Góry Kaukaz od strony gruzińskiej

Góry Kaukaz od strony gruzińskiej

Kaukaz z kosmosu

Elbrus

Kaukaz w Swanetii

Kaukaz w Gruzji

Bazardüzü Dağı

Szchara

Gestola

Kaukaz (także Kawkaz lub Wielki Kaukaz; azer. : Qafqaz, orm. Կովկաս, gruz. კავკასიონი, ros. Кавказские горы) – łańcuch górski górskie w zachodniej Azji pomiędzy Morzem Czarnym i Morzem Kaspijskim . Leży na terenie Rosji , Azerbejdżanu , Armenii i Gruzji . W paśmie tym znajdują się najwyższe szczyty: Rosji ( Elbrus - 5642 m), Gruzji ( Szchara – 5201 m), Azerbejdżanu ( Bazardüzü Dağı – 4485 m) i Armenii ( Aragac – 4090 m).

Długość wynosi około 1500 km, szerokość wynosi 110-180 km. Powierzchnia około 440 tys. km². 8 szczytów osiąga wysokość ponad 5000 m n.p.m.

Geologia

Kaukaz jest fałdowym górotworem alpejskim o skomplikowanej budowie geologicznej, utworzonym wskutek kolizji płyty anatolijskiej z płytą eurazjatycką . Procesy tektoniczne związane z tą kolizją ciągle trwają, o czym świadczą liczne trzęsienia ziemi .

Część środkową tworzą krystaliczne skały prekambryjskie i paleozoiczne (głównie osadowe), pozostały obszar zbudowany jest z mezozoicznych łupków , piaskowców , wapieni i skał wulkanicznych . Najwyższe szczyty są stożkami wygasłych wulkanów (Elbrus i Kazbek). Występują tu częste trzęsienia ziemi.

Na Kaukazie wyróżnia się kilka jednostek tektonicznych (kolejność z północy na południe): zapadlisko przedkaukaskie , Wielki Kaukaz , zapadlisko riońsko-kurskie i Mały Kaukaz .

Jednostki geograficzne

Kaukaz tworzy zwarty, wysokogórski łańcuch z poprzecznymi grzbietami, pomiędzy którymi leżą liczne doliny i kotliny . Ku północy rozciąga się tzw. Przedkaukazie , którego zachodnia część to Nizina Kubańska , środkowa część to Wyżyna Stawropolska i Równina Groznieńska, zachodnia część to południowy fragment Niziny Nadkaspijskiej . Zbocza południowe Kaukazu opadają stromo, na zachodzie - do Niziny Kolchidzkiej i wybrzeży Morza Czarnego, w środkowej części - do szeregu wyżyn i kotlin, na wschodzie - do Niziny Kurańskiej , od południa ograniczone Małym Kaukazem .

Na Kaukazie panuje klimat wysokogórski o wyraźnie zaznaczonej piętrowości. Stanowi wyraźną granicę klimatyczną: na zboczach północnych panuje klimat umiarkowany ciepły (o cechach kontynentalnych), a na zboczach południowych panuje klimat podzwrotnikowy (o cechach śródziemnomorskich). Ilość opadów maleje ku wchodowi, od 3000 mm do 300-3500 mm rocznie. Powyżej wysokości 2900 do 3500 m n.p.m. występują wieczne śniegi i lodowce o powierzchni około 2 tys. km². Ilość lodowców wyraźnie maleje w kierunku wschodnim ze względu na mniejszą sumę opadów rocznych.

Sieć rzeczna jest tu gęsta, wykorzystywana do celów energetycznych oraz do nawadniania. Głównymi rzekami są: Kura , Suła , Terek i Kuma (zlewisko Morza Kaspijskiego), Rioni (uchodzi do Morza Czarnego) i Kubań (uchodzi do Morza Azowskiego ). Liczne źródła mineralne.

Piętrowa strefowość roślinna: od lasów zimozielonych u podnóża, poprzez lasy liściaste i iglaste do wysokości 2000-2200 m n.p.m., kosodrzewiny i hale do wysokogórskich turni.

Kaukaz jest zasobny w bogactwa naturalne, zwłaszcza w ropę naftową i gaz ziemny , węgiel kamienny , mangan , wolfram .

Liczne ośrodki turystyczne i uzdrowiska: Soczi , Kisłowodzk , Piatigorsk , Żeleznowodsk , Przyelbrusie. Stosunkowo gęste zaludnienie wynoszące kilkadziesiąt osób na km². Kaukaz zamieszkuje kilkaset różnych grup etnicznych, w tym przedstawiciele tzw. kaukaskiej rodziny językowej.

Istnieje kilka przyjętych granic między Azją a Europą na odcinku między Morzem Czarnym i Morzem Kaspijskim . Jedna z nich zakłada, że granica biegnie szczytami Kaukazu - wówczas Elbrus należałoby traktować jako najwyższy europejski szczyt. Zobacz więcej: granica Europa-Azja .

Podział

• Kaukaz dzieli się na:
  • Wielki Kaukaz - najwyższy szczyt: Elbrus o wysokości 5642 m n.p.m,
  • Mały Kaukaz - najwyższy szczyt: Giamysz o wysokości 3724 m n.p.m.

• Kaukaz można też dzielić na:
  • Kaukaz Zachodni - najwyższy szczyt: Dombaj Ulgen o wysokości 4047 m n.p.m,
  • Kaukaz Środkowy - najwyższy szczyt: Elbrus o wysokości 5642 m n.p.m.,
  • Kaukaz Wschodni - najwyższy szczyt: Tebulosmta o wysokości 4494 m n.p.m.

Najwyższe szczyty

1. Elbrus - 5642 m,
2. Dych-Tau - 5203 m,
3. Szchara - 5201 m,
4. Kosztan Tau - 5150 m,
5. Pik Puszkina - 5100 m,
6. Dżangitau - 5058 m,
7. Kazbek - 5047 m,
8. Mizhirgi - 5025 m,
9. Katyń-Tau - 4974 m,
10. Szota Rustaweli - 4960 m,
11. Pik Borowikowa - 4888 m,
12. Gestola - 4860 m,
13. Tetnuld - 4858 m,
14. Uszba - 4695 m,
15. Uilpata - 4638 m,
16. Tebulosmta - 4494 m,
17. Bazardüzü Dağı - 4485 m,
18. Sachdag - 4243 m,
19. Aragaz - 4090 m,
20. Dombaj Ulgen - 4047 m.

Zobacz też

• Kaukaz (kraina historyczna)
• Kaukaz Północny
• Kaukaz Południowy

Linki zewnętrzne

• Góry i krainy Kaukazu - zdjęcia, informacje praktyczne
• Kaukaz na Peakware
• Kaukaz na Summitpost