Wrzosowate (Ericaceae Juss.) –
rodzina
roślin
krzewinkowych
,
krzewiastych
lub
drzew
z
rzędu
wrzosowców
(Ericales), licząca ok. 4000
gatunków
skupionych w 126 rodzajach. Wrzosowate występują w
Europie
,
Ameryce Północnej
i
Południowej
,
alpejskich piętrach
tropikalnych
Azji
,
Japonii
,
Kraju Przylądkowym
(
Afryka
). We
florze
polskiej
występuje jedynie kilkanaście gatunków.
Morfologia
-
Liście
-
Ulistnienie
skrętoległe, liście pojedyncze, często wiecznie zielone, drobne, czasem szpilkowate.
-
Kwiaty
-
Obupłciowe
,
owadopylne
, promieniste, 5-okółkowe, 4-5-krotne, przeważnie zrosłopłatkowe, czasami wolnopłatkowe.
-
Owoce
-
Jagody
lub
torebki
.
-
Korzenie
- Występuje w nich
mikoryza
wewnętrzna.
Systematyka
Wrzosowate szeroko ujmowane w przeszłości były nierzadko rozdzielane na kilka rodzin. Od początków XXI wieku dzięki lepszemu poznaniu
filogenezy
wyróżnia się 8 głównych linii rozwojowych w randze podrodzin. W niektórych grupach podział na rodzaje wciąż wymaga rewizji. Do rodzaju
różanecznik
Rhododendron, który w dawnym ujęciu był
polifiletyczny
włączono w ostatnich latach kilka dawniej odrębnych rodzajów w tym m.in.
azalia
Azalea i
bagno
Ledum. Parafiletyczny charakter ma w tradycyjnym ujęciu także rodzaj golteria Gaultheria i
borówka
Vaccinium.
- Pozycja systematyczna rodziny wg
APweb
(2001...) (aktualizowany
system APG III
)
Wrzosowate stanowią jedną z wielu rodzin zaliczanych do rzędu
wrzosowców
wchodzącego w skład grupy
astrowych
(asterids) w obrębie
dwuliściennych właściwych
(eudicots)[1].
wrzosowce
|
| |
|
|
| |
|
|
czaszniowate
Lecythidaceae |
|
|
|
| Sladeniaceae |
|
| Pentaphylacaceae |
|
|
|
| |
|
| ? | Mitrastemonaceae |
|
|
herbatowate
Theaceae |
|
|
| Symplocaceae |
|
|
| styrakowate Styracaceae |
|
| Diapensiaceae |
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
| orszelinowate Clethraceae |
|
|
| Cyrillaceae |
|
| wrzosowate Ericaceae |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- Podział rodziny wg
APweb
(2001...) (aktualizowany
system APG III
)
Do rodziny zalicza się współcześnie 121 rodzajów skupionych w 8 podrodzinach.
wrzosowate |
| Enkianthoideae |
|
|
| Monotropoideae |
|
|
| Arbutoideae |
|
|
| |
|
|
| Harrimanelloideae |
|
|
| Styphelioideae |
|
| Vaccinioideae |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Podrodzina Enkianthoideae Kron, Judd & Anderberg
Takson monotypowy
z jednym rodzajem liczącym 16 gatunków, występujących w Azji wschodniej.
- rodzaj: Enkianthus – enkiant
Podrodzina Monotropoideae Arnott (
syn.
Hypopityaceae Link, Monotropaceae Nuttall, Pyrolaceae Lindley)
Grupa licząca 15 rodzajów z 50 gatunkami. Są to
rośliny zielne
występujące w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej.
- plemię: Monotropeae
- rodzaj: Allotropa
- rodzaj: Cheilotheca
- rodzaj: Hemitomes
- rodzaj: Monotropa –
korzeniówka
- rodzaj: Monotropastrum
- rodzaj: Monotropsis
- rodzaj: Pityopus
- rodzaj: Pleuricospora
- plemię: Pterosporeae
- plemię: Pyroleae
Podrodzina Arbutoideae Niedenzu
Grupa obejmująca 1 do 6 rodzajów w zależności od ujęcia systematycznego i około 80 gatunków. Rośliny występują w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej.
- rodzaj: Arbutus
- rodzaj: Arctostaphylos –
mącznica
- rodzaj: Comarostaphylis
- rodzaj: Ornithostaphylos
- rodzaj: Xylococcus
Podrodzina Cassiopoideae Kron & Judd
Podrodzina
monotypowa
z jednym rodzajem liczącym 16 gatunków występujących w strefie okołobiegunowej półkuli północnej oraz w
Himalajach
.
- rodzaj: Cassiope – kasjopeja
Podrodzina Ericoideae Link (syn. Azaleaceae Vest, Diplarchaceae Klotzsch, Empetraceae Berchtold & J. Presl, Ledaceae Gmelin, Menziesiaceae Klotzsch, Rhododendraceae Jussieu, Rhodoraceae Ventenat, Salaxidaceae J. Agardh)
Grupa licząca 19 rodzajów z 1790 gatunkami.
- plemię: Bejarieae
- rodzaj: Bejaria
- rodzaj: Bryanthus – brjantus
- rodzaj: Ledothamnus
- plemię: Empetreae
- rodzaj: Ceratiola
- rodzaj: Corema
- rodzaj: Empetrum –
bażyna
- plemię: Ericeae
- rodzaj: Calluna –
wrzos
- rodzaj: Daboecia – dabecja
- rodzaj: Erica –
wrzosiec
- plemię: Phyllodoceae
- rodzaj: Elliottia
- rodzaj: Epigaea – epigeja
- rodzaj: Kalmia –
kalmia
- rodzaj: Kalmiopsis – kalmiopsis
- rodzaj: Leiophyllum
- rodzaj: Loiseleuria – naskałka
- rodzaj: Phyllodoce – fylodoce
- rodzaj: Rhodothamnus – różanecznikowiec
- plemię: Rhodoreae
- rodzaj: Diplarche
- rodzaj: Rhododendron –
różanecznik
(tu należą d. odrębne rodzaje –
bagno
Ledum, Azalea, Menziesia, Tsusiophyllum)
- rodzaj: Therorhodion
Podrodzina Harrimanelloideae Kron & Judd
Podrodzina monotypowa z jednym rodzajem i dwoma gatunkami o przerywanym zasięgu okołobiegunowym.
- rodzaj: Harrimanella Cov.
Podrodzina Styphelioideae Sweet
Podrodzina licząca 35 rodzajów z 545 gatunkami występującymi w południowo-wschodniej Azji, Australii i Oceanii oraz w
Patagonii
.
- rodzaj: Acrotriche
- rodzaj: Andersonia
- rodzaj: Androstoma
- rodzaj: Archeria
- rodzaj: Astroloma
- rodzaj: Brachyloma
- rodzaj: Budawangia
- rodzaj: Coleanthera
- rodzaj: Conostephium
- rodzaj: Cosmelia
- rodzaj: Croninia
- rodzaj: Cyathodes
- rodzaj: Cyathopsis
- rodzaj: Decatoca
- rodzaj: Dracophyllum
- rodzaj: Epacris
- rodzaj: Lebetanthus
- rodzaj: Leptecophylla
| - rodzaj: Leucopogon
- rodzaj: Lissanthe
- rodzaj: Lysinema
- rodzaj: Melichrus
- rodzaj: Monotoca
- rodzaj: Needhamiella
- rodzaj: Oligarrhena
- rodzaj: Pentachondra
- rodzaj: Planocarpa
- rodzaj: Prionotes
- rodzaj: Richea
- rodzaj:
Rupicola
- rodzaj: Sphenotoma
- rodzaj: Sprengelia
- rodzaj: Styphelia
- rodzaj: Trochocarpa
- rodzaj: Woollsia
|
Podrodzina Vaccinioideae Arnott
Grupa obejmująca około 50 rodzajów i 1580 gatunków występujących głównie w strefie klimatu umiarkowanego i arktycznego półkuli północnej, poza tym w rozproszeniu na pozostałych kontynentach.
- rodzaj: Agapetes – agapet
- rodzaj: Agarista
- rodzaj: Andromeda –
modrzewnica
- rodzaj: Anthopteropsis
- rodzaj: Anthopterus
- rodzaj: Calopteryx
- rodzaj: Cavendishia
- rodzaj: Ceratostema
- rodzaj: Chamaedaphne –
chamedafne
- rodzaj: Costera
- rodzaj: Craibiodendron
- rodzaj: Demosthenesia
- rodzaj: Didonica
- rodzaj: Dimorphanthera
- rodzaj: Diogenesia
- rodzaj: Disterigma
- rodzaj: Gaylussacia – gajlusakia, borówkowiec
- rodzaj: Gaultheria – golteria (tu należą: Pernettya, Diplycosia, Tepuia)
- rodzaj: Gonocalyx
- rodzaj: Leucothoe – kiścień
- rodzaj: Lyonia
- rodzaj: Macleania
| - rodzaj: Mycerinus
- rodzaj: Notopora
- rodzaj: Oreanthes
- rodzaj: Orthaea
- rodzaj: Oxydendrum
- rodzaj: Pellegrinia
- rodzaj: Pernettyopsis
- rodzaj: Pieris –
pieris
- rodzaj: Plutarchia
- rodzaj: Polyclita
- rodzaj: Psammisia
- rodzaj: Rusbya
- rodzaj: Satyria
- rodzaj: Semiramisia
- rodzaj: Siphonandra
- rodzaj: Sphyrospermum
- rodzaj: Symphysia
- rodzaj: Themistoclesia
- rodzaj: Thibaudia
- rodzaj: Utleya
- rodzaj: Vaccinium –
borówka
- rodzaj: Zenobia – zenobia
|
- Pozycja w
systemie Reveala
(1993–1999)
Gromada
okrytonasienne
(Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa
Rosopsida
Batsch, podklasa
ukęślowe
(Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Ericanae Takht., rząd
wrzosowce
(Ericales Dumort.), podrząd Ericineae Burnett, rodzina wrzosowate (Ericaceae Juss.)[2].
- Pozycja w
systemie Takhtajana
(1997)
Klasa
Magnoliopsida
, podklasa
ukęślowe
(Dilleniidae), nadrząd Ericanae Takht., rząd
wrzosowce
(Ericales), rodzina wrzosowate (Ericaceae Juss.).
Rodzaje wrzosowatych rodzime dla flory Polski[3]
Przypisy
Bibliografia
- Middleton, D.J. & Wilcock, C.C. (1990). A critical examination of the status of Pernettya Gaud. as a genus distinct from Gaultheria L. Edinburgh Journal of Botany 47: 291-301