Yukio Mishima
Data i miejsce urodzenia	14 stycznia 1925 , Tokio
Data i miejsce śmierci	25 listopada 1970 , Tokio
Narodowość	japońska
Dziedzina sztuki	literatura

Yukio Mishima ( jap. 三島 由紀夫, Mishima Yukio), właściwie Kimitake Hiraoka ( jap. 平岡 公威, Hiraoka Kimitake, ur. 14 stycznia 1925 , zm. 25 listopada 1970 ) – japoński prozaik , poeta , dramaturg i eseista , uważany za jednego z najważniejszych japońskich pisarzy XX wieku .

Jego dorobek obejmuje ponad 40 powieści, tomów poezji, esejów oraz dramatów nō i kabuki . Wieloletni kandydat do literackiej nagrody Nobla .

Życiorys

Dzieciństwo

Mishima w 1931

Urodził się w 1925 w Tokio w rodzinie dygnitarza rządowego.

Jako dziecko został na kilka lat odseparowany od rodziny przez swoją apodyktyczną babkę Natsuko. Spokrewniona z samurajską rodziną Natsuko była niezwykle wykształcona, czytała w oryginale francuską i niemiecką literaturę, uwielbiała teatr kabuki . Była też osobą niezwykle trudną w pożyciu, skrajnie wybuchową i zapalczywą, do tego schorowaną i nieustannie cierpiącą. Odcięła chłopca od kontaktów z rówieśnikami, wychowywał się samotnie, spotykając się jedynie z kuzynkami. Według wielu biografów Mishimy, Natsuko wywarła duży wpływ na jego twórczość i obsesje.

Młodość

W wieku 12 lat młody Hiraoka Kimitake powrócił na łono rodziny. Czytywał książki Oscara Wilde , Rilkego a także japońskich klasyków; podejmował też pierwsze własne próby pisania. Nie mógł znaleźć wspólnego języka z ojcem Azusą, który zwalczał jego "niemęskie" zainteresowanie literaturą i próbował go wychowywać w duchu wojskowej dyscypliny. Zbliżył się za to bardzo do matki Shizue, która pomagała mu ukrywać się z pasją pisarską przed ojcem i recenzowała jego pierwsze opowiadania.

Dzięki wpływom babki Natsuko, która wkrótce potem zmarła, posłano go w 1931 roku do prestiżowej szkoły Gakushūin , gdzie spędził sześć lat i nawiązał współpracę ze szkolnym stowarzyszeniem literackim. Zaowocowała ona w 1941 zaproszeniem do opublikowania debiutanckiego opowiadania Las w Rozkwicie (Hanazakari-no mori) w znanym magazynie literackim Bungei-bunka. Wtedy to Hiraoka przybrał swój literacki pseudonim Yukio Mishima, by nie narazić się ojcu. Opowiadanie ukazało się w formie książkowej w 1944 . Ojciec zgodził się w końcu na kontynuowanie kariery pisarskiej, ale wymusił na Mishimie podjęcie studiów prawniczych na uniwersytecie w Tokio .

Dorosłe życie

Na początku 1945 Mishima został powołany do służby wojskowej w japońskiej armii. Wobec perspektywy wysłania na front okłamał wojskowego lekarza, symulując gruźlicę i został odesłany do domu. Do końca życia wstydził się tej decyzji i uważał ją za życiowy błąd.

W 1946 poznał swojego późniejszego przyjaciela i mentora, Yasunari'ego Kawabatę , który po zapoznaniu się z kilkoma opowiadaniami rekomendował je do publikacji w czasopismach literackich. Kariera literacka Mishimy zaczęła nabierać rozpędu.

W 1947 Mishima ukończył z wyróżnieniem prawo i podjął pracę w Ministerstwie Finansów. Rok później zrezygnował z błyskotliwie zapowiadającej się kariery urzędniczej i postanowił utrzymywać się z pisania.

W 1949 ukazała się pierwsza wielka powieść Mishimy – Wyznania maski, będąca autobiograficzną opowieścią o młodym homoseksualiście , ukrywającym swoją orientację seksualną z obawy przed społecznym odrzuceniem. Książka odniosła ogromny sukces w Japonii, czyniąc 24-letniego pisarza literacką gwiazdą pierwszej wielkości. Kolejne powieści Mishimy spotykały się nieodmiennie z wielkim zainteresowaniem, były też od razu tłumaczone na języki obce. Oprócz powieści Mishima pisał też opowiadania, wiersze, eseje oraz dramaty Nō i Kabuki (Madame de Sade, Mój przyjaciel Hitler). Wielokrotnie podróżował za granicę, gdzie jego nazwisko także stało się głośne. Po opublikowaniu kolejnych powieści (m.in. Odgłos fal w 1954 roku, Złota Pagoda w 1956 roku) stał się jednym z najmocniejszych kandydatów do literackiej nagrody Nobla , ale uhonorowanie nią w 1968 Yasunari'ego Kawabatę pogrzebało jego szanse.

Z biegiem lat pogłębiały się wyniesione z dzieciństwa obsesje Mishimy, zwłaszcza kult śmierci, fascynacja militaryzmem i pięknem ludzkiego ciała. W 1955 pisarz zaczął uprawiać kulturystykę (nie opuścił żadnego treningu przez ostatnie 15 lat swojego życia), ćwiczył także wyczynowo sztuki walki – kendo i karate . Mimo homoseksualnych skłonności wiązał się z kobietami (m.in z Michiko Shoda , późniejszą żoną cesarza Akihito ), w 1958 ożenił się z Yoko Sugiyama i miał z nią córkę i syna. Zaczął aktywnie udzielać się w polityce. W 1967 odbył kompletny trening wojskowy w Japońskich Siłach Samoobrony, rok później wraz z patriotycznie nastawionymi studentami założył militarne stowarzyszenie Tatenokai i został jego przywódcą.

Śmierć

25 listopada 1970 Mishima wraz z czterema członkami Tatenokai dostał się do bazy dowództwa piechoty japońskich Sił Samoobrony w tokijskiej dzielnicy Ichigaya i zabarykadował się wraz z komendantem bazy, generałem Mashitą, w jego gabinecie. Po gorączkowych negocjacjach wyszedł na balkon i wygłosił do zgromadzonych pod nim żołnierzy płomienne przemówienie, będące protestem przeciw powojennemu statusowi Japonii i wezwaniem do zamachu stanu połączonego z przywróceniem cesarzowi jego dawnej pozycji. Ta przywołująca ducha samurajskiego kodeksu bushido mowa została jednak zagłuszona przez wojskowe helikoptery. Zrezygnowany Mishima popełnił przy pomocy swoich uczniów Masakatsu Mority i Hiroyasu Kogi rytualne samobójstwo – seppuku . Był to jeden z najbardziej wstrząsających gestów w historii nowożytnej Japonii .

Przed śmiercią zdążył ukończyć swoje największe dzieło – pisaną przez siedem lat tetralogię Hōjō no Umi (Płodne morze).

Nawiązaniem do śmierci Mishimy jest utwór Death and Night and Blood zespołu The Stranglers . Poświęcone są mu także m.in. album The Confession Of The Rose francuskiej grupy Lonsai Maikov^[1], album Sole e Acciaio włoskiego barda Skolla i utwór Hagakure industrialnej grupy Turbund Sturmwerk z płyty Turbund Sturmwerk oraz Kwartet smyczkowy nr 3 "Mishima" P. Glassa

Dzieła (wybór)

• Kamen no Kokuhaku (Wyznania maski) ( 1949 )
• Ai no Kawaki (Thirst for Love) ( 1950 )
• Kinjiki (Forbidden Colours) ( 1951 )
• Shiosai (Odgłos fal) ( 1954 )
• Shiosai (Ballada o miłości) ( 1956 )
• Kinkaku-ji (Złota Pagoda) ( 1959 )
• Gogo no Eikō (Na uwięzi) ( 1963 )
• Utage no Ato (After the Banquet) ( 1963 )
• Hōjō no Umi (Płodne morze) ( 1970 )

Teatr (wybór)

Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .

• Aya no Tsuzumi ( Adamaszkowy bębenek ) ( 1955 )
• Aoi no Ue (The Lady Aoi) ( 1956 )

Tłumaczenia na polski

• Las w pełni kwiecia (Hanazakari-no mori) tłum. Beata Kubiak Ho-Chi, w: Japonica 4/ 1995
• Złota Pagoda (Kinkaku-ji) tłum. Anna Zielińska-Elliott, Warszawa, "Wilga" 1997
• Wyznania maski (Kamen no Kokuhaku) tłum. Beata Kubiak Ho-Chi, w: Literatura na Świecie 5-6/ 2003 (fragment)
• Na uwięzi. Ballada o miłości tłum. Ariadna Demkowska-Bohdziewicz , wyd. PIW 1972
• Wprowadzenie do Hagakure tłum. Beata Kubiak Ho-Chi, w: Estetyka japońska. Estetyka życia i piękno umierania. Antologia, t. 3, red. Krystyna Wilkoszewska, Kraków, Universitas 2005
• Zimny płomień (8 opowiadań) tłum. Henryk Lipszyc, posłowie Beata Kubiak Ho-Chi, wyd. Świat Książki, Warszawa 2008

Przypisy

Bibliografia

• Beata Kubiak Ho-Chi Mishima Yukio. Estetyka klasyczna w prozie i dramacie 1941-1960 Kraków, Universitas 2004
• Beata Kubiak Ho-Chi Zagadka Mishimy – niepublikowane listy Mishimy Yukio do Kawabaty Yasunariego w: Japonica Toruniensia, tom 2 – Język i kultura Japonii, Toruń 2001
• Beata Kubiak Ho-Chi Klasyczny świat Mishimy Yukio w: Estetyka transkulturowa, red. K. Wilkoszewska, Universitas, Kraków 2005

Zobacz też

• Literatura japońska
• Yasunari Kawabata
• Seppuku

Linki zewnętrzne

• The Yukio Mishima Cyber Museum ( jap. )
• Yukio Mishima Archive ( ang. )
• GLBTQ: Mishima, Yukio (1925-1970) ( ang. )