| Nowotwór złośliwy jajnika |
|
cancer ovarii |
|
Rak jajnika –
nowotwór złośliwy
kobiet występujący głównie w okresie około- i
pomenopauzalnym
. Wywodzi się z komórek nabłonka pokrywającego
jajnik
. Często daje objawy dopiero w późnych stadiach[1]. Stosowanie doustnych tabletek antykoncepcyjnych zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jajnika.
Epidemiologia
Zapadalność
na raka jajnika wynosi 11,2/100 000. Rocznie w Polsce notuje się ponad 3000 nowych zachorowań[2]. Rak jajnika zajmuje drugie miejsce co do częstości występowania wśród nowotworów narządu rodnego (po
raku szyjki macicy
). Wzrost zachorowalności rośnie gwałtownie w 5. dekadzie życia i sukcesywnie wzrasta do 8. dekady[3]. Szczególnie narażone są kobiety w okresie
pomenopauzalnym
.
Czynniki ryzyka i czynniki ochronne
Ryzyko wystąpienia raka jajnika zależy od ilości i częstości
owulacji
w życiu kobiety. Związane z owulacją przerwanie ciągłości nabłonka jajnika oraz drażniący wpływ zawierającego
estrogeny
płynu pęcherzykowego zwiększają ryzyko wystąpienia raka jajnika. Czynnikami ryzyka rozwoju raka jajnika są:
Do czynników ochronnych zalicza się:
- długotrwałe stosowanie hormonalnej
antykoncepcji
- liczne
ciąże
- karmienie piersią
- podwiązanie jajowodów
Antykoncepcja hormonalna jest stosowana jako profilaktyka raka jajnika u osób z genetycznymi predyspozycjami do wystąpienia tego nowotworu.
Objawy kliniczne
Początkowy okres rozwoju nowotworu przebiega bezobjawowo. Ponieważ objawy pojawiają się zwykle, gdy guz przekracza 7 cm, nowotwór jest zwykle wykrywany w późnym stadium. Pacjentki zgłaszają najczęściej:
Klasyfikacja kliniczna
Stopień | Opis |
---|
I | guz ograniczony do jajników |
| IA | guz ograniczony do jednego jajnika brak
wodobrzusza
|
| IB | guzy w obrębie obu jajników brak wodobrzusza |
| IC | guzy jak w IA i IB wodobrzusze lub komórki nowotworowe w wymazach z
otrzewnej
|
II | guzy jednego lub obu jajników z zajęciem narządów miednicy mniejszej |
| IIA | nacieczenie lub
przerzuty
do
macicy
lub
jajowodów
|
| IIB | zajęcie innych tkanek miednicy mniejszej |
| IIC | guz jak w IIA i IIB wodobrzusze lub komórki nowotworowe w wymazach z otrzewnej |
III | guz jednego lub obu jajników przerzuty wewnątrzotrzewnowe poza miednicą mniejszą przerzuty do
węzłów
pozaotrzewnowych |
IV | guz jednego lub obu jajników przerzuty odległe |
Rozpoznanie
Nie istnieją
badania przesiewowe
w kierunku raka jajnika (za wyjątkiem postaci dziedzicznych). Badanie ginekologiczne oraz badanie
USG
pozwala na wykrycie tego nowotworu dopiero w późnych stadiach (kiedy jego średnica przekracza 5 cm). Doskonałym badaniem diagnostycznym w przypadku podejrzenia raka jajnika lub określenia rozległości procesu nowotworowego jest
PET-CT
.
We krwi często można wykryć podwyższony poziom
markerów nowotworowych
-
CA-125
i Ca 19-9.
Kobiety o podwyższonym ryzyku wystąpienia tego nowotworu (wcześniejsze przypadki występowania tego nowotworu w rodzinie) powinny poddać się badaniu genetycznemu na mutacje genów BRCA1 i BRCA2.
Ostateczna diagnoza jest stawiana wyłącznie w badaniu histopatologicznym materiału uzyskanego w czasie zabiegu operacyjnego.
Przypisy
- ↑ Goff BA, Mandel L, Muntz HG, Melancon CH. Ovarian carcinoma diagnosis. „Cancer”. 10 (15), ss. 2068-75 (2000).
PMID 11066047
.
- ↑ Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów Centrum Onkologii - Instytut w Warszawie.
Raporty na podstawie danych Centrum Onkologii
- ↑ RJ Edmondson, JM Monaghan. The epidemiology of ovarian cancer. „Int J Gynecol Cancer”. 11 (6), ss. 423-9 (2001).
PMID 11906544
.
Zobacz też
Linki zewnętrzne