Pojęcie Autonomia pochodzi od (staro)greckiego αυτονομία, (αὐτονομία) autonomía = możliwość stanowienia norm samemu sobie, samodzielność prawna. Dziś używa się go w zależności od dyscypliny (gospodarka, prawo, polityka) lub kontekstu w znaczeniu niezawisłość , niezależność, samorządność (całkowita lub częściowa).

Autonomia polityczna

Autonomia polityczna oznacza samozarządzanie częścią lub całością terytorium kraju , w zakresie wyznaczonym przez konstytucję . Inaczej: zasada ograniczenia zakresu ingerencji władz państwa w sferę praw zastrzeżonych do kompetencji organów wyłanianych przez mniejszości polityczne. Dzięki autonomii politycznej władze nie mają pełnej kontroli oraz nie mogą ingerować, wtrącając się do praw zastrzeżonych przez ludzi wyłonionych przez mniejszość polityczną.

Autonomiczne parlamenty i rządy prowadzą działalność pod nadzorem organów centralnych. Statut autonomii jest ustanawiany i uchwalany przez organ ogólnopaństwowy, najczęściej przez parlament.

Warunki autonomii politycznej

O powstaniu autonomii decydują m.in.:

1. uwarunkowania geograficzne - wyspiarskie położenie (np. Grenlandia , terytorium zależne Danii )
2. uwarunkowanie historyczne - np. w Szkocji
3. uwarunkowanie narodowościowe - np. w hiszpańskiej Katalonii i Baskonii
4. uwarunkowanie językowe - np. we włoskiej Dolinie Aosty i Friulii
5. uwarunkowanie ekonomiczne - np. na Sycylii i w hiszpańskiej Andaluzji .

Obszary autonomiczne w historii Polski

W okresie II Rzeczypospolitej istniały dwa obszary Autonomiczne mające powiązania z Polską tzn.: autonomiczne województwo śląskie oraz Wolne Miasto Gdańsk (WMG). Autonomia WMG regulowana była przez umowę polsko-niemiecką zwaną Konwencją Paryską, zaś autonomię województwa Śląskiego regulował Statut Organiczny Województwa Śląskiego . Przejawy autonomii tych regionów były różne i obejmowały w przypadku WMG m.in. własną walutę, konstytucję i hymn, ponadto zarówno WMG jak i AWŚ posiadały lokalne parlamenty ( Sejm Śląski (AWŚ), Volkstag i Senat (WMG)). Oba obszary AWŚ i WMG były reprezentowane na arenie międzynarodowej przez państwo polskie.

Obecnie powrotu do autonomii Śląska domagają się od władz III RP działacze Ruchu Autonomii Śląska i Młodzieży Górnośląskiej .

Autonomia prawa

Autonomia prawa oznacza niezależność prawa od innego rodzaju bytów (np. polityki czy moralności). Problem znaczenia i zakresu autonomii prawa jest bardzo istotny dla teorii , filozofii i socjologii prawa .

Zobacz też

• Autonomia Wileńszczyzny
• Autonomia regionalna
• Ruch Autonomii Śląska
• Młodzież Górnośląska
• Śląski Związek Akademicki