF-15A). Dostawy nowszej wersji F-15C rozpoczęły się w 1979 roku. Jej prototyp został oblatany 26 lutego 1979 roku. Modyfikacje obejmowały m.in. zwiększenie o 907 kg pojemności zbiorników wewnętrznych i modernizację instalacji paliwowej tak, by możliwe było zabieranie większej liczby podwieszanych zbiorników paliwa. Wersję tę poddano w od grudnia 1984 roku modernizacji MSIP II (Multi Stage Improvement Program), obejmującej instalowanie w nowo wyprodukowanych egzemplarzach nowej awioniki (m.in. radaru Hughes APG-70 w miejsce radaru APG-63, nowego urządzenia ostrzegawczego ALR-56C i zakłócającego ALQ-135 oraz wyrzutni celów pozornych ALE-45). Równolegle dostarczano F-15D, które - podobnie jak F-15B - były maszynami dwumiejscowymi. W drugiej połowie lat 80. opracowano dwumiejscową uderzeniową wersję samolotu - F-15E. Łącznie wyprodukowano ok. 1300 samolotów wszystkich wersji. Sprzedaż samolotu kontynuowana jest na eksport, np. ostatnio Korea Południowa zamówiła 40 samolotów. Wcześniej w posiadanie tych samolotów weszły Izrael , Arabia Saudyjska i Japonia . W USAF jest zastępowany przez F-22 Raptor . Projektowano także wersje rozpoznawczą i pokładową tego samolotu (RF-15 i F-15N).

F-15 udowodnił swą skuteczność bojową w starciach na Bliskim Wschodzie m.in. z samolotami syryjskimi nad doliną Bekaa w 1982 r. oraz w pojedynczych walkach powietrznych pomiędzy maszynami izraelskimi a syryjskimi MiG-ami. Izraelczycy na F-15 zestrzelili większość z 48 samolotów syryjskich. W 1981 roku izraelskie F-15 stanowiły eskortę rajdu na iracki reaktor Osirak pod Bagdadem. W 1991 roku amerykańskie i saudyjskie F-15 A i C zestrzeliły 34 irackie samoloty i 3 śmigłowce^[1], zaś F-15E były używane do atakowania celów naziemnych głównie na głębokim zapleczu. W tym czasie za sprawą zestrzelenia kilku Migów-25 został nazwany przez pilotów "Foxbat killer". Do dziś piloci latający na F-15 zestrzelili 104 samoloty i śmigłowce wroga^[2].

Awionika

W skład wyposażenia elektronicznego wchodzą m.in.:

• pokładowa stacja radiolokacyjna AN/APG-63 (od 1984 r. na kilkudziesięciu samolotach instalowano Hughes AN/APG-70 z F-15E),
• transponder IFF,
• system identyfikacji celu IFF,
• bezwładnościowy system nawigacyjny Litton ASN-109,
• radiowy system nawigacyjny TACAN Collins ARN-118,
• system do lądowania w oparciu o wskazania instrumentów pokładowych ILS,
• nadajnik UHF,
• urządzenie do szyfrowania łączności,
• systemy ostrzegawcze Loral ALR-56C i Magnavox ALQ-128,
• system przeciwdziałania elektronicznego ALQ-135 (wersje C i E).
• zasobniki systemu LANTIRN (Low Altitude Navigation and Targeting for Night) przenoszone w wersji E

Uzbrojenie

F-15D

• Działko: szybkostrzelne wielolufowe działko M61A1/A2 Vulcan 20 mm (wszystkie wersje)
• podwieszane powietrze-powietrze:
  • AIM-9 Sidewinder ,
  • AIM-7 Sparrow ,
  • AIM-120 AMRAAM .

Typowym uzbrojeniem wersji myśliwskich A i C był zestaw 4 X AIM-7 i 4 X AIM-9, możliwym do zastosowania również w wersji E. Pociski AIM-7 zostały w latach 90. XX w. zastąpione nowocześniejszymi AIM-120. Możliwy jest wariant uzbrojenia powietrze-powietrze 8 X AIM-120 (A i C) lub 6 X AIM-120 (E)

• podwieszane powietrze-ziemia (wersja E):
  • pociski rakietowe:
    • AGM-65 Maverick ,
    • AGM-88 HARM ,
    • AGM-130,
  • bomby:
    • naprowadzane laserowo - GBU-10 i GBU-12 ,
    • naprowadzane telewizyjnie - GBU-15
    • naprowadzane z użyciem GPS - JDAM ,
    • kasetowe: Mk-20 Rockeye, CBU-87, CBU-89 , CBU-97,
    • swobodnie spadające: Mk83 , Mk84 .

W wersjach A i C uzbrojenia powietrze-ziemia nie stosowano.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Film pokazujący F-15 lądujący po urwaniu skrzydła