Rezydencja w Monachium – Königsbau

Rezydencja w Monachium – Festsaalbau od strony ogrodów Hofgarten

Rezydencja w Monachium – dziedziniec Brunnenhof

Rezydencja w Monachium – dziedziniec Kaiserhof

Rezydencja (niem. Residenz) – rezydencja królów Bawarii w Monachium w Niemczech . Budowana od końca XVI do połowy XIX w. Tworzy ją zespół wielu budowli od dwu- do czterokondygnacyjnych, zgrupowanych wokół dziesięciu zamkniętych lub półotwartych dziedzińców. Budowle te reprezentują przegląd stylów architektonicznych od renesansu przez barok i rokoko po klasycyzm . Obiekty są zgrupowane w trzy główne kompleksy: Königsbau, Rezydencja Maksymiliańska (niem. Maximilianische Residenz) oraz Festsaalbau. Od 1920 r. Rezydencja służy głównie celom muzealnym, kulturalnym i reprezentacyjnym. Zespół muzealny obejmuje łącznie 130 pomieszczeń.

Pod koniec XIV w. Wittelsbachowie przenieśli się z dworu Alter Hof , położonego w centrum miasta, do nowej siedziby, która znajdowała się wówczas na północno-wschodnich krańcach Monachium. Pomiędzy 1570 a 1620 r. na miejscu pierwotnego zamku wybudowano pałac utrzymany w stylu manierystycznym , zwaną później w skrócie Rezydencją. Zespołem architektów i projektantów wnętrz, którzy pochodzili głównie z Holandii , kierował Friedrich Sustris. Powstały zabudowania wokół dziedzińców Kapellenhof (z kaplicami Hoffkapelle i Reiche Kapelle) oraz długi Brunnenhof, pośrodku którego stoi fontanna poświęcona Wittelsbachom.

Przez następne wieki pałac wielokrotnie rozbudowywano, wznosząc m.in. w latach 1751 - 1753 imponujący rokokowy Teatr Cuvilliésa (niem. Cuvilliéstheater). Zasadnicze zmiany przyniósł XIX w., co wiązało się z nową funkcją budowli jako siedziby królewskiej. Architekt Leo von Klenze , tworzący ówczesną przebudowę Monachium, dodał do kompleksu pałacowego od strony południowej rustykalny gmach Königsbau, zwrócony frontem ku Max-Joseph-Platz. Od strony północnej wzniesiono Festsaalbau, z oknami wychodzącymi na ogrody Hofgarten. Renesansową fasadę z czasów elektora Maksymiliana I od strony Residenzstrasse zdobią dwa okazałe portale i posąg Matki Boskiej w niszy między nimi.

Rezydencja, zniszczona podczas II wojny światowej , została w ogromnej większości odbudowana w latach 50. i 60. XX w., jednak rewaloryzacja poszczególnych pomieszczeń i obiektów trwa do dzisiaj.

Wszystkie pomieszczenia o wybitnej wartości historycznej zajmuje obecnie Muzeum Rezydencji (niem. Residenzmuseum), będące faktycznie zespołem szeregu różnych ekspozycji (zwiedzanych w większości niezależnie).

• Komnaty Elektorskie (niem. Kurfürstenzimmer). We wnętrzach, obejmujących szereg komnat z bogatymi zbiorami chińskiej, japońskiej i europejskiej porcelany od XIV do XIX w. zwracają uwagę m.in. obrazy Bernarda Belotta oraz cykl 25 obrazów włoskich pejzaży pędzla Carla Rottmanna, reprezentanta monachijskiego romantyzmu .
• Bogate Pokoje (niem. Reiche Zimmer), obejmujące 8 komnat projektu François Cuvilliésa, o pełnym przepychu, rokokowym wystroju.
• Sale Nibelungów (niem. Nibelungen Säle) w gmachu Königsbau, których ściany zdobi cykl malowideł przedstawiających sceny z germańskiego eposu Pieśń o Nibelungach . Malował je Julius Schnorr von Carolsfeld, przedstawiciel grupy Nazareńczyków .
• Skarbiec (niem. Schatzkammer), gromadzący arcydzieła złotnictwa i rzemiosła artystycznego. Wśród najcenniejszych eksponatów wyróżniają się: pochodzące z końca IX w. miniaturowe cyborium , należące ongiś do Arnulfa , księcia Karyntii , krzyż Gizeli , królowej węgierskiej, imponująca kolekcja koron królewskich, z koroną księżniczki Blanki, córki króla Anglii Henryka IV oraz bawarskie klejnoty koronne, wykonane na początku XIX stulecia. Chlubą skarbca jest przechowywana w osobnym pomieszczeniu konna statuetka św. Jerzego , wykonana w Monachium ok. 1590 r. według projektu Sustrisa dla Wilhelma V. Obok insygniów królewskich można tu podziwiać bogatą kolekcję pucharów, kufli, szkatułek, kandelabrów, zegarów i przenośnych ołtarzy, będące wybitnymi osiągnięciami sztuki użytkowej niemieckiego renesansu. Na szczególną uwagę zasługuje wycięty w górskim krysztale półmisek oprawiony w złoto, autorstwa Holbeina.
• Kamienna Izba (niem. Steinzimmer), wytwornie umeblowany apartament, w którym znajduje się cykl alegorii przedstawiających świat i zaświaty według koncepcji własnej elektora.
• Bogata Kaplica (niem. Reiche Kapelle), która pełniła rolę prywatnej kaplicy jednego z najbardziej znanych Wittelsbachów, Maksymiliana I. Jak sama nazwa wskazuje, wyjątkowo bogato zdobiona.
• Kaplica Dworska (niem. Hofkapelle), dostępna ongiś dla wszystkich, większa, lecz mniej wystawna niż poprzednia, wzorowana na śródmiejskim kościele św. Michała. Zdobienia na sklepieniu pochodzą z 1614 r.
• Teatr Cuvilliésa (niem. Cuvilliéstheater), którego wnętrza są dziełem François de Cuvilliésa i jego syna. Autorem stiuków i fresków jest Johann Baptista Zimmermann. 29 stycznia 1781 r. odbyła się tu światowa prapremiera opery Mozarta pt. Idomeneo.
• Państwowe Zbiory Sztuki Egipskiej (niem. Staatliche Sammlung Ägyptischer Kunst), gromadzące zbiory pochodzące z różnych okresów starożytnego państwa egipskiego, zbiory sztuki koptyjskiej i monumentalne reliefy asyryjskie . Do szczególnie cennych należą tu posąg Amenemhata III (z ok. 1800 r. p.n.e.), złocona maska trumienna królowej Satdjehuti-Satibu z 1575 r. p.n.e., złote precjoza królowej Meroe i egipskie posągi z pałacu cesarza Hadriana w Tivoli .

Bibliografia

• Egert-Romanowska Joanna, Omilanowska Małgorzata (red.): Niemcy. Wiedza i Życie, Warszawa 2003; .
• Góralski Zbigniew: Monachium. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1979; .
• Hojer Gerhard, Brunner Herbert, Seelig Lorenz: Residenz München. Bayerische Verwaltung der staatlichen Schlösser, Gärten und Seen, München 1996; b. ISBN.
• Neumann Hermann: Die Münchner Residenz. Prestel Museumsführer, München 2007; .