Traszka karpacka
samiec
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy ogoniaste
Podrząd	Salamandroidea
Rodzina	salamandrowate
Rodzaj	Lissotriton
Gatunek	traszka karpacka
Nazwa systematyczna
Lissotriton montandoni
(Boulenger, 1880 )
Kategoria zagrożenia ( CzKGZ )[1]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Traszka karpacka (Lissotriton montandoni) – gatunek płaza z rodziny salamandrowatych (Salamandridae).

Opis

Przypomina wyglądem traszkę zwyczajną . Długość ciała 7–10 cm, masa ciała 2–4 g. Głowa mała i płaska, nozdrza umieszczone blisko siebie na pysku, gruczoły przyuszne słabo wykształcone. Oczy duże z okrągłymi źrenicami , lekko wypukłe, żuchwa i szczęka uzębione. Na spłaszczonym grzbiecie ciała dobrze wykształcone fałdy zawierające gruczoły . Przez środek grzbietu biegnie niski fałd skórny. Zakończony spiczasto ogon jest nieco krótszy od reszty ciała. Kończyny o delikatnej budowie, bez błon pływnych. Grzbietowa powierzchnia ciała ubarwiona na różne odcienie brązu. Występuje na nim charakterystyczne, jasno ubarwione pasmo o nieregularnym brzegu. Oprócz tego na grzbiecie i bokach ciała występują liczne i małe, ciemne plamki, tworzące marmurkowaty wzór. Strona brzuszna ciała posiada intensywny pomarańczowy kolor i jest bezplamista.

Występowanie

W Polsce występuje wyłącznie w górach. W wyższych pasmach gór jest liczniejsza, niż u ich podnóża. Granica jej pionowego zasięgu wynosi ok. 1000 m n.p.m. Stwierdzono jej obecność w całym paśmie Karpat , w tym również w Tatrach , gdzie obserwowano ją w stawkach na Dolinie Gąsienicowej i w Smreczyńskim Stawie . Występuje często razem z traszką górską , wszędzie jednak jest rzadsza od niej. Północna granica jej zasięgu w Europie wynosi 50°N. Introdukowana w Bawarii w Niemczech ^[2].

Biotop

Poza okresem godowym przebywa na lądzie. Spotkać ją wtedy można w lasach (zarówno liściastych, jak iglastych). Preferuje lasy z dobrze rozwiniętą warstwą runa leśnego i grubą warstwą ściółki. Występuje też na śródleśnych polanach i na stokach gór. Najczęściej spotkać ją można w pobliżu leśnych potoków, źródeł i innych zbiorników wodnych. Unika terenów suchych i silnie nasłonecznionych. Gody odbywa w wodzie, w różnego rodzaju stawkach, rozlewiskach górskich potoków, w zimnych leśnych źródłach, w rozlewiskach wody deszczowej, w studniach. W odróżnieniu od innych gatunków naszych traszek może odbywać gody nie tylko w wodzie stojącej, ale również płynącej (o niezbyt silnym nurcie), w tym również w ciekach o piaszczystym dnie i nie zarośniętych roślinnością.

Tryb życia

Podczas przebywania na lądzie wykazuje aktywność nocną. W dzień kryje się w ściółce leśnej, w warstwie mchu, pod kłodami drzewa, dużymi kamieniami itp. W dzień wychodzi z kryjówek tylko podczas deszczu. Jej głównym pożywieniem na lądzie są dżdżownice , małe ślimaki , owady i ich larwy . W wodzie, podczas godów odżywia się owadami wodnymi i ich larwami (szczególnie larwami komarów ), oraz skorupiakami . Po zakończeniu godów i złożeniu jaj wychodzi na ląd. W sen zimowy zapada w październiku. Spędza go w norach ziemnych. Czasami w miejscach szczególnie przydatnych do zimowania spotkać można dużą ilość osobników tej traszki, często wspólnie zimujących z traszką zwyczajną.

samiec – strona brzuszna

Gody

Dobrze wykształcony dymorfizm płciowy . Charakterystyczną cechą w szacie godowej , odróżniającą ten gatunek traszki, od traszki zwyczajnej i traszki grzebieniastej , jest brak u samca grzebienia grzbietowego oraz występowanie na końcu ogona cienkiej, czarnej nici ogonowej (długości 5–8 mm). Ogon samca jest większy niż u samicy, wargi kloakalne bardziej nabrzmiałe, fałdy gruczołowe na skórze lepiej rozwinięte. Powierzchnie stóp tylnych samca oraz wargi kloakalne są intensywnie czarne. W jego ubarwieniu godowym jest dobrze widoczny deseń, plamistość jest bardziej kontrastowa, a brzuch wybitnie jaskrawoczerwony. Traszka karpacka rozpoczyna gody bardzo wczesną wiosną, nawet w wodzie o temperaturze niewiele ponad 4 stopni Celsjusza. Po wejściu do wody samce i samice linieją . Godujący samiec wydziela całą serię spermatoforów , które zostają przyklejone do jakiegoś przedmiotu w wodzie, lub rośliny, albo też złożone bezpośrednio w kloace samicy. Te spermatofory, które znajdują się w wodzie są przez samicę przejmowane, gdy ociera się o nie brzuszną powierzchnią ciała. Podczas godów samce i samice traszek wykazują charakterystyczne zachowanie godowe; wachlowanie płetwą ogonową, obwąchiwanie i wydzielanie substancji zapachowych.

Rozród

Składanie jaj rozpoczyna się już w kwietniu, jednak głównym terminem jest maj. Samica składa jaja pojedynczo, na roślinach wodnych lub kamieniach i przedmiotach znajdujących się w wodzie. Liczba składanych jaj wynosi 100–250. Po ok. 7–14 dniach z jaj wylęgają się larwy . Larwa po wylęgnięciu się z jaja ma długość 6–7 mm i porusza się w wodzie za pomocą płetwy ogonowej ( larwa limnofilna ). Oddycha skrzelami zewnętrznymi. Odżywia się stawonogami wodnymi. Jej całkowity rozwój trwa ok. 3 miesiące. Po przeobrażeniu wychodzi z wody na ląd.

Ochrona

W Polsce podlega ochronie ścisłej .

Zobacz też

• fauna Polski .

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia polskich gatunków płazów
• Galeria zdjęć