Bombardowanie pancernika Yamato
Żołnierz Piechoty Morskiej podczas natarcia
Ostatnie zdjęcie gen. Bucknera (P) przed śmiercią
Bitwa o Okinawę - ostatnia bitwa na dużą skalę w
wojnie na Pacyfiku
, przeprowadzona w ramach desantowej Operacji Iceberg
amerykańskich sił zbrojnych
, mającej na celu opanowanie
japońskiej
wyspy
Okinawa
w archipelagu
Riukiu
. Rozpoczęta
3 kwietnia
1945
r., została zakończona
16 czerwca
1945 r. zwycięstwem wojsk amerykańskich. Nazywana także operacją okinawską ze względu na znaczenie i ogrom zaangażowanych sił.
Przygotowania do bitwy
Strona japońska
W miarę postępów ofensywy amerykańskiej na
Pacyfiku
przeciw wojskom japońskim, dowództwo japońskie przygotowało plan obrony wyspy już w połowie
1944
r. Zakładał on użycie formowanej na Okinawie 32. Armii japońskiej w składzie 24. i 62.
Dywizji
Piechoty (dalej DP), 44.
Brygada
Piechoty (dalej: BP), grupy
artylerii
i 27. Pułku Pancernego (dalej: PPanc). Całość dowodzona była przez gen.
Mitsuru Ushijimę
. Działania obronne 32. Armii wspomagane były przez
flotę
i
lotnictwo
, a w szczególności marynarzy samobójców i pilotów
kamikaze
. Przewidywano kierunki natarcia wojsk inwazyjnych i metody obrony, polegające głównie na rozlokowaniu wojsk w szeregu umocnionych linii obronnych, położonych w trudno dostępnych rejonach w południowej części wyspy. Pozycje te miały dodatkowo być osłaniane ogniem artylerii i ciężkich
karabinów maszynowych
oraz wspierane jednostkami pancernymi. Łączne siły japońskie zgromadzone na wyspie wynosiły 80 tys. żołnierzy, 130 czołgów, 250
samolotów
, 400 samobójczych łodzi motorowych oraz około 750
dział
i
moździerzy
.
Strona amerykańska
Do ataku na wyspę przewidziane zostały bardzo duże siły w postaci X Armii
Stanów Zjednoczonych
pod dowództwem gen. por.
Simona Bucknera
. W skład X Armii wchodziły: XXIV
Korpus
Armijny (
7. DP
; 27. DP; 77. DP i 96. DP) oraz III Korpus
Marines
(1. Dywizja Piechoty Morskiej (dalej: DMar), 2. DMar i 6. DMar), a także 301. Skrzydło lotnictwa myśliwskiego, 7. Skrzydło lotnictwa bombowego i 2. Skrzydło lotnictwa marines. W ataku na wyspę wzięło udział 184 tys. żołnierzy przy ogólnym zaangażowaniu 548 tys., 18
pancerników
, 40
lotniskowców
, 32
krążowniki
, 200
niszczycieli
, blisko 2000 samolotów, około 1700 czołgów i
transporterów opancerzonych
oraz około 1300 dział i moździerzy. Począwszy od października 1944 roku Amerykanie prowadzili działania rozpoznawczo-zaczepne przeciwko garnizonowi na wyspie w postaci nalotów i ostrzału artyleryjskiego z okrętów.
Bitwa
Inwazja i postępy na północy
W dniach 26-29 marca 77. DP zajęła wyspy Kerama, ok. 30
km
na zachód od Okinawy. 24-31 marca przygotowano podejścia do ataku na wyspę poprzez oczyszczenie z
min
morskich oraz ostrzał artyleryjski pozycji na wyspie. 1 kwietnia nastąpiła główna operacja desantowa (L-Day[1]) XXIV Korpusu i III Korpusu Amfibijnego na plażach Hagushi na zachodnich wybrzeżach Okinawy, podczas gdy 2. DMar pozorowała przygotowanie do lądowania na plażach Minatoga na południowo-zachodnim wybrzeżu wyspy w celu wprowadzenia Japończyków w błąd i zatrzymania ich sił w rejonie oraz zapobieżenia kontratakom w miejscu właściwego lądowania.
10. Armia zajęła środkową część wyspy z niespodziewaną łatwością, zajmując bazy lotnicze w Kadena i Yomitan. Wobec słabego oporu gen. Buckner podjął decyzję o wszczęciu drugiej fazy operacji i zajęciu północnej części wyspy. W tej sytuacji 6. DMar skierowała się w stronę przesmyku Ishikawa. Teren był górzysty i zalesiony, ale Japończycy skoncentrowali swoje siły w paśmie skalistych wzgórz Yae, u nasady półwyspu Motobu. Ciężkie walki o opanowanie półwyspu trwały do 18 kwietnia. Straty 6. DMar wyniosły 213 zabitych i 757 rannych[2].
Tymczasem, 16 kwietnia, 77. DP dokonała lądowania na Ie-jima (Ie Shima), niewielkiej wysepce w pobliżu zachodniego cypla półwyspu. Żołnierze doświadczyli tu ataków
kamikaze
, a nawet oporu miejscowych kobiet uzbrojonych w dzidy. Walki były tak ciężkie, że opanowywanie wysepki trwało do 21 kwietnia. Ie-jima została wkrótce przekształcona w bazę lotniczą dla operacji bombowych przeciw Japonii.
W dniu 13 kwietnia Amerykanie zajęli najdalej na północ wysunięty kraniec wyspy –
przylądek
Hedo.
Operacja Ten-gō[3]
W dniu 6 kwietnia z bazy Tokuyama na wyspie
Honsiu
wypłynął zespół okrętów japońskich pod dowództwem
wiceadmirała
Sei'ichi Itō w celu odciążenia Okinawy w ramach
operacji Ten-gō
w składzie: pancernik "
Yamato
", lekki krążownik "
Yahagi
" i 8 niszczycieli: "
Asashimo
", "
Fuyutsuki
", "
Hamakaze
", "
Hatsushimo
", "
Isokaze
", "
Kasumi
", "
Suzutsuki
", "
Yukikaze
". Wieczorem tego samego dnia zespół został wykryty przez amerykańskie okręty podwodne.
Dzień później, rano lotnictwo amerykańskie rozpoczęło poszukiwanie japońskiej eskadry, zakończone jej szybkim wykryciem. W południe, w odległości około 450 km od Okinawy dokonany został zmasowany atak lotniczy około 200 samolotów z 58. Zespołu Operacyjnego Lotniskowców. Atak ten zakończył się istotnym uszkodzeniem pancernika i krążownika oraz zatopieniem niszczycieli "Asashimo" i "Hamakaze". Przed godziną 14:00 nastąpił drugi atak około 150 samolotów trwający niespełna godzinę i zakończony zatopieniem pancernika "Yamato" i krążownika "Yahagi" oraz dwu kolejnych niszczycieli "Isokaze" i "Kasumi". Po stronie amerykańskiej odnotowano stratę 10 samolotów z załogami.
Opanowanie południowej części wyspy
Natarcie XXIV Korpusu w kierunku południowym odbywało się w wolniejszym tempie, ale także i tam 7. DP i 96. DP osiągnęły wymierny postęp. Opór zaczął narastać, gdy Amerykanie dotarli do ufortyfikowanych pozycji wzdłuż pasma wzgórz zwanych przez żołnierzy Cactus Ridge[4], około 8 km na północny zachód od głównych pozycji obronnych, tzw. Linii Shuri. Do 8 kwietnia XXIV Korpus zdołał zdobyć tę i kilka równie silnie obsadzonych pozycji, tracąc ponad 1,500 zabitych i rannych. Japońskie straty były trzykrotnie wyższe, a był to dopiero początek zmagań.
Następnym celem amerykańskiego natarcia było pasmo Kakazu, dwa wzgórza połączone szerokim siodłem, stanowiące część czołowych pozycji Linii Shuri. Japończycy dobrze przygotowali pozycję i bronili jej zażarcie. Ukryci w licznych, ufortyfikowanych jaskiniach z dobrze zamaskowanymi gniazdami karabinów maszynowych, walczyli do końca; siły amerykańskie traciły wielu ludzi, zanim zdołały oczyścić kolejne jaskinie i inne zamaskowane pozycje. Japończycy, pod groźbą użycia broni, wykorzystywali miejscową ludność do dostarczania wody i zaopatrzenia, co powodowało dodatkowe straty w ludziach. Postępy Amerykanów były widoczne, ale związane z rosnącymi stratami po obu stronach.
Gdy amerykańskie natarcie utknęło u stóp pasma Kakazu, gen. Ushijima, za namową gen. Chō, zdecydował się na podjęcie kontruderzenia. Wieczorem 12 kwietnia oddziały 32. Armii zaatakowały Amerykanów na całym froncie. Był to ciężki, długotrwały i dobrze przygotowany atak. Po zawziętej walce wręcz napastnicy wycofali się, aby powtórzyć natarcie następnej nocy. Ostatnie uderzenie miało miejsce 14 kwietnia, ale i ono zostało krwawo odparte. Niepowodzenie doprowadziło sztab 32. Armii do przekonania, że linie amerykańskie są dość łatwe do sforsowania w nocnych atakach, ale przewaga ogniowa przeciwnika jest dla oddziałów japońskich – szczególnie w miejscach koncentracji na podstawach wyjściowych – zbyt duża, w związku z czym postanowił powrócić do dotychczasowej strategii obronnej.
27. DP, która lądowała 9 kwietnia, została skierowana na prawe skrzydło, na zachodnim wybrzeżu Okinawy. Gen. Hodge miał teraz w linii aż trzy dywizje, z 96. DP w centrum i 7. DP na lewej flance, przy czym każda z dywizji działała na froncie nie szerszym niż dwa kilometry.
Hodge rozpoczął nowe natarcie 19 kwietnia przy wsparciu 324 dział, największe w całej
wojnie na Pacyfiku
. Do nawały ogniowej dołączyły pancerniki, krążowniki i niszczyciele, którym towarzyszyły naloty 650 samolotów z lotniskowców obrzucających pozycje nieprzyjaciela bombami (w tym
napalmowymi
) i ostrzeliwujących je rakietami i seriami z karabinów maszynowych. Japońscy obrońcy przeczekali nawałę na przeciwstoku, gdzie byli relatywnie bezpieczni, wychodząc z jaskiń i zasypując wspinających się pod górę Amerykanów deszczem pocisków.
Natarcie czołgów na pasmo Kakazu, przeprowadzone bez odpowiedniego wsparcia piechoty w nadziei na przełamanie japońskiej obrony, zawiodło przy stracie 22 czołgów. I chociaż czołgi – miotacze płomieni pozbawiły życia wielu obrońców jaskiń, przełamania nie udało się uzyskać, a XXIV Korpus stracił 720 zabitych, rannych i zaginionych. Straty byłyby większe gdyby nie to, że Japończycy wszystkie swoje rezerwy trzymali na południu, gdzie 2. DMar wciąż pozorowała przygotowania do lądowania na plażach Minatoga.
W ostatnich dniach kwietnia 1. DMar zastąpiła w pierwszej linii 27. DP, zaś 77. DP zluzowała 7. DP. Gdy przybyła 6. DMar, III Korpus Amfibijny usadowił się na prawym skrzydle, a dowodzenie objął sztab X Armii.
4 maja 32. Armia podjęła jeszcze jedno kontruderzenie. Tym razem Ushijima zamierzał przeprowadzić desant na tyłach Amerykanów. W tym celu działa artylerii japońskiej musiały zostać wydobyte z ich zamaskowanych stanowisk w jaskiniach i ustawione na otwartej przestrzeni. Były one w stanie wystrzelić 13 000 pocisków, ale ogień artylerii amerykańskiej zniszczył 19 dział 4 maja i kolejnych 40 w ciągu kolejnych dwóch dni. Do desantu w tej sytuacji nie doszło.
Amerykańska flaga nad Okinawą 22 czerwca 1945 r.
Gen. Buckner rozpoczął kolejny atak 11 maja, po dziesięciu dniach ciężkich walk. 13 maja pododdziały 96. DP i 763. Batalionu Czołgów zdobyły wzgórze zwane Conical Hill, wznoszące się około 160 m nad nadbrzeżną równiną Yonabaru i bronione zawzięcie przez tysiąc japońskich żołnierzy. Równocześnie, na przeciwległym brzegu wyspy, 6. DMar zdobyła Sugar Loaf Hill. Wzięcie tych dwóch kluczowych pozycji dało Amerykanom wgląd w głąb pozycji Linii Shuri z obu stron. Buckner miał nadzieję, że zdoła obejść skrzydła Shuri i zamknąć główne siły japońskie w kotle.
Z końcem maja nadeszła pora deszczów
monsunowych
, które zamieniły stoki wzgórz i drogi w grzęzawisko, powodując poważne problemy natury taktycznej, jak i medycznej. Pole bitwy zaczęło upodabniać się do tego z okresu
I wojny światowej
, gdzie wojska grzęzły w gęstym błocie, a drogi ewakuacji rannych na tyły stały się nieprzejezdne. Wojsko stacjonowało na terenach zalanych przez wodę, będących po części wysypiskiem śmieci, po części cmentarzyskiem. Niepogrzebane ciała Japończyków rozkładały się tonąc w błocie. Każdy, kto ześlizgnął się po błotnistym stoku, miał kieszenie i wszystkie zakamarki munduru pełne robactwa[5]. Żołnierze walczący o Okinawę wspominają, że panowały tam bardzo nieprzyjazne warunki. Szalały choroby tropikalne, temperatura sięgała 40 st. C, walczący nie mieli możliwości kąpieli, chodzili cały czas w jednym mundurze. Pili brudną wodę, prowiant bardzo szybko stawał się niezdatny do spożycia[6]
29 maja gen. Pedro del Valle, ówczesny dowódca 1. DMar, nakazał kompanii A (1. Batalionu 5. PMar) zdobycie zamku Shuri. Zajęcie zamku miało znaczenie strategiczne i psychologiczne, a dla Japończyków było punktem zwrotnym całej kampanii. Del Valle otrzymał
Distinguished Service Medal
za znakomite dowodzenie w walce i za zdobycie Okinawy. Tymczasem zamek znajdował się poza terenem działań 1. DMar i tylko gwałtownym wysiłkom dowództwa 77. DP marines zawdzięczali wstrzymanie bombardowania przez własne lotnictwo i ostrzału artylerii.
Niezależnie od tego, czy było to efektem dobrego maskowania obrońców, czy też
"mgły wojennej"
, Buckner[7] nie zauważył cofania się Japończyków ku ich ostatniej linii obrony na półwyspie Kiyan. W trakcie nadal ostrożnie prowadzonej ofensywy Amerykanie natknęli się na pozostawione przez Japończyków wielkie zapasy broni i amunicji, co bardzo osłabiło obrońców i w ostateczności doprowadziło do ich pogromu w końcowym stadium bitwy, w tym także do śmierci tysięcy cywilów.
4 czerwca zaledwie około 30 000 niemal bezbronnych (większość broni ciężkiej, a nawet osobistej stracono podczas ucieczki) żołnierzy pozostawało jeszcze w szeregach 32. Armii, w tym mniej niż 20% zdolnych do walki. W tej sytuacji wyspa została zdobyta 21 czerwca 1945 r., aczkolwiek część japońskich żołnierzy, w tym przyszły gubernator prefektury Okinawa Masahide Ota, walczyła jeszcze przez kilka tygodni.
Ushijima i Chō popełnili rytualne
seppuku
w swej kwaterze głównej na Wzgórzu 89 w ostatnich godzinach walk. Płk Yahara prosił Ushijimę o zezwolenie na popełnienie samobójstwa, ale generał odmówił, mówiąc: "Jeśli pan umrze nie zostanie nikt, kto będzie znał prawdę o bitwie o Okinawę. Proszę wziąć na siebie wstyd (za poddanie się), ale spożytkować tę szansę. To rozkaz dowódcy armii"[8]. Yahara był najwyższym stopniem oficerem japońskim, który przeżył walki, a po latach napisał książkę zatytułowaną Bitwa o Okinawę.
Hekatomba ludności cywilnej
Rdzenna ludność Okinawy bardzo ucierpiała, zarówno w wyniku działań zbrojnych, jak i masowych samobójstw popełnianych na skutek propagandy japońskiej zapowiadającej, że z rąk Amerykanów czeka mieszkańców los gorszy od śmierci[9]. Oblicza się, że zginęło co najmniej 140 tysięcy cywilów[10].
Przypisy
- ↑ W 1945 r. była to
Niedziela Wielkanocna
- ↑ Sloan, s.120
- ↑ Zwana także "Samobójczą szarżą Yamato"
- ↑ Sloan, s.68
- ↑
Bitwa o Okinawę
. [dostęp 31 lipca 2009].
- ↑ Wielka Encyklopedia Lotnictwa, nr 42, Curtiss P-40 Warhawk "Wojownik Pacyfiku"
- ↑ Sam poległ w ostatniej fazie walk
- ↑ Sloan, s.323
- ↑ Sloan, s.299
- ↑ Sloan, s.296
Bibliografia
- Z. Flisowski, Burza nad Pacyfikiem Tom 2, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1989 r,
- Bill Sloan, The Ultimate Battle: Okinawa 1945 – the Last Epic Struggle of World War II, Simon & Schuster, New York 2007,