Woda królewska niedługo po przygotowaniu
Woda królewska (
łac.
aqua regia) - mieszanina stężonego
kwasu solnego
i
azotowego
w stosunku objętościowym 3:1. Ma bardzo silne własności
utleniające
,
roztwarza
złoto
,
platynę
,
pallad
i inne
metale szlachetne
oraz inne odporne chemicznie
metale
(
cyrkon
,
hafn
,
molibden
). Odporne na jej działanie są
rod
,
osm
,
wolfram
i
tantal
oraz
iryd
i
ruten
do temperatury 100 °C.
Świeży roztwór jest bezbarwny, ale szybko przybiera kolor pomarańczowy. Jest silnie żrący. Dawniej używany w laboratoriach do czyszczenia szklanych naczyń z zanieczyszczeń organicznych i osadów metali.
Proces
roztwarzania
złota przez wodę królewską można podzielić na dwa etapy. Pierwszy to
utlenienie
atomów złota do jonów Au3 + przez silny utleniacz, jakim jest kwas azotowy(V):
Równowaga w tej reakcji jest przesunięta silnie w lewo (dlatego sam kwas azotowy(V) nie jest w stanie roztworzyć złota), ale powstałe
jony
złota są od razu wiązane z jonami Cl-, w wyniku czego powstają
jony chlorozłocianowe
Bardzo silnymi czynnikami utleniającymi w wodzie królewskiej są
chlorek nitrozylu
i
chlor
, powstałe w reakcji:
Chlorek nitrozylu występuje w wodzie królewskiej w bardzo małych ilościach - zasadnicze działanie mieszaniny polega na utlenianiu metalu przez kwas azotowy(V) i wiązaniu powstałych jonów w kompleksy chlorkowe.
Historia
Woda królewska została odkryta w IX wieku naszej ery przez arabsko-jemeńskiego
alchemika
Dżabira Ibn Hajjana
. Jednym z powodów jej odkrycia była chęć uzyskania mitycznego
kamienia filozoficznego
.
W przeszłości była cenionym i chętnie używanym odczynnikiem alchemicznym. Przypisywano jej magiczne właściwości, które jakoby były niezbędne do rozpuszczania złota i srebra.
Zobacz też