Latarnie morskie to znaki nawigacyjne w postaci charakterystycznej wieży umieszczonej na brzegu lub wodzie ( latarniowiec ) wysyłające znaki świetlne. Czasem wysyłają także sygnały radiowe ( radiolatarnia ), natomiast w czasie mgły mogą wysyłać sygnały dźwiękowe .

Latarnia morska w znaczeniu nawigacji

Polska latarnia morska - to znak nawigacyjny

1. na polskim wybrzeżu - oznaczony na polskiej (brzegowej) mapie morskiej ^[1] (wersji drukowanej lub elektronicznej)^[2] wyd. BHMW jako latarnia morska w sposób zgodny z publikacją Znaki skróty i terminologia stosowane na polskich mapach morskich 551 BHMW lub opisanych jako latarnia morska w publikacji Locja Bałtyku. Wybrzeże polskie 502 wyd. zaktualizowane, BHMW lub obejmujących polskie wybrzeże mapach morskich i locjach wydanych przez Biuro Hydrograficzne Admiralicji Brytyjskiej (ang. The United Kingdom Hydrographic Office (Admiralty) ), wiodącego wydawnictwa hydrograficznego, wydającego publikacje nautyczne na wszystkie wody żeglowne kuli ziemskiej.
   
2. w rejonach polarnych - zwyczajowo polskimi latarniami morskimi - nazywa się znaki nawigacyjne - wystawione i utrzymywane przez polskie polarne stacje badawcze, znajdujące się w Arktyce i Antarktyce . Latarnie te są oznaczone symbolem ang. lighthouse (latarnia morska) zgodnie z ang. publikacją Symbols and Abbreviations used on Admiralty Charts, Chart 5011 (Symbole i skróty używane na mapach morskich Admiralicji [Brytyjskiej] 5011) na obejmujących rejon ich lokalizacji mapach morskich i locjach wydanych przez Admiralicję Brytyjską.

Latarnia morska w znaczeniu nawigacji terrestrycznej – to istotny znak nawigacyjny ( stawa lub latarniowiec ), o unikalnej konstrukcji, malowany w sposób ułatwiający dzienną identyfikację np. kolorowe pasy – łatwy do rozróżnienia i identyfikacji, opisany w publikacjach nautycznych , wyposażony w światło nawigacyjne o niepowtarzalnej^[3] charakterystyce , oznaczające się większym zasięgiem niż inne światła nawigacyjne, widoczne z morza. Latarnie morskie należą do pierwszych znaków nawigacyjnych na brzegu, zaoczonych^[4] przez wachtę nawigacyjną statku podchodzącego z otwartego morza pod brzeg w nocy^[5]. Latarnie morskie służą do oznakowania niebezpieczeństw nawigacyjnych (mielizny, rafy - często stosując światła sektorowe - sektory oznaczają niebezpieczeństwo^[6]) lub niebezpiecznych nawigacyjnie zmian linii brzegowej^[7] lub oznaczają wejścia do portów morskich. Czynnikiem, który decyduje, czy dany znak nawigacyjny jest latarnią, czy tylko stawą ze znakiem świetlnym, jest jego oznaczenie jako latarnia morska - skr. Lt. (ang. lighthouse) lub latarniowiec (ang. lightship) w brytyjskich pomocach nautycznych: mapach morskich (ang. sea charts), spisach świateł (ang. list of lights and fog signals) i locjach (locja morska - ang. sailing directions (pilot)), wydawanych przez Biuro Hydrograficzne Admiralicji Brytyjskiej. Wpis taki jest dokonywany na podstawie materiałów dostarczonych przez instytucję danego kraju, zajmująca się hydrografią (w Polsce Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej ). Biuro Hydrograficzne Admiralicji Brytyjskiej nadaje własny numer latarni (na Bałtyku zaczyna się od litery C). Mapy morskie – (mapy morskie brzegowe), zawierają rysunek latarni morskiej na marginesie lub na lądzie, w celu łatwej identyfikacji w dzień, w spisach świateł latarnia morska jest wyróżniona tłustym drukiem, w locjach oprócz opisu zamieszczono jej rysunek lub fotografię widoku od strony morza, tak jak, wygląda to z mostka nawigacyjnego lub pokładu statku podchodzącego pod brzeg. Latarnie morskie są dozorowane – tzn. obsługiwane przez personel – latarnika, usuwającego awarię, dbającego o usuwanie oblodzenia czy zaparowania szyb laterny i nie dozorowane (ang. unwatch), opisane odpowiednio w publikacjach nautycznych, których wykorzystanie do celów nawigacyjnych powinno być stosowane w drugiej kolejności. Wśród polskich latarni morskich obecnie jedynie latarnia Kikut jest latarnia nie dozorowaną, w okresie działania latarni Góra Szwedów , była ona drugą latarnią nie dozorowaną.

W pobliżu latarni morskich instalowano urządzenia (tzw. "buczki mgłowe"), umożliwiające wysyłanie sygnałów mgłowych podczas ograniczonej widzialności. Niekiedy na wieży lub w pobliżu latarni instaluje się antenę radiolatarni morskiej. Rozwój i powszechne wyposażenie statków morskich (w tym małych jednostek - kutry rybackie) w radary nawigacyjne oraz odbiorniki GPS spowodował, że na podstawie zaleceń IALA wyłączono od 1998 nadawanie sygnałów mgłowych, a od 2001 ograniczono działanie radiolatarni morskich.

Obecnie na polskim wybrzeżu działa 15 latarni morskich (światło nawigacyjne umieszczone na wieży widokowej w Sopocie i stawy na główkach portów Władysławowie , Nowym Porcie czy Westerplatte , stawa "wiatrak" w Świnoujściu , itp., nazywane potocznie latarniami morskimi, o charakterystycznej budowie w postaci wieży z laterną, nie są latarniami morskimi w sensie nawigacji (brak oznaczenia - "latarnia morska" w spisie świateł i publikacjach nautycznych), dodatkowo światła te posiadają na niewielki zasięg) oraz 2 latarnie utrzymywane przez polskie stacje polarne.

Powyższe uwagi o znaczeniu latarni morskich w nawigacji dotyczą tradycyjnej nawigacji terrestrycznej. Mimo stosowania nawigacji elektronicznej GPS i map elektronicznych, latarnie wciąż zachowują znaczenie pomocnicze - choć obserwuje się tendencję wygaszania niektórych latarni powodowane ograniczaniem kosztów eksploatacji.

Latarnie morskie czynne

	Nazwa	Rok budowy	Współrzędne	Wys. światła ponad wodą (m)	Wysokość wieży (m)	Zasięg nominalny ( Mm )[8]	Światło
	Świnoujście [9]	1805 / 1 grudnia 1857	53°54'57,6" N 14°17'03,0" E	68	64,8	9 (czerw.) 25 (białe)	przerywane, sektorowe, okres 5s (światło - 4 s, przerwa - 1 s)
	Kikut [10]	1962	53°58'59" N 14°34'56" E	91,5	18,2	16	izofazowe, okres - 10 s (światło 5 s, przerwa - 5 s)
	Niechorze [9]	1866 / 1948	54°05'47" N 15°03'57" E	62,8	45	20	błyskowe, okres - 10 s (błysk 0,5 s, przerwa 9,5 s)
	Kołobrzeg [9]	1666 / 1946	54°11'17" N 15°33'22" E	36,5	26,0	16	błyskowe, okres - 3 s (światło 1 s, przerwa - 2 s)
	Gąski [9]	1878	54°14'40" N 15°52'30" E	51,1	49,8	23,5	przerywane grupowe, okres - 15 s (światło 2,5 s, przerwa - 1,2 s, światło 2,5 s, przerwa 1,2 s, światło 6,4 s, przerwa 1,2 s)
	Darłowo [9]	1715 / 1885	54°26'31" N 16°22'51" E	19,7	21,0	15	blaskowe grupowe, okres - 15 s (blask 2 s, przerwa 2 s, blask 2 s, przerwa 9 s)
	Jarosławiec [9]	1838	54°32'30" N 16°32'41" E	50,2	33,3	23	błyskowe grupowe, okres - 9 s (błysk 0,5 s, przerwa 2 s, błysk 0,5 s, przerwa 6 s)
	Ustka [9]	1871	54°35'22" N 16°51'25" E	22,2	19,5	18	przerywane, okres - 6 s (światło 4 s, przerwa 2 s)
	Czołpino [9]	1875	54°43'12" N 17°14'37" E	75	25,2	21	przerywane grupowe, okres - 8 s ( przerwa 2 s, światło 1 s, przerwa 2 s, światło 3 s,)
	Stilo [9]	1906	54°47'12" N 17°44'02" E	75	33,4	23,5	błyskowe grupowe, okres - 12 s (blask 0,3s, przerwa - 2,2 s, blask 0,3 s, przerwa 2,2 s, blask 0,3 s, przerwa 6,7 s)
	Rozewie [9]	1821 , zapalenie: 15 XI 1822	54°49'54" N 18°20'20" E	83,2	32,7	26	błyskowe, okres - 3 s (błysk 0,1 s, przerwa - 2,9 s)
	Jastarnia [10]	1938 / 1950	54°42'01" N 18°40'58" E	22	13,5	15	kodowe Morse'a (A), okres - 20 s (światło 2 s, przerwa - 2 s, świato 7 s, przerwa 9 s)
	Hel [9]	1638 / 1942	54°36'06" N 18°48'56" E	40,8	41,5	18	izofazowe, okres - 10 s (światło 5 s, przerwa 5 s) widoczne w sektorze: 151° - 102°
	Port Północny [10]	18 czerwca 1984	54°23,988' N 18°41,784' E	61	56	25	błyskowe grupowe, okres - 9 s (światło 0,5 s, przerwa - 1,5 s, światło 0,5 s, przerwa - 1,5 s, światło 0,5 s, przerwa - 4,5 s)
	Krynica Morska [9]	1 maja 1895 / 1951	54°23'13" N 19°27'12" E	53	27	18	blaskowe grupowe, okres - 12 s (blask 2 s, przerwa - 2 s, blask 2 s, przerwa 6 s)
	Arctowski [11]	16 marca 1978	62°09'35" S 58°27'55" W	20	6		blaskowe, okres - 9 s (światło 3 s, przerwa - 6 s)
	Hornsund [12]	?? grudnia 2006	77°00 N 15°33' E				izofazowe, okres - 10 s (światło 5 s, przerwa - 5 s)

Latarnie morskie nieczynne (wygaszone)

	Nazwa	Rok budowy	Współrzędne	Wys. światła ponad wodą (m)	Wysokość wieży (m)	Zasięg nominalny ( Mm )	Światło
	Rozewie [10] wygaszona w 1910	1875	54°49' N 18°20' E	ok. 67	ok. 16
	Góra Szwedów [10] wygaszona w 1990	1936	54°37,6' N 18°49,3' E	34,3	17	14
	Nowy Port [9] wygaszona 1984 możliwość zwiedzania od maja do września	1758 / 1894	54°24'28" N 18°39'50" E	27,3	31,3	17

Latarnie morskie zniszczone w czasie II wojny światowej

Latarnie morskie istniejące w czasach historycznych

Nazwa		Rok budowy	Współrzędne	Wys. światła ponad wodą (m)	Wysokość wieży (m)	Zasięg nominalny( Mm )	Światło
	Twierdza Wisłoujście [10] (nieczynna od 1758 )	1482	54°23'45" N 18°40'46" E	ok. 20	ok. 17
Wineta			ujście Odry , dokładna pozycja nieznana
Regoujście		przed 1539	ok. 54°09' N 15°21' E
	Rowokół [13]	planowana do budowy w XVII wieku	54°39,26' N 17°15,54' E	115	115

Inne światła nawigacyjne nazywane latarniami

Nazwa		Rok budowy	Współrzędne	Wys. światła ponad wodą (m)	Wysokość wieży (m)	Zasięg nominalny ( Mm )	Światło
	główki portu Władysławowo szara stawa po lewej[14]	1938	54° 48,0' N 18° 25,0' E				światło wygaszone i zastąpione zieloną stawą, widoczną po prawej
	falochron na Westerplatte [10] wejście do Nowego Portu, Gdańsk	1842	54° 25,0' N 18° 39,5' E	13	13	7	czerwone blaskowe, okres - 6 s.
	Sopot [9][15]	1903 / 1904	54°26'48" N 18°34'24" E	25	30	7	błyskowe, okres - 4 s (błysk 0,3 s, przerwa - 3,7 s) widoczne w sektorze 192°30' - 307°30'

Zobacz też

• Latarnia morska

Przypisy

Literatura

• Franciszek Wróbel: Vademecum nawigatora. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1983 . . 
• Franciszek Wróbel: Nawigacja morska.... Gdynia: Wydawnictwo Trademar, 2006 . . 
• Marian Czerner: Latarnie morskie polskiego wybrzeża. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1967 , 1971 , 1986 . . 

• Kazimierz Bielicki: Latarnie morskie na wybrzeżu polskim. (i innni: Krzysztof Czaplewski, Andrzej H. Warchhold). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1998 . . 

• Spis świateł i sygnałów nawigacyjnych tom I, II, III nr. 521 (wydanie zaktualizowane). Gdynia: Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennnej. 
• List of Lights & Fog Signals, Volume C, Baltic Sea, with Kattegat, Belts and Sound NP76 wydanie zaktualizowane. Taunton, Somerset, Wielka Brytania: The United Kingdom Hydrographic Office (Admiralty). 
• Pub. 116 List of Lights Radio Aids and Fog Signals wydanie zaktualizowane. Bethesda, MD, USA: National Geospatial-Intelligence Agency. ISBN NSN7642014007540. 

• Locja Bałtyku. Wybrzeże polskie 502 (wydanie zaktualizowane). Gdynia: Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennnej. 
• Baltic Pilot Vol. 1 (NP18), Vol. 2 (NP19), Vol. 3 (NP20) (wydanie zaktualizowane). Taunton, Somerset, Wielka Brytania: The United Kingdom Hydrographic Office (Admiralty). 
• Bałtyk Południowy od Stilo do Kłajpedy mapa nawigacyjna 251 skala 1:200 000 (wydanie zaktualizowane). Gdynia: Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennnej. 
• Bałtyk Południowy od Świnoujscia do Stilo mapa nawigacyjna 252 skala 1:200 000 (wydanie zaktualizowane). Gdynia: Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennnej. 
• Znaki skróty i terminologia stosowane na polskich mapach morskich 551. Gdynia: Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennnej. 
• Symbols and Abbreviations used on Admiralty Charts, Chart 5011. Taunton, Somerset, Wielka Brytania: The United Kingdom Hydrographic Office (Admiralty). 
• Katalog map i publikacji nautycznych 552. Gdynia: Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennnej. 

Linki zewnętrzne

• Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej
• United Kingdom Hydrographic Office (Admiralty)
• Spis świateł z roku 2010 dla morza Bałtyckiego ( ang. ) PUB. 116. LIST OF LIGHTS na 2010 - polskie latarnie od str.118 do str.130 (w PDF na górze, nie w spisie na dole)
• Strona z programem do ćwiczeń w rozpoznawaniu charakterystyk świateł polskich latarń (on-line) potem klikamy w: tutaj