Na mapach: 47°10'N 9°32'E / 47.167, 9.533

Fürstentum Liechtenstein Księstwo Liechtensteinu
Flaga Liechtensteinu Herb Liechtensteinu Flaga Liechtensteinu Herb Liechtensteinu
Hymn : Oben am jungen Rhein
Położenie Liechtensteinu
Język urzędowy	niemiecki ( dialekt alemański )
Stolica	Vaduz
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Głowa państwa	książę Hans-Adam II
Następca tronu	książę Alojzy
Szef rządu	premier Klaus Tschütscher
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	189. na świecie 160 km² 0%
Liczba ludności  ( 2008 )  • całkowita   •  gęstość zaludnienia	212. na świecie 34 761[1]▲ 215 osób/km²
PKB ( 2005 )  • całkowite   • na osobę	3,7 mld USD ▲ 105 323 USD ▲
Jednostka monetarna	frank szwajcarski (CHF)
Strefa czasowa	UTC +1 – zima UTC +2 – lato
Kod ISO 3166	LI
Domena internetowa	.li
Kod samochodowy	FL
Kod telefoniczny	+423

Liechtenstein ( [ˈlixtɛnʂtajn] , ), Księstwo Liechtenstein (niem. , [ˈfʏɐstəntuːm ˈliːçtənʃtaɪn] ) – małe górskie państwo w Europie Zachodniej , leżące pomiędzy Austrią i Szwajcarią . Główną rzeką jest Ren , a stolicą Vaduz . Kraj nie ma dostępu do morza ^[2]. Nie należy do Unii Europejskiej . Od dnia 1 listopada 2009 roku członek Strefy Schengen .

Historia

Obecne tereny Liechtensteinu już ponad 1500 lat temu zostały zasiedlone przez Alemanów i innych Germanów. W tym czasie Karol Wielki włączył te ziemie do swego imperium. Przez wieki te tereny były podzielone na dwa hrabstwa: jedno ze stolicą w Vaduz , a drugie w Schellenbergu . Na przełomie XVII i XVIII wieku obydwa hrabstwa zostały zakupione przez ród Liechtensteinów .

W 1719 roku ziemie te zostały uznane przez cesarza za suwerenne księstwo w granicach Rzeszy Niemieckiej. W roku 1806 cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego (narodu niemieckiego) Franciszek II (I) Habsburg został zmuszony przez Napoleona do abdykacji i zrzeczenia się tytułu cesarza rzymskiego . Liechtenstein w 1806 r. został członkiem Związku Reńskiego , który miał zastąpić cesarstwo i pozostał w nim do roku 1814 r. W latach 1815 - 1866 był członkiem Związku Niemieckiego. Przez te wszystkie lata księstwo utrzymywało ścisłe kontakty gospodarcze i polityczne z Austrią. Wynikiem tego było 1866 r. wystąpienie z nią ze Związku Niemieckiego i uzyskanie przez Liechtenstein pełnej niepodległości.

Podczas I wojny światowej państwo było neutralne. Po wojnie więzy z Austrią zostały zastąpione przez umowy ze Szwajcarią. W 1921 r. w Liechtensteinie ustanowiono konstytucję, według której kraj jest monarchią o demokratyczno-parlamentarnej formie rządów. W 1924 r. państwo weszło w skład szwajcarskiego związku celnego. Liechtenstein związał się ze Szwajcarią również unią monetarną i pocztową.

W 1949 roku państwo zostało członkiem Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, a w 1978 zostało przyjęte do Rady Europy. W 1984 roku książę Franciszek Józef II przekazał władzę Hansowi Adamowi II. W tym samym roku przyznano kobietom prawo głosu w wyborach powszechnych. W 1989 roku zmarł książę Franciszek i władzę przejął obecny książę, Hans Adam II. W 2003 roku ogólnonarodowe referendum zwiększyło uprawnienia monarchy. Tym samym Księstwo zostało pierwszym państwem europejskim, które przywróciło klasyczną monarchię, ograniczając demokrację parlamentarną.

Ustrój polityczny

Liechtenstein pod względem ustrojowym stanowi monarchię konstytucyjną . Od 1989 panuje tu książę Jan II Adam (Hans-Adam II) . Bieżące sprawy polityczne podlegają księciu następcy tronu (kronprinz) Aloisowi (Aloizowi) .

Władza prawodawcza należy do księcia i landtagu , liczącego 25 deputowanych i wybieranego co cztery lata w wyborach proporcjonalnych. Książę ma prawo absolutnego veta w stosunku do ustaw uchwalanych przez parlament.

Najważniejsze partie polityczne Liechtensteinu to aktualnie: Unia Ojczyźniana (Vaterländische Union, VU), Postępowa Partia Obywatelska Liechtensteinu (Fortschrittliche Bürgerpartei in Liechtenstein, FBL) i Wolna Lista (Freie Liste).

Władza wykonawcza uzewnętrznia się w osobie premiera i rządu jako kolegium. Obecnie funkcję szefa egzekutywy sprawuje Otmar Hasler , wspomagany przez 4 ministrów (tzw. radców rządowych), mianowanych przez księcia na wniosek landtagu . Książę ma prawo do zdymisjonowania rządu i powołania gabinetu przejściowego, który musi w ciągu 4 miesięcy uzyskać votum zaufania parlamentu.

Władza judykatywna należy do sądów, w tym do składającego się z 5 sędziów Sądu Najwyższego. Sędziowie mianowani są przez księcia; raz mianowani są jednak nieusuwalni.

Interesy zewnętrzne Liechtensteinu prowadzone są głównie przez Szwajcarię . Przejścia graniczne do Austrii obsługiwane są przez szwajcarską służbę graniczną i celną. Na granicy ze Szwajcarią nie ma żadnych posterunków.

Liechtenstein jest monarchią, w której władca ma od czasu referendum konstytucyjnego w marcu 2003 największą realną władzę polityczną w Europie (nie licząc Watykanu ). Żadna zmiana konstytucji nie może być przeprowadzona bez zgody księcia. Z drugiej strony monarchia może być zniesiona drogą referendum.

Podział administracyjny

Podział administracyjny Liechtensteinu

Liechtenstein składa się z 11 gmin. 6 z nich (w tym stolica kraju Vaduz) przyporządkowana jest regionowi Oberland, pozostałe przynależą Unterlandowi. Jednostki administracyjne są bardzo rozdrobnione (np. gmina Vaduz składa się z 6 części), co wynika z dawnego podziału feudalnego księstwa.

Geografia

Liechtenstein położony jest nad górnym Renem , w Alpach . Cała granica zachodnia państwa przebiega wzdłuż biegu Renu, wschodnia zaś wyznaczana jest przez łańcuchy alpejskie. Najwyższym szczytem Liechtensteinu jest Grauspitz o wysokości 2599 m n.p.m.

• Koordynaty: 47°10'N 9°32'E / 47.167, 9.533
• Powierzchnia: 160 km²
• Całkowita granica lądowa: 77,9 km
• Długość wybrzeża: 0,00 km
• Długość granic z sąsiadującymi państwami: Austria 35 km, Szwajcaria 41 km
• Najniższy punkt: Ruggeller Riet 430 m

Powierzchnia Liechtensteinu zwiększyła się o około 0,5 km² (kosztem Austrii), a granica wydłużyła o 1,9 km, gdy 28 grudnia 2006 roku rząd dokładnie określił granicę państwa^[3][4].

Ludność

Vaduz

Mniej niż dwie trzecie ludności podaje się za rodowitych Liechtensteinczyków , ludność obca to z kolei w większości Szwajcarzy (11%), Austriacy (6%) i Niemcy (4%) oraz Włosi (3%), Jugosłowianie (3%), Turcy (3%) i inni.

Język

Uprawy winorośli w południowej części księstwa

W księstwie językiem urzędowym jest niemiecki , jakkolwiek większość mieszkańców posługuje się na co dzień dialektem alemańskim języka niemieckiego (tzw. Schwyzer Dytsch ).

Liechtenstein jest jedynym państwem niemieckojęzycznym, w którym mowa ta pełni funkcję jedynego dopuszczonego do obiegu języka (brak dopuszczonych języków mniejszościowych tak jak w Austrii i w Niemczech ).

Struktura wyznaniowa

Triesenberg, miejscowość położona powyżej Vaduz

W czerwcu 2003 większość mieszkańców Liechtensteinu uważała się za katolików (75% ogółu), 7% przynależało do kościoła ewangelickiego , 4% podało się za muzułmanów , z kolei 11% mieszkańców określiło się jako ateiści lub bezwyznaniowcy.

W Liechtensteinie katolicyzm jest religią państwową. 2 grudnia 1997 zostało powołane przez Jana Pawła II oddzielne arcybiskupstwo w Vaduz .

Żyje tam też kilkudziesięciu Świadków Jehowy i kilkuset prawosławnych .

Gospodarka

Liechtenstein jest jednym z najbogatszych państw świata . Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosi 130,3 tys. dolarów amerykańskich ( 2004 )^[].

Raj podatkowy

Liechtenstein ze względu na niskie podatki oraz liberalną politykę względem depozytów bankowych, jest uważany za jeden z niewielu rajów podatkowych na terenie Europy^[5]. W Liechtensteinie mają swoją siedzibę liczne firmy zagraniczne i towarzystwa finansowe. W rzeczywistości nie są to biura-siedziby tych firm, ale pojedyncze skrytki pocztowe na Poczcie Głównej.^[] Znajduje się ich tam ok. 80 000. Również przez polskie prawo państwo to jest traktowane jako jedno z czterdziestu, w których stosowana jest szkodliwa konkurencja podatkowa^[6].

Demografia

Obronność

Liechtenstein nie posiada własnej armii. Bezpieczeństwo zewnętrzne państwu zapewnia Szwajcaria. Jednak gdyby zaszła taka potrzeba, wcielony do wojska może zostać każdy dorosły mężczyzna do 60 roku życia. Jak na razie nie było to potrzebne.

Transport

W Liechtensteinie jest 323 km dróg o twardej nawierzchni. Linii kolejowych jest 9,5 km (regionalne połączenie z Feldkirch w Austrii do Buchs w Szwajcarii obsługuje Österreichische Bundesbahnen ), a śródlądowych szlaków wodnych 26 km.

Media

W Liechtensteinie działają dwa dzienniki: Liechtensteiner Vaterland i Lichtensteiner Volksblatt. Nie podlegają one kontroli władz, ale są administrowane przez partie polityczne. Vaterland przez VU, a Volksblatt przez FBP. W kraju działa również stacja radiowa. Liechtenstein od niedawna posiada narodową telewizję 1FLTV .

Zobacz też

• Książęta Liechtensteinu
• Wybory parlamentarne w Liechtensteinie w 2005 roku

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Księstwa
• Liechtenstein w przewodniku turystycznym Wikitravel