Samuel Johnson (ur.
18 września
1709
, zm.
13 grudnia
1784
) – pisarz i
leksykograf
angielski.
Biografia
Urodził się w Lichfield w Anglii, w rodzinie księgarza Michaela Johnsona. Był słabowitym dzieckiem – w wyniku przebytych chorób stracił słuch i oślepł na jedno oko. Problemy zdrowotne spowodowały odizolowanie chłopca od rówieśników, ale obcowanie z książkami zaowocowało obyciem literackim i erudycją.
1716-1734
W
1716
roku rozpoczął naukę w Lichfield Grammar School, a gdy miał lat 16, spędził pół roku ze swym starszym kuzynem, studentem
Cambridge
, co miało duży wpływ na rozwój intelektualny Johnsona.
W
1728
roku rozpoczął studia w Pembroke College w
Oksfordzie
, lecz po roku musiał opuścić uczelnię z przyczyn finansowych. Było to dla niego wielkim ciosem i spowodowało depresję. Podźwignął się z niej dzięki pomocy przyjaciela – Edmunda Hectora.
1735-1760
W lipcu
1735
roku Johnson poślubił starszą o 20 lat wdowę Elizabeth "Tetty" Porter. Uroczystość odbyła się w St. Werburgh's Church w Derby (uroczystość ta jest co roku odgrywana w tym miejscu przez aktorów). Mimo tak wielkiej różnicy wieku, małżeństwo było szczęśliwe, aż do śmierci Elizabeth w
1752
roku.
Johnson próbował pracy nauczyciela, lecz stanęły mu na przeszkodzie brak dyplomu uniwersyteckiego oraz brak poważania ze strony uczniów. W
1737
roku przeniósł się z żoną do
Londynu
, gdzie znalazł zajęcie jako recenzent książek, biografii i sprawozdań z obrad parlamentu dla różnych czasopism.
Pierwsze zasługujące na uwagę utwory Johnsona to Londyn (
1738
) i The Vanity of Human Wishes (Próżność ludzkich życzeń) (
1749
).
W latach czterdziestych pisywał do pisma
Gentleman's Magazine
(był to początek jego kariery pisarskiej i pierwsze zatrudnienie), który zamieszczał w nich teksty z obrad parlamentu: "Debates of the Senate of Magna Lilliputia", w których zmieniał nazwiska posłów i nazwy krajów, tak jednak by nadal były zrozumiałe i rozpoznawalne. Na przykład polityk
William Pulteney
był wspominany jako William Pulnub.
Dziełem jego życia jest: A Dictionary of the English Language (Słownik języka angielskiego), opracowany w latach
1747
–
1755
. Słownik ten dał Johnsonowi sławę jednego z pierwszych światowych
leksykografów
, lecz nie przyniósł mu bogactwa.
W latach
1750
-
1752
powstała seria
esejów
Rambler (Wędrowiec), między
1758
a
1760
– cykl esejów Idler (Próżniak), a w roku
1759
–
satyra
Rasselas, Prince of Abyssinia (Rasselas, książę Abisynii). Ostatni z tych utworów napisał Johnson specjalnie po to, aby sfinansować pogrzeb swej matki, co dowodzi, że cały czas borykał się z kłopotami materialnymi.
1760-1784
Jego problemy finansowe zażegnało przyznanie mu w
1762
roku renty rządowej. Opory przed jej przyjęciem stłumiło umotywowanie jej przyznania – w uznaniu za zasługi.
Wokół Johnsona zawiązał się krąg literacki, w którym działali m.in.
Oliver Goldsmith
,
Joshua Reynolds
,
Edmund Burke
i aktor
David Garrick
. W
1763
roku Johnson poznał
Jamesa Boswella
, który stał się jego serdecznym przyjacielem i późniejszym biografem (opublikował biografię Johnsona w
1791
roku).
Trapiony przez liczne choroby – astmę, artretyzm i prawdopodobnie raka, Samuel Johnson zmarł w wieku 75 lat w wyniku udaru mózgu. Został pochowany w londyńskim
Opactwie Westminsterskim
20 grudnia
1784
roku.
Twórczość
Pozostała twórczość Johnsona obejmuje także pełne opracowanie i przedmowę do utworów
Williama Shakespeare'a
(
1765
), traktaty polityczne – m.in. krytykujące
rewolucję amerykańską
z pozycji zdecydowanego konserwatysty ("czy to nie dziwne, że największe wycie o wolność dobiega z gardeł właścicieli niewolników?"), wydane w
1775
roku zapiski z podróży do
Szkocji
w towarzystwie Boswella A Journey to the Western Islands of Scotland (Podróż do zachodnich wysp Szkocji), dziesięciotomowe dzieło z
1781
roku The Lives of the English Poets (Biografie poetów) – zbiór biografii poetów brytyjskich, serię kazań.
W
Birmingham
, gdzie Johnson przebywał w ostatnim roku swego życia, została założona Birmingham Central Library (Biblioteka Główna Birmingham), licząca ponad 2000 tomów dzieł samego Johnsona oraz książek i czasopism jemu poświęconych.
Linki zewnętrzne
