Na mapach: 32°32'11″N 44°25'15″E / 32.53639, 44.42083

Mapa Babilonii w czasach Hammurabiego z zaznaczonym Babilonem

Babilon - plan miasta

fragment dioramy przedstawiajácej Bramę Isztar w Babilonie; model w Muzeum Pergamońskim w Berlinie .

jedna z rekonstrukcji wyglądu zigguratu Etemenanki

Babilon ( sum . ka₂-dingir-ra^ki, akad . Bab-ilim – tłum. "brama boga"; gr. Βαβυλών) – starożytne miasto położone w Mezopotamii , nad Eufratem , dawna stolica Babilonii .

Historia

Pierwsza wzmianka o Babilonie pochodzi z czasów panowania Szar-kali-szarri , króla Akadu z XXIII w. p.n.e. W okresie monarchii III dynastii z Ur (2113–2005 p.n.e.) mieściła się tu siedziba ensich – zarządców niewielkiej prowincji. W roku 1894 p.n.e. przywodca jednego z plemion amoryckich , niejaki Sumu-abum (1894–1881 p.n.e.) obrał Babilon za swoją siedzibę, zakładając słynną I dynastię z Babilonu. Rola miasta wzrosła znacznie za panowania Hammurabiiego (1792–1750 p.n.e.), szóstego władcy z tej dynastii, który stworzył duże imperium ze stolicą w Babilonie. W 1595 r. p.n.e. miasto zostało zdobyte, złupione i spalone przez Mursilisa I , króla hetyckiego , by następnie wpaść w ręce Kasytów , ludu z gór Zagros , którym w XVI w. p.n.e. udało się przejąć kontrolę nad Babilonią i utworzyć tu własne państwo o nazwie Karduniasz. Władali oni Babilonią przez następne 400 lat, a Babilon – stolica ich państwa – przeżywał w tym okresie zmienne koleje losu, m.in. padając dwukrotnie łupem agresorów z zewnątrz. W 1235 r. p.n.e. asyryjski król Tukulti-Ninurta I najechał Babilonię, pojmał jej kasyckiego władcę Kasztiliasza IV i zdobył Babilon, wywożąc z niego liczne skarby, w tym posąg boga Marduka . Ten sam los spotkał Babilon niemal sto lat później, w 1159 r. p.n.e., kiedy to Babilonię najechał elamicki władca Szutruknahhunte II , kładąc kres dynastii kasyckiej. Wieki XI–VIII p.n.e. to okres zamieszania w Babilonii, związany z przybyciem i osiedlaniem się na jej obszarze plemion chaldejskich . Babilonem rządzi kolejno kilka różnych dynastii, których władcy, poza problemami wewnętrznymi, muszą sobie radzić też ze stałym zagrożeniem jakim staje się rosnąca w siłę Asyria . Ok. 730 r. p.n.e. jeden z asyryjskich władców, Tiglatpilesar III , najeżdża Babilonię, zdobywa Babilon i – jako pierwszy z władców asyryjskich – przyjmuje tytuł "króla Babilonu", tworząc tym samym unię personalną Asyrii i Babilonii. Jeden z następców Tiglatpilesara III – Sanherib – chcąc położyć kres ciągłym buntom w Babilonii, decyduje się na radykalne rozwiązanie: na jego rozkaz w 689 r. p.n.e. wojska asyryjskie zdobywają i plądrują Babilon, mordując jego mieszkańców i wydając miasto na pastwę płomieni. Babilon odzyskuje wspaniałość w pierwszej połowie VI wieku p.n.e. , odbudowany przez Asarhaddona (syna Sanheriba ) i później za panowania dynastii nowobabilońskiej (z tych czasów pochodzą Brama Isztar , zrekonstruowany i powiększony ziggurat Etemenanki czy wiszące ogrody Semiramidy ). Zdobyte w 539 roku p.n.e. przez Persów , miasto powoli traciło na znaczeniu. W Babilonie zmarł w 323 roku p.n.e. Aleksander Wielki , który zamierzał uczynić je stolicą swojej uniwersalnej monarchii. Po jego śmierci miasto zaczęło podupadać w wyniku licznych wojen i masowych wywózek ludności (m.in w roku 275 p.n.e. ^[1].) Ostateczny upadek miasta dokonał się za czasów panowania Partów w III wieku . Został ponownie odkryty przez niemieckiego archeologa Roberta Koldeweya w 1899 roku.

W swej historii Babilon według danych szacunkowych dwukrotnie był pod względem populacji największym miastem na świecie. Pierwszy raz około roku 1770 p.n.e. wyprzedził Teby i drugi raz około roku 612 p.n.e. wyprzedził Niniwę jako pierwsze miasto z populacją powyżej 200 tys.

Wykopaliska

Na obecnym stanowisku archeologicznym, na którym od 1899 roku prowadzi się wykopaliska, odkryto między innymi:

• Bramę Isztar ,
• Esagilę – świątynię Marduka,
• mury obronne ,
• kompleks pałacowy,
• ziggurat Etemenanki , z którym kojarzy się biblijną Wieżę Babel .

Współczesność

Babilon obecnie znajduje się w granicach administracyjnych Iraku . W roku 1985 prezydent Iraku Saddam Husajn rozpoczął odbudowę miasta z cegieł, na których umieszczono napis Wybudowano przez Saddama Husajna, syna Nabuchodonozora, aby okryć chwałą Irak^[1]. W czasie II wojny w Zatoce Perskiej wojska amerykańskie zajęły teren starożytnego miasta. Po zakończeniu II Wojny w Zatoce (2003-) niedaleko częściowo zrekonstruowanych pozostałości Babilonu znajdowała się główna baza wojsk polskich w Iraku, tzw. Camp Babilon .

Przypisy

Bibliografia

• Marek Stępień, Kodeks Hammurabiego, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 2000, s. 17–19, 146.

Zobacz też

• Babilonia
• Babilońska Lista Królów
• Hammurabi
• Wiszące ogrody Semiramidy
• Brama Isztar
• Etemenanki
• Esagila