Niewiedza (
sanskryt
avidya,
pali
avijja,
tybetański
ma.rig.pa) – inna nazwa awidja, polski termin to też ignorancja
Kluczowe pojęcie buddyjskie, gdyż traktowana jest obok
splamień
jako źródło istnienia cierpienia (
dukkha
) w
buddyzmie
. Jest pierwszym i fundamentalnym ogniwem spośród
Dwunastu ogniw współzależnego powstawania
.
Niewiedza jest brakiem zrealizowania stanu
Siunjata
, poza konceptualnej obecności natury rzeczywistości i umysłu, stanu poza wszelkim dualistycznym przebywaniem i rozproszeniem, więc również tłumaczona jako nie-oświecenie (z
angielskiego
unenlightenment). Oprócz tego występują również
splamienia
, które są stanami konceptualnymi bardziej lub mniej subtelnymi, które muszą być usunięte przez
Arhata
, aby zrealizować wyzwolenie od cierpienia (
dukkha
). Jednak całkowite usunięcie wszystkich negatywności i błędów wiąże się jeszcze z usunięciem bardziej subtelnych przeszkód, mianowicie zaciemnień od Niewiedzy.
Zaciemnienia od Niewiedzy (zwane również zaciemnieniami do wszechwiedzy), według nauk
mahajany
, usuwa się dopiero podczas zrealizowania Doskonałego Oświecenia (
sanskryt
. Anuttara Samjak Sambodhi) w wyniku praktyki
bodhisattwy
. W
buddyzmie tybetańskim
ścieżka
wadżrajany
utożsamia stan braku niewiedzy z osiągnięciem obecności
Przejrzyste Światło
w praktyce
tantr Jogi Najwyższej
lub stanem
rigpa
w praktyce
dzogczen
, które następnie należy pogłebiać, zbierając tzw. nagromadzenia zasługi (zręcznego i użytecznego potencjału do oświecenia), aż do Całkowitego Oświecenia. Zaciemnienia od Niewiedzy, jak i splamienia konceptualne, są tylko zasłonami "przykrywającymi" nieuwarunkowaną
naturę buddy
, którą posiada każda czująca istota. Niewiedzy, nie-oświecenia, w skład której wchodzą najbardziej subtelne zaciemnienia, nie można mylić z tzw. głupotą bądź tępotą, czyli zgrubnym splamieniem pomieszanego stanu konceptualnego.
Bibliografia
- Je Gampopa "Gems of Dharma, Jewels of Freedom", Altea Publishing.
Zobacz też