Ocean Południowy (także: Południowy Ocean Lodowaty, Ocean Antarktyczny[1]) rozciąga się od wybrzeża
Antarktydy
do równoleżnika 60°S, wzdłuż którego łączy się z
oceanami
:
Spokojnym
,
Indyjskim
i
Atlantyckim
. Ocean Południowy jest drugim najmniejszym spośród wszystkich pięciu. Jego obszar został formalnie zatwierdzony przez
Międzynarodową Organizację Hydrograficzną
w roku
2000
. Oficjalną nazwą polską tego oceanu, zatwierdzoną przez
Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych
jest Ocean Południowy[2].
Położenie i obszar
Według ustaleń Międzynarodowej Organizacji Hydrograficznej, nazwa "Ocean Południowy" odnosi się do wód
Oceanu Światowego
otaczających Antarktydę, których północną granicą jest równoleżnik 60
°
S
. W jego skład wchodzą mniejsze akweny - m.in.
Morze Amundsena
,
Morze Bellingshausena
, fragment
Cieśniny Drake'a
,
Morze Rossa
i
Morze Weddella
. Powierzchnia tego oceanu to 20,327 milionów km². Linia brzegowa ma długość 17 968 km.
Nazwa ta nie jest zawsze stosowana w ścisłym rozumieniu. W
Australii
do zasięgu opisanego powyżej dodaje się obszar między równoleżnikiem 60°S i południowymi wybrzeżami
Australii
oraz
Nowej Zelandii
[3]. Na mapach wybrzeży
Tasmanii
i południowej Australii zawsze widnieje nazwa "Ocean Południowy", nigdy "Ocean Indyjski".
Naturalną granicą obszaru wód wokół Antarktydy nie jest jeden równoleżnik, ale
strefa konwergencji antarktycznej
, gdzie wody płynące od wybrzeży kontynentu zderzają się z cieplejszymi prądami zmierzającymi na południe. Granica ta zmienia w ciągu roku swoje położenie, ale w relatywnie wąskich granicach (zazwyczaj ± 0,5° od średniego położenia.)
Warunki naturalne
Temperatura wody waha się od –2 °C do 10 °C. Cykloniczne sztormy, które przemieszczają się dookoła kontynentu w kierunku wschodnim, często są bardzo silne z powodu sporej różnicy temperatur między lodem a otwartym oceanem. W obszarze od równoleżnika czterdzieści stopni do koła podbiegunowego południowego występują najsilniejsze wiatry na
Ziemi
. W zimie ocean zamarza od strony Pacyfiku do 65° szerokości geograficznej południowej, a w stronę Atlantyku do 55°. W niektórych punktach wybrzeża stałe wiatry wiejące z wnętrza Antarktydy utrzymują linię brzegową wolną od lodu.
Ocean Południowy jest głęboki na 4000—5000 metrów z nielicznymi płytszymi miejscami.
Szelf kontynentalny
jest wąski i nadzwyczaj głęboki; jego krawędź znajduje się 400—800 m pod wodą, podczas gdy średnia światowa wynosi 133 m. Najniższym punktem dna Oceanu Południowego jest fragment
rowu Sandwich Południowego
(7 235 m
p.p.m.
).
Polarna czapa lodowa
rośnie od 2,6 milionów km² w marcu do około 18,8 mln km² we wrześniu, powiększając swoją powierzchnię ponad siedmiokrotnie.
Antarktyczny Prąd Okołobiegunowy
(21 000 km długości), nieustannie przemieszczający się w kierunku wschodnim, jest największym na świecie prądem morskim – transportuje 130 milionów metrów sześciennych wody w ciągu jednej sekundy; to 100 razy więcej niż przepływ wody we wszystkich rzekach na kuli ziemskiej.
Pod dnem oceanu prawdopodobnie występują olbrzymie złoża
ropy naftowej
i
gazu ziemnego
, rudy
manganu
oraz piasku i żwiru. W lodowcach zmagazynowana jest woda słodka. W oceanie żyją
kałamarnice
,
wieloryby
,
foki
,
kryl
oraz wiele gatunków
ryb
. Na Oceanie Południowym obowiązują międzynarodowe umowy ograniczające bądź zakazujące połowów tych zwierząt morskich.
Przypisy
Linki zewnętrzne