Mapa przedstawiająca prace inżynierskie związane z zagospodarowaniem zatoki
Zuiderzee
Afsluitdijk [ạfslöitdeik] (
pol.
tama zamykająca) –
tama
w
Holandii
, zbudowana w latach
1927
-
1932
na morskiej zatoce
Zuiderzee
. Oddziela słodkowodny zbiornik
IJsselmeer
od
Morza Północnego
. Tama rozciąga się od miasta Den Oever w prowincji
Holandia Północna
do miejscowości Zurich we
Fryzji
. Ma 32
kilometry
długości, 90
metrów
szerokości i 7,25 metra wysokości. Budowa
tamy
pozwoliła na stopniowe osuszanie dawnej
zatoki
, co prowadziło do powstawania żyznych
polderów
i tym samym do powiększania się powierzchni kraju.
Na tamie przebiega holenderska
autostrada
A7
/E22
Amsterdam
-
Groningen
.
Pierwsze plany zamknięcia Zuiderzee
W
1667
pojawił się pomysł, aby zamknąć zatokę Zuiderzee i osuszyć teren. Technologia, która była dostępna w
XVII w.
nie pozwoliła jednak na zrealizowanie tego planu, więc budowę tamy odłożono w czasie. Powrót do tego projektu miał miejsce pod koniec
XIX w.
, kiedy do osuszania terenów chciano wykorzystać pompę parową. W
1891
inżynier
Cornelis Lely (
1854
-
1929
) wysunął propozycję zbudowania tamy zamykającej Zuiderzee, a do przyspieszenia realizacji tego planu przyczyniła się wielka powódź, która nawiedziła
Holandię
w
styczniu
1916
.
Budowa tamy
W pierwszym etapie prac stworzono w latach
1920
-
1924
próbną, 2,5 kilometrową tamę o nazwie Amsteldiepdijk, która łączyła wyspę Wieringen z Holandią Północną. Prace nad Afsluitdijk rozpoczęły się w styczniu 1927 i trwały do
maja
1932. Tama, której budowa odbywała się jednocześnie w trzech miejscach, była budowana z
piasku
i
gliny morenowej
, wydobywanej z dna Zuiderzee. Oprócz samej tamy stworzono dwie sztuczne wyspy: Kornwerderzand i Breezand. Podstawa tamy została wzmocniona gigantycznymi blokami
bazaltowymi
, transportowanymi drogą morską ze
Szwecji
oraz matami z drewna
wierzbowego
.
28 maja
1932, w obecności
królowej Wilhelminy
, ostatnia przerwa w tamie została zamknięta, wskutek czego dawna zatoka
Morza Północnego
Zuiderzee przestała istnieć a powstał słodkowodny zbiornik IJsselmeer.
Na obu końcach tamy zbudowano dwa kompleksy
śluz wodnych
. W Den Oever jest 15 śluz, a na Kornwerderzand jest 10 śluz. Pozwalają one na odprowadzanie wody z IJsselmeer, gdy poziom zbiornika się podnosi. Dzieje się tak wskutek napływania wody z rzek, gł. z
IJssel
oraz nadmiaru wody z polderów.
Szacuje się, że do budowy tamy zużyto 23
miliony
m3 piasku i 13, 5 miliona m3 gliny, a zatrudnienie znalazło od 4000-5000 robotników, co w czasach
Wielkiego Kryzysu
zmniejszyło
bezrobocie
w tamtym regionie.
Następstwa budowy
Po zakończeniu prac nad tamą początkowo zamierzano osuszyć cały obszar odgrodzony przez Afsluitdijk. Do końca lat 60. stworzono trzy poldery:
Ponadto w
1976
ukończono budowę drugiej tamy o nazwie
Houtribdijk
(ob.
Markerwaarddijk
), która połączyła miasto
Enkhuizen
w Holandii Północnej z
Lelystad
w
prowincji
Flevoland
. Dzięki budowie tej tamy powstało jezioro
Markermeer
, które stanowi dawną południową część zbiornika IJsselmeer. Po kilku latach rząd holenderski zrezygnował z ostatecznego osuszania Markermeer.
II wojna światowa
W dniach
12
-
14 maja
1940
rozegrała się tu
Bitwa o Afsluitdijk
.
Zobacz też