Cudzysłów – para
znaków interpunkcyjnych
, służących w
języku polskim
m.in. do wyodrębniania cytatów, pseudonimów, ironii.
Cudzysłów w języku polskim
W języku polskim używa się najczęściej cudzysłowu o postaci: „ ” (tzw. cudzysłów apostrofowy). W szczególnych przypadkach pojawia się cudzysłów ostrokątny: » « lub « ». Cudzysłów niemiecki » « jest używany do specjalnych wyróżnień w tekście i w przypadku, gdy występuje cudzysłów w cudzysłowie. Cudzysłów francuski « » służy głównie do wyodrębniania znaczeń (w pracach naukowych i w słownikach) oraz do wyodrębniania partii dialogowych i przytoczeń, zwłaszcza w utworach poetyckich. Niezależnie od tej reguły cudzysłów ostrokątny może być używany do wszelkich wyróżnień i mieć identyczne zastosowanie jak cudzysłów apostrofowy. Ważne jest, żeby konsekwentnie używać jednego typu cudzysłowów w danej publikacji. W publikacjach naukowych występuje też czasem cudzysłów definicyjny o formie ‘ ’ lub ‛ ’. [1]
Próbka | Unicode (dziesiętnie) | HTML | opis |
---|
„O” | U+201E (8222), U+201d (8221) | „ ” | Polski cudzysłów apostrofowy |
---|
»O« | U+00BB (187), U+00AB (171) | » « | Cudzysłów ostrokątny, tzw. niemiecki |
---|
«O» | U+00AB (171), U+00BB (187) | « » | Cudzysłów ostrokątny, tzw. francuski |
---|
‚O’ | U+201A (8218), U+2019 (8217) | ‚ ’ | Polski cudzysłów pojedynczy |
---|
‘O’ | U+2018 (8216), U+2019 (8217) | ‘ ’ | Polski cudzysłów definicyjny; cudzysłów brytyjski |
---|
‛O’ | U+201B (8219), U+2019 (8250) | ‛ ’ | Polski cudzysłów definicyjny, forma alternatywna |
---|
Cudzysłowy zagnieżdżone
Według obowiązującej polskiej normy PN-83/P-55366 z
1983
roku Zasady składania tekstów w języku polskim można używać zarówno „zwykłych polskich cudzysłowów”, jak i «francuskich cudzysłowów» (bez odstępu) dla pierwszego poziomu oraz ‚pojedynczych polskich cudzysłowów’ albo «francuskich cudzysłowów» dla drugiego poziomu, z czego wynikają trzy style zagnieżdżenia cytatów:
- „Cytat «wewnątrz» cytatu”
- „Cytat ‚wewnątrz’ cytatu”
- «Cytat ‚wewnątrz’ cytatu»
Powyższe reguły nie zmieniły się od czasu poprzedniej normy branżowej BN-76/7440-02 z
1976
roku i są prawdopodobnie znacznie starsze.
Zasady dotyczące użycia cudzysłowów zagnieżdżonych ujęte w normie PN-83/P-55366 stoją w sprzeczności z zasadami interpunkcji języka polskiego. Słowniki ortograficzne i interpunkcyjne języka polskiego, w tym rekomendowany przez
Radę Języka Polskiego
Wielki słownik ortograficzny PWN, podają następujące zasady użycia cudzysłowów zagnieżdżonych:
Cudzysłów o ostrzach skierowanych do środka jest używany (…) w przypadku, gdy występuje cudzysłów w cudzysłowie. [1]
Zgodnie z tą regułą podstawowym stylem dla cudzysłowów zagnieżdżonych jest:
- „Cytat »wewnątrz« cytatu”
Konwencja ta jest praktycznie jedyną spotykaną w publikacjach w języku polskim.
Po wewnętrznej stronie cudzysłowu nie wstawia się odstępów, z wyjątkiem ¼
firetu
pomiędzy cudzysłowami różnych poziomów nie oddzielonych innymi znakami (np „cytat »wewnątrz« ”).
Cudzysłów i publikacje elektroniczne
Dostępność cudzysłowu z klawiatury
Z klawiatury
Macintosha
z polskim układem klawiatury różne rodzaje cudzysłowu można uzyskać następująco:
Próbka | Unicode (dziesiętnie) | Układ maszynistki | Układ programisty | opis |
---|
„ ” | U+201E (8222), U+201d (8221) | Alt+0 , Alt+Shift+0 | Alt+[ , Alt+Shift+[ | Polski cudzysłów apostrofowy |
---|
‚ ’ | U+201A (8218), U+2019 (8217) | Alt+Ż , Alt+Shift+Ż | Alt+] , Alt+Shift+] | Polski cudzysłów pojedynczy |
---|
« » | U+00AB (171), U+00BB (187) | Alt+< , Alt+Shift+< | Alt+\ , Alt+Shift+\ | Cudzysłów francuski |
---|
‘ ’ | U+2018 (8216), U+2019 (8217) | Alt+p , Alt+Shift+Ż | (brak skrótu) | Cudzysłów brytyjski |
---|
„ “ | U+201E (8222), U+2019 (8217) | Alt+0 , Alt+Shift+P | (brak skrótu) | Niemiecki cudzysłów apostrofowy |
---|
‹ › | U+2039 (8249), U+203A (8250) | Alt+Y , Alt+Shift+Y | Shift+Alt+3, Shift+Alt+4 | Francuski cudzysłów pojedynczy |
---|
W systemie
Linux
powyższe znaki uzyskać można w programach Gtk+, korzystając z kodu szesnastkowego. Przykładowo, kombinacja Ctrl+Shift+u+201e pozwoli na uzyskanie odpowiadającego symbolu.
Znaki te nie są dostępne bezpośrednio z klawiatury w systemie operacyjnym Windows. Można je natomiast uzyskać, naciskając klawisz
Alt
i wpisując następujące kody na klawiaturze numerycznej:
Znak | Kod |
---|
„ | 0132 |
---|
” | 0148 |
---|
» | 0187 |
---|
« | 0171 |
---|
Powyższe kody działają we wszystkich europejskich wersjach Windows, a także w wersji arabskiej, hebrajskiej i wietnamskiej.
Dostępny też jest darmowy sterownik klawiatury „
Mocny Akcent
”, który umożliwia wprowadzanie znaków cudzysłowów apostrofowych bezpośrednio z klawiatury przez kombinacje
AltGr
+ ; (otwierający) i AltGr + ' (zamykający).
HTML
W przypadku gdy wprowadzanie znaków cudzysłowów z klawiatury jest niemożliwe albo uciążliwe lub gdy używany edytor nie obsługuje tych znaków, możliwe jest użycie następujących
kodów
:
Znak | Kod numeryczny dziesiętny | Kod symboliczny |
---|
„ | „ | „ |
---|
” | ” | ” |
---|
» | » | » |
---|
« | « | « |
---|
Znaki zastępcze
Ponieważ typograficznie poprawny cudzysłów często nie jest dostępny bezpośrednio z klawiatury i nie należał do standardu
ASCII
, często spotykamy użycie w charakterze cudzysłowu pary znaków " (U+0022) lub ' (U+0027).
Tak na komputerach PC, jak i Macintoshach, znaki zastępcze: " i ' można uzyskać bezpośrednio z klawiatury.
Przypisy
Zobacz też
Linki zewnętrzne