Język abazyński (Абаза бызшва / Abaza byzšwa) - język kaukaski, używany przez
Abazyńczyków
. Język ten, wraz z językami
abchaskim
,
adygejskim
, kabardyńskim oraz
ubyskim
należy do północno-zachodniej (abchazo-adygejskiej) grupy języków kaukaskich. Jak się ocenia, językiem tym posługuje się ok. 30-40 tys. osób, głównie w Karaczajo-Czerkiesji, a także niewielka liczba osób w
Turcji
oraz innych krajach
Bliskiego Wschodu
.
Wyszczególnia się dwa dialekty: tapanta (który stał się podstawą języka literackiego) i aszchara (stosunkowo bliski językowi abchaskiemu).
Język abazyński jest językiem spółgłoskowym, posiadający zaledwie dwie samogłoski: 'a' oraz 'y'. Dzięki
asymilacji
obydwie podstawowe samogłoski mogą być wymawiane jako zbliżone do 'e', 'o', 'i' bądź 'u'.
Język abazyński to
język aglutynacyjny
. W skład
orzeczenia
może wchodzić dwa lub więcej
prefiksów
osobowo-zaimkowych, przedrostki miejsca, a także sufiksy wyrażające różne odcienie działania lub stanu. Szyk wyrazów:
podmiot
,
dopełnienie bliższe
,
orzeczenie
(zob. też
SOV
). Szyk prefiksów osobowo-zaimkowych w orzeczeniu zmienia się w zależności od przechodniości lub nieprzechodniości czasownika.
Czasownik
posiada skomplikowany system czasów, odmian i znaczną liczbę prefiksalnych kategorii gramatycznych (m. in. causativum). Wśród
zaimków osobowych
i prefiksów osobowo-zaimkowych wyróżnia się czasami trzy grupy: 1) męskie, 2) żeńskie oraz 3) rzeczowe lub zjawisk przyrody, czasami zaś tylko dwa: 1) ludzie oraz 2) rzeczy (wraz ze zjawiskami przyrodniczymi).
Rzeczownik
posiada kategorię określoności, nieokreśloności oraz pojedynczości. Przy braku
przypadków
, wyrażających stosunki
składniowe
(np.
mianownika
,
ergatywu
, itp.), w abazyńskim istnieją zaczątki oddzielnych form przypadkowych. Funkcję zdań podrzędnych spełniają przede wszystkim konstrukcje imiesłowowe.
Teksty w języku abazyńskim były w latach 1932-1938 zapisywane
łacinką
, później -
cyrylicą
.
Abazyńczycy
mieszkający w
Turcji
posługują się
łacinką
do dzisiaj. Alfabet abazyński:
А а, Б б, В в, Г г, Гв гв, Гъ гъ, Гъв гъв, Гъь гъь, Гь гь, ГӀ гӀ, ГӀв гӀв, Д д, Дж дж, Джв джв, Джь джь, Дз дз, Е е, Ё ё, Ж ж, Жв жв, Жь жь, З з, И и, Й й, К к, Кв кв, Къ къ, Къв къв, Къь къь, Кь кь КӀ кӀ, КӀв кӀв, КӀь кӀь, Л л, Ль ль, ЛӀ лӀ, М м, Н н, О о, П п, ПӀ пӀ, Р р, С с, Т т, Тл тл, Тш тш, ТӀ тӀ, У у, Ф ф, ФӀ фӀ, Х х, Хв хв, Хь хь, ХӀ хӀ, ХӀв хӀв, Ц ц, ЦӀ цӀ, Ч ч, Чв чв, ЧӀ чӀ, ЧӀв чӀв, Ш ш, ШӀ шӀ, Шв шв, Щ щ, Ъ ъ, Ы ы, Ь ь, Э э, Ю ю, Я я, Ӏ Ӏ.
Kod SIL języka abazyńskiego, to ABQ. Abazyński nie posiada w systemie ISO 639 żadnego oddzielnego kodu, lecz w ramach tego kodu jest oznaczony wspólnie z innymi językami kaukaskimi jako cau.