Pensylwania
Pięczęć stanowa Pensylwanii Flaga stanowa Pensylwanii Pieczęć stanowa Pensylwanii
Przydomek: The Keystone State
Dewiza: Virtue, Liberty and Independence
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Harrisburg
Największe miasto	Filadelfia
Gubernator	Ed Rendell
Język urzędowy	angielski
Powierzchnia  • ogółem  • lądowa  • wodna  • % wodna	na 33. miejscu 119 283 km² 116 074 km² 3 208 km² 2,7 %
Populacja ( 2000 )	na 6. miejscu 12 281 054
Gęstość zaludnienia ( 2000 )	na 10. miejscu 105,80 os./km²
Piramida wieku
Wejście do Unii  • kolejność  • data	2 12 grudnia 1787
Strefa czasowa	Eastern: UTC-5/-4
Szerokość geograficzna	39°43'N – 42°N
Długość geograficzna	74°43'W – 80°31'W
Szerokość Długość Wzniesienie  • najwyższe  • średnie  • najniższe	255 km 455 km   979 m 335 m 0 m
ISO 3166-2	US-PA

Pensylwania ( ang. Pennsylvania) – stan w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych , pomiędzy rzeką Delaware a jeziorem Erie .

Historia

Pierwszymi osadnikami europejskimi na terenie obecnego stanu byli Szwedzi , którzy osiedlili się w 1643 roku. Niedługo potem kolonia przeszła pod władzę Holandii , a następnie Anglii .

Właściwym początkiem historii stanu Pensylwania było przyznanie 4 marca 1681 przez króla angielskiego Karola II prawa do założenia nowej kolonii w okolicach przyszłej Filadelfii dla Williama Penna . Penn, który był kwakrem , chciał założyć kolonię w Ameryce dla swoich współwierców, chcących uciec od prześladowań ich wiary w Anglii. Od jego imienia i łacińskiego słowa sylvania znaczącego lasy bierze się nazwa Pennsylvania czyli Lasy Penna.

Penn żył do 1718 i odegrał ogromną rolę w pierwszych dekadach istnienia kolonii, pomimo że był w Ameryce tylko w latach 1682 - 1684 i 1699 - 1701 . Król dał mu prawie nieograniczoną władzę w nowej kolonii jako jej właścicielowi, ale Penn wprowadził oświecony system rządów demokratycznych i pełną wolność religii ( kwakierska Pensylwania i katolicki Maryland były jedynymi koloniami z pełną wolnością wyznania). Dla porównania inne kolonie angielskie były w tym czasie zdominowane przez system arystokratyczny (w Wirginii ) lub rządzone przez teokratów (w Nowej Anglii ). Można stwierdzić, że Pensylwania była amerykańską kolebką idei, które w następnym stuleciu doprowadziły do stworzenia Konstytucji Stanów Zjednoczonych opartej na ideałach oświecenia, spisanej właśnie w Filadelfii w 1787 roku.

W 1755 roku większość ludności Pensylwanii stanowili Szkoci i Niemcy (łącznie 70%), Anglicy pozostawali w mniejszości (30%)^[1].

Geografia

Na mapie Pensylwania ma kształt prostokąta. Jego południowo-wschodni róg prawie dotyka do Atlantyku w okolicach Filadelfii , a północno-zachodni dotyka jeziora Erie . Przez środek stanu przebiegają góry Appalachy . Rzeka Delaware tworzy wschodnią granicę stanu, pozostałe granice to prawie w całości proste linie wzdłuż równoleżnika 39°43′ N (tzw. Linia Masona-Dixona ) na południu, 42° N na północy, i wzdłuż południka 80°31′ W na zachodzie (wyjątek to małe odchylenie od prostokąta przy jeziorze Erie). Główne skupiska ludności w stanie to obszar metropolitalny Filadelfii w południowo-wschodniej części stanu i obszar metropolitalny miasta Pittsburgh w zachodniej części stanu.

Demografia

Pensylwania ma 11 226 966 mieszkańców (2005). Najpowszechniej używanymi językami są:

• język angielski - 90,79%,
• język hiszpański - 3,52%,
• język niemiecki - 0,51%^[2].

Zobacz też

• Język pensylwański

Przypisy