przeżytek
przeżytek - kategoria wprowadzona do antropologii przez szkołę ewolucjonistyczną stanowiąca jedną z podstaw metodologicznych tej szkoły. Oznacza jakiś zwyczaj, przekonanie czy praktykę kulturową, którą trudno uzasadnić w kategoriach obecnie charakterystycznych dla danej kultury. Antropolodzy ewolucjonistyczni zakładają, że jest to niezbity dowód, że ta praktyka, przekonanie czy zwyczaj, jest pozostałością sposobu myślenia, kategorii i założeń tej kultury w odległej przeszłości. To właśnie jest przeżytek.
Zastosowanie kategorii przez ewolucjonistów
Teoria ewolucjonistyczna przykładała dużą wagę do tropienia przeżytków w badanych kulturach, by na ich podstawie odtworzyć ich historię i ich archaiczne pokłady, a także opisać ogólne prawa rozwoju kultury.
Krytyka kategorii i metody
Metoda przeżytków, podobnie jak cała teoria ewolucjonistyczna, spotkała się następnie z krytyką, zwłaszcza antropologów ze szkoły dyfuzjonistycznej i funkcjonalnej, bowiem ewolucjoniści pomijali inne możliwości wyjaśnienia takiej praktyki, zwyczaju czy przekonania (np. wpływ obcej kultury lub jakąś ukrytą funkcję), odrzucone też zostało ich założenie, że kultura ewoluuje od form prymitywnych do coraz wyższych. Nie należy jednak na podstawie tej krytyki całkowicie dyskredytować założeń implikowanych przez kategorię przeżytku (jako że szkoły dyfuzjonistyczne i funkcjonalne również w pewnych kwestiach były następnie krytykowane). W wielu kwestiach można z dobrym skutkiem stosować kategorię przeżytku.
Przykłady przeżytków
W istocie bowiem często niezrozumiałe przekonania i zwyczaje kwalifikowane potocznie jako zabobon lub przesąd są właśnie przeżytkami, czyli pozostałościami zamierzchłego już systemu kultury.
-
przekonanie, że rozsypana sól przynosi nieszczęście, wywodzi się z czasów, kiedy sól była po prostu bardzo droga i jej rozsypanie było de facto nieszczęściem w jak najbardziej materialnym wymiarze;
- wiele zwyczajów związanych z Nocą Świętojańską jest taką właśnie pozostałością po praktykach obrzędowych pogańskich Słowian.
Inne hasła zawierające informacje o "przeżytek":
Adolf Hitler
latach pamiętnikach: "Hitler nie był przywiązany do Kościoła. Uważał religię chrześcijańską za przeżytek, obłudny wynalazek służący do uzależniania ludzi"[10].
Nicolaus von Below
, adiutant Hitlera, ...
1932
ani jeden dom modlitewny i samo pojęcie Boga winno zostać przekreślone jako przeżytek średniowiecza, jako instrument ucisku mas pracowniczych.japońskie wojska opuściły
Szanghaj
.
premier Japonii
Tsuyoshi ...
Tramwaj
transportową wielu miast i stanów, których władze uznały utrzymywanie transportu tramwajowego za przeżytek. W wielkich miastach transport tramwajowy, jak wówczas twierdzono, zajmujący zbyt wiele ...
Wypalanie traw
na bioróżnorodność wypalanie łąk uznawane jest w publicystyce i literaturze za szkodliwy przeżytek, w postaci mocno utrwalonych przyzwyczajeń ludności wiejskiej. W dużej liczbie przypadków ...
Relikt
Relikt (przeżytek kulturowy), termin
biogeograficzny
służący na określenie współczesnych organizmów, zarówno
roślinnych
jak ...
Edward Burnett Tylor
...
Nüshu
nieboszczki. W czasie rewolucji tysiące manuskryptów zostały zniszczone przez
Czerwoną Gwardię
jako "przeżytek feudalizmu" i do dzisiejszych czasów przetrwało ich niewiele. Znany jest przypadek, ...
Warszawa
XIX i początków XX wieku, a elewacje pozbawiano zdobień, uznawanych za burżuazyjny przeżytek. Niejednokrotnie zniekształcano przedwojenny układ urbanistyczny. W późniejszym okresie kolejnym władzom brakowało ...
Żerca
...
Kategoria:Przesądy
...
Inne lekcje zawierające informacje o "przeżytek":
205 Charakterystyka polityki państw totalitarnych. Geneza II Wojny Światowej (plansza 6)
...
103. Budowa i funkcje komórek cz.1 (plansza 21)
width=770 >
Mikrociałka
Pszczoła - jeden z organizmóweukariotycznychAutor: Gang65
Mikrociałka (mikrociała) to najprawdopodobniej organella reliktowe (przeżytek kulturowy). Są to pojedyncze pęcherzyki, które jednak nie posiadają żadnych szczególnych ...
|